Kategoria: Polski Zakres: XX lecie Tytu³: Na czym polega dylemat m³odego pokolenia AK-ców w œwietle powieœci Jerzego Andrzejewskiego "Popió³ i diament"? Dodano: 1999.08.18 Dylemat pokolenia akowców - jest to dylemat tych, którzy swe m³odzieñcze lata poœwiêcili dla dobra s³usznej sprawy, jak¹ by³a obrona Polski i polskoœci. To w³aœnie dziêki nim mo¿emy ¿yæ w wolnej, bez jarzma obcego najeŸdŸcy, ojczyŸnie. Ci m³odzi akowcy poœwiêcili w³asne ¿ycie, jednak nie zostali docenieni za czyny których dokonali, a wrêcz przeciwnie uznawano ich za wrogów narodu. Potwierdzeniem tych s³ów jest wiele ksi¹¿ek okresu powojennego, przyk³adem mo¿e byæ powieœæ Jerzego Andrzejewskiego " Popió³ i diament". Akcja rozgrywa siê w prze³omowym momencie historycznym, ostatecznej kapitulacji Niemiec. Autor przedstawia ró¿ne œrodowiska spo³eczne i pokoleniowe, zagubione, ¿yj¹ce jeszcze wydarzeniami lat 1939-1945 roku. W¹tkiem wiod¹cym powieœci jest dramat m³odego pokolenia, które pomimo i¿ wojna siê skoñczy³a, nie przesta³o walczyæ. Dla ¿o³nierzy AK wojna nadal trwa³a. Ich organizacja przez ówczesne w³adze komunistyczne, zosta³a uznana za przestêpcz¹ i nielegaln¹. Reprezentantem tego trudnego okresu w powieœci jest Maciek Che³micki i Andrzej Kossecki, którzy musieli siê odnaleŸæ w nowej rzeczywistoœci. Nie by³o to ³atwe, gdy¿ pomimo, i¿ wojna teoretycznie skoñczy³a siê, oni nadal musieli walczyæ. Maciek Che³micki, to ¿o³nierz AK, by³y uczestnik powstania warszawskiego, wrogo nastawiony do komunistycznego rz¹du. Jest wierny wojskowej przysiêdze, zdyscyplinowany i pos³usznie wykonuje swoje rozkazy, walczy za demokratyczn¹ Polskê. Jednak w pewnym momencie za³amuje siê , zdaje sobie sprawê, ¿e " wojna dla wszystkich siê skoñczy³a, ale nie dla niego" i to co robi nie ma ju¿ teraz sensu. Obecna walka diametralnie ró¿ni siê od okresu wojny " Chcê skoñczyæ z tym wszystkim, Inaczej u³o¿yæ sobie ¿ycie (...) to beznadziejne wszystko. Jak d³ugo mam tak ¿yæ?". Wp³yw na jego decyzjê ma omy³kowe zabicie dwóch robotników, a tak¿e mi³oœæ Krystyny. Jednak zdaje sobie sprawê, ¿e nie mo¿e z³o¿yæ broni. Wie, ¿e cen¹ uwolnienia siê od zobowi¹zañ jest dokonanie zamachu na sekretarza komitetu partii - Stefana Szczukê. W rozterkach wspiera Maæka najlepszy przyjaciel, Andrzej Kossecki, maj¹cy nieco odmienne spojrzenie na rzeczywistoœæ. Andrzej nie straci³ wiary i bezgranicznie wierzy w s³usznoœæ sprawy, za któr¹ walczy " Przechodzisz na drug¹ stronê. W¹tpiê, czy siê kiedy zejdziemy. Tylko jednemu z nas mo¿e zostaæ przyznana s³usznoœæ". Jednak argumenty Andrzeja - honor, rozkaz, dyscyplina i powinnoœæ nie przekonuj¹ go. Che³micki zdaje sobie sprawê, ¿e po latach bezkompromisowej, uczciwej, mê¿nej walki, zosta³ wykorzystany do walki w imiê politycznych problemów odradzaj¹cej siê Polski przez rz¹d londyñski. Losy Maæka, Andrzeja i du¿ej czêœci m³odzie¿y, ukaza³y tragiczny obraz dziejów pokolenia "Kolumbów", które wierne romantycznym idea³om narodowego, patriotycznego czynu, poœwiêcenia, zosta³o bezgranicznie oszukane. Jednostki, walcz¹ce w imiê nadrzêdnych wartoœci dla dobra narodu, w obliczu wielkich przemian przesta³y siê liczyæ. Ci m³odzi ludzie sami byli zagubieni, gdy¿ idea³y, którym przysiêgali, nakazywa³y im wiernoœæ i ¿ywot w przekonaniu o s³usznoœci sprawy, której siê poœwiêcili. Jerzy Andrzejewski w powieœci stawia pytanie, czy te wartoœci, które w okresie wojny by³y wartoœciami s³usznymi i nadawa³y cel w ¿yciu tych m³odych ludzi, nadal powinny byæ przestrzegane. Czy ci m³odzi ch³opcy nie powinni zostaæ uwolnieni ze swej przysiêgi, dziêki czemu ³atwiej mogliby przystosowaæ siê do rzeczywistoœci i czuæ siê wolnymi jak reszta spo³eczeñstwa? Dlatego zarówno Maciek, jak i Andrzej s¹ samotni, gdy¿ s¹ przeœladowani i uznani za zdrajców narodu, za który walczyli. I tutaj znów mo¿emy postawiæ pytanie " Czy by³o warto zabijaæ?". Przecie¿ Maciek ginie w sposób niegodny ¿o³nierza, a powiedzia³bym nawet œmieszny. Poprzez œmieræ tego m³odego cz³owieka ukazana zosta³a bezcelowoœæ jego walki. Wszystkie idea³y leg³y w gruzach. Cz³owiek zas³u¿ony dla kraju, który przetrwa³ powstanie warszawskie, ginie. W los bohaterów wtopiona jest tragedia ca³ego pokolenia. Zostali bardzo skrzywdzeni przez historiê i jej zmiennoœæ w skali wartoœci i pohañbieni w oczach narodu. Jest to pokolenie nieszczêœliwe. Jerzy Andrzejewski w powieœci ukazuje przemiany zarówno polityczne, jak i spo³eczne, które odbywaj¹ siê w nieco bardziej realistycznym okresie, ni¿ lata wojny i okupacji. Jednak nale¿y zauwa¿yæ, ¿e przemiany s¹ dokonywane kosztem m³odego pokolenia "Kolumbów", które pomimo i¿ zosta³o pokrzydzone przez los, to równie¿ jest wykorzystane przez rz¹d. W zwi¹zku z tym uwa¿am, ¿e s³usznie Maria D¹browska nazwa³a powieœæ "Popió³ i diament" "paszkwilem na m³odzie¿ polsk¹, na Polskê w ogóle". Wypowiedziane przez autorkê s³owa daj¹ rzeczywisty obraz tragedii, któr¹ musieli prze¿yæ bohaterowie, a zarazem rzuca cieñ na sposób dzia³ania ówczesnych w³adz