276062634

3. Ochrona praw osób z zaburzeniami psychicznymi - Celem trzeciej grupy postanowień ustawy jest ochrona praw obywatelskich osób z zaburzeniami psychicznymi przez wzmocnienie przestrzegania praw określonych w obowiązujących dotychczas ustawach oraz zapewnienie praw obywatelskich pacjentom poddawanym przymusowemu postępowaniu. Przesłanką ustawowej ochrony był brak kompleksowej regulacji prawnej w tym zakresie, co prowadziło do naruszania praw pacjentów nielegalnego stosowania przymusu.

Pojęcie „osoby z zaburzeniami psychicznymi”, obejmujące trzy kręgi podmiotowe o różnych zakresach, przepis art.3 pktl ustawy stanowi, że ilekroć jest mowa o „osobie z zaburzeniami psychicznymi”, to odnosi się to do osoby:

•    Chorej psychicznie, tzn. wykazującej zaburzenia psychotyczne,

•    Upośledzonej umysłowo,

•    Wykazującej inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, psychicznych osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki, niezbędnej do życia w środowisku rodzinnym i społecznym.

Przymus bezpośredni w formie przytrzymania, przymusowego zastosowania leków, unieruchomienia i izolacji wobec osoby z zaburzeniami psychicznymi może być użyty tylko wtedy, gdy dopuszcza się ona zamachu przeciwko życiu lub zdrowiu własnemu lub innej osoby, przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu, bądź w sposób gwałtowny niszczy lub uszkadza przedmioty znajdujące się w jej otoczeniu albo, gdy przepisy ustawy do tego upoważniają.

W ustawie 1 przewidziano 4 główne wskazania, a więc przesłanki stosowania przymusu bezpośredniego:

1.    Pacjent dopuszcza się zamachu na własne zdrowie lub życie, usiłując odebrać sobie życie, samouszkodzić się albo ujawniając gwałtowne pobudzenie ruchowe, prowadzące do niebezpiecznego wyniszczenia (np. w ostrych stanach deliryjnych, maniakalnych, katatonicznych). Użyte określenie „zamach przeciwko zdrowiu” wskazuje, że chodzi o takie działanie, które zawiera rzeczywiste zagrożenie wywołania poważnych następstw dla zdrowia bądź życia własnego lub innej osoby.

2.    Pacjent dopuszcza się zamachu na zdrowie lub życie innych osób w formie np. czynnej agresji (w zespołach urojeniowych, katatonicznych)

3.    Pacjent dopuszcza się zamachu przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu, tj. zagraża większej liczbie osób albo mieniu w znacznych rozmiarach, np. zachodzi realna możliwość spowodowania katastrofy, eksplozji lub pożaru.

4.    Pacjent przejawia takie zachowania się , jak gwałtowne niszczenie lub uszkadzanie fizycznego otoczenia pacjenta, demolowanie urządzeń szpitalnych. Niepsychotyczne tendencje destrukcyjne mogą być również podstawą do administracyjnego (dyscyplinarnego) wypisania ze szpitala, a nie zastosowania przymusu bezpośredniego.