276062604

114 Maria Wojas

kowników (odbiorców) w dużym stopniu zależy od sposobu i zakresu ujawniania tych informacji.

Jednym z celów sporządzania sprawozdań finansowych jest wpływanie na zachowanie innych jednostek, na wywoływanie u nich określonych reakcji. Rachunkowość dostarcza bowiem zainteresowanym odbiorcom informacji, które pozwolą im podjąć decyzje dotyczące angażowania, utrzymywania bądź wycofania zasobów ekonomicznych w różnego rodzaju jednostkach gospodarczych. Informacje zawarte w sprawozdaniach finansowych wpływają bowiem na decyzje podejmowane przez inwestorów dotyczące alokacji zasobów pozostających w ich dyspozycji i na ocenę ryzyka związaną z alternatywnymi możliwościami pomnażania kapitału.

„Jakość informacji tworzonych w rachunkowości przedsiębiorstw, a następnie prezentowanych w postaci sprawozdań finansowych, stała się obecnie centralnym punktem zainteresowania wszystkich uczestników gospodarczej sceny świata. Globalizacja rynków finansowych spowodowała bowiem, że walka o kapitał staje się coraz bardziej złożona. Wygrywają te regiony i kraje świata, które potrafią pozyskać zaufanie najszerszego kręgu inwestorów. W tym celu przedsiębiorstwo powinno ujawniać takie informacje, których jakość i zakres stanowiłaby podstawę rzetelnego rozpoznania ryzyka inwestycyjnego”¹.

Treść sprawozdania finansowego, a w szczególności zakres ujawnianych w nim informacji wyznaczają z jednej strony krajowe i międzynarodowe unormowania rachunkowości finansowej, z drugiej zaś - potrzeby informacyjne użytkowników sprawozdań finansowych (por. rys. 1).

Potrzeby informacyjne odbiorców sprawozdań finansowych będą wtedy zaspokojone, gdy sprawozdania finansowe będą przedstawiać prawdziwy i rzetelny obraz jednostki gospodarczej, a chęć wywarcia „odpowiedniego wrażenia” na odbiorcach sprawozdań finansowych będzie zredukowana do minimum. W przeciwnym razie mamy do czynienie ze zjawiskiem, które w krajach zachodnich określane jest jako creative accounting, tj. „rachunkowość twórcza”, „kreatywna”². W literaturze przedmiotu zwraca się uwagę na to, że ten „twórczy” styl prowadzenia rachunkowości polega m.in. na wprowadzaniu tendencyjnych rozwiązań w zakresie polityki rachunkowości, na sztucznym kreowaniu zdarzeń gospodarczych, których jedyną racją bytu jest to, że mają spowodować „pożądany” efekt w sprawozdaniu finansowym, na nieujawnianiu zdarzeń, których skutki mogą mieć istotny wpływ na sytuację majątkowo-finansową firmy w przyszłości. Rachunkowość kreatywna polega

1

   ST. Surdykowska, Niektóre aspekty wprowadzania wartości godziwej do polskiego systemu rachunkowości rozwalane w międzynarodowym kontekście. Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, Numer specjalny. Rada Naukowa, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 2001, t. 4(60), s. 196.

2

   „Rachunkowość kreatywna" polega na zniekształcaniu sprawozdań finansowych w celu ukazania lepszego lub gorszego obrazy firmy, niż jest on w rzeczywistości.