plik


Praca pogldowa w ramach I stopnia specjalizacji z farmacji aptecznej Auszczyca (psoriasis) choroba cigle nieuleczalna Autor: dr n. farm. StaniaBaw Piechula Opiekun specjalizacji: mgr farm. Gertruda Czech 1 Spis tre[ci : 01. Rys historyczny & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 3 02. Objawy choroby & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 3 03. Mechanizm powstawania zmian Buszczycowych & & & & & & & & & & & & 3 04. Genetyczne uwarunkowania Buszczycy & & & & & & & & & & & & & & & & & 4 05. Immunologiczne podBo|e choroby & & & & & & & & & & & & & & & & & & 4 06. Wystpowanie choroby & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 4 07. Typy Buszczycy & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 5 08. Czynniki prowokujce & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 5 09. Charakterystyka kliniczna & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 5 10. Postacie Buszczycy & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 5 11. Metody leczenia & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 9 12. Farmakoterapia& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 9 13. Zestawienie dostpnych preparatw & & & & & & & & & & & & & & & & & 11 14. SzczegBowy opis preparatw & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ... 12 15. Leki przeciwwskazane i niepo|dane & & & & & & & & & & & & & & & & & 19 16. Metody alternatywne & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 20 16a. Dieta & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 21 16.b. ZioBolecznictwo & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 20 16c. Kpiele & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 22 16d. Masa|e & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 22 17. Literatura & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 22 2 01. Rys historyczny Auszczyca (psoriasis) jest chorob, ktra pomimo postpu jaki dokonaB si w medycynie nie zostaBa jeszcze w peBni poznana. Termin psoriasis wywodzi si z greckiego sBowa psora, czyli [wid. W czasach staro|ytnych oznaczaB on r|ne [widowe, zBuszczajce i krostkowe choroby skry. Auszczyca jako zdefiniowana klinicznie jednostka zaistniaBa okoBo 200 lat temu, kiedy to Robert Willian podaB szczegBowy opis tej choroby. 02. Objawy choroby Auszczyca jest przewlekB dermatoz charakteryzujc si okresowymi nawrotami i remisjami. Mo|e rozpocz si w ka|dym wieku, cho najcz[ciej pojawia si przed trzydziestym rokiem |ycia, rwnie czsto u kobiet, jak i u m|czyzn. Z wyjtkiem rzadko wystpujcych ci|kich odmian, Buszczyca nie upo[ledza oglnego stanu chorych, czsto jednak jest negatywnie postrzegana przez otoczenie, a uci|liwe leczenie ogranicza komfort |ycia chorego. Zmiany skrne, wielko[ci od kilku milimetrw do kilkudziesiciu centymetrw, najcz[ciej przybieraj posta czerwonobrunatnych grudek lub wypukBych ognisk pokrytych Buskami. Wystpuj zwykle na Bokciach, kolanach, w okolicy krzy|owej, czasem pokrywaj caB skr , a nawet pojawiaj si na paznokciach. Czsto Buszczyca zaczyna si ujawnia na owBosionej skrze gBowy. 03. Mechanizm powstawania zmian Buszczycowych W normalnie funkcjonujcej skrze proces proliferacji i zBuszczania komrek skry trwa okoBo jednego miesica. W Buszczycy system odporno[ciowy wysyBa wadliwe sygnaBy, ktre znacznie przyspieszaj ten proces, skracajc go do czterej dni. Ta nienormalna sytuacja zwizana z wzmo|eniem wzrostu i podziaBu komrek powoduje tak|e przyspieszenie przepBywu krwi i rozszerzenie naczyD krwiono[nych w chorych miejscach, co wynika ze wzmo|onego zapotrzebowania na skBadniki od|ywcze. Dochodzi do zaczerwieniania chorych miejsc i szybkiego gromadzenia si martwych komrek na powierzchni skry. Naskrek w Buszczycy jest o wiele grubszy ni| u osb zdrowych. Wynika to z faktu silnego przyspieszenie wzrostu komrek skry z 28  30 dni na 3  4 dni. Na powierzchni skry powstaje gruba warstwa martwych komrek. Komrki skry wBa[ciwej dziel si 28 razy szybciej, co powoduje jej dwukrotne pogrubienie. Ukrwienie silnie wzrasta by nad|y dostarcza skBadniki od|ywcze nienormalnie szybko rosncym i namna|ajcym si komrkom skry. Silny wzrost ukrwienia powoduje powstawanie czerwonych plam. 3 04. Genetyczne uwarunkowania Buszczycy Cho etiopatogeneza Buszczycy nie jest w peBni poznana, genetyczne uwarunkowanie tej choroby nie budzi wtpliwo[ci. W pi[miennictwie istniej rozbie|ne dane co do modelu jej dziedziczenia. Cz[ autorw uznaje Buszczyc za chorob dziedziczc si w sposb autosomalny dominujcy, z niepeBn penetracj genu, co oznacza, |e nie u wszystkich osb, ktre odziedzicz  gen/geny Buszczycowe choroba si ujawni. Inni wskazuj na dziedziczenie wieloczynnikowe, uwzgldniajce zarwno genetyczne, jak i [rodowiskowe wpBywy na ujawnienie si choroby. Za rol czynnikw dziedzicznych w patogenezie choroby przemawiaj badania bliznit. Rwnoczesne wystpowanie Buszczycy u bliznit jednojajowych jest czstsze ni| u dwujajowych. Jednak fakt, |e wskaznik zgodno[ci u bliznit identycznych waha si od 40 do 65% wskazuje na istotn rol czynnikw [rodowiskowych w ujawnieniu si choroby. Za genetyczny marker Buszczycy uwa|a si niektre antygeny zgodno[ci tkankowej HLA klasy I i II, kodowane przez geny GBwnego UkBadu Zgodno[ci Tkankowej, a szczeglnie antygen Cw6, ktrego czsto[ u chorych na Buszczyc jest znamiennie wy|sza w porwnaniu z populacj zdrow. Cho nie ustalono dokBadnego sposobu dziedziczenia, to uwa|a si, |e chory rodzi si ju| z pewn predyspozycj do Buszczycy i |e w rozwoju Buszczycy wystpuj 3 okresy: 1. bezobjawowy - mimo obecno[ci genw odpowiedzialnych za rozwj Buszczycy choroba nie uaktywnia si; 2. przej[ciowy - geny Buszczycowe  czekaj na czynnik zewntrzny lub wewntrzny aby uaktywni si; 3. objawowy - liczony jest od pierwszego wysiewu zmian Buszczycowych. Geny pozostaj  aktywne , aby przy ka|dej prowokacji wyzwala kolejne wysiewy Buszczycy lub zaostrza jej przebieg. 05. Immunologiczne podBo|e choroby Istot zmian Buszczycowych jest nadmierna proliferacja i czynno[ciowe pobudzenie keratynocytw, wyra|ajce si zwikszon produkcj cytokin oraz naciekw z komrek zapalnych: limfocytw T, granulocytw obojtnochBonnych, makrofagw i komrek tucznych w obrbie skry i naskrka. Nadmierne i przedBu|one uwalnianie cytokin wraz ze zmienion ekspresj ich receptorw oraz wzajemne oddziaBywanie cytokin naskrkowych z komrkami naciekw zapalnych i innymi komrkami w skrze wBa[ciwej ma, jak si wydaje, podstawowe znaczenie w patogenezie choroby. Zarwno przewlekBy, jak i nawracajcy charakter choroby, a tak|e obecno[ naciekw z komrek zapalnych mog sugerowa immunologiczne podBo|e choroby. Przemawia za nim rwnie| skuteczno[ terapeutyczna lekw o dziaBaniu immunosupresyjnym, takich jak cyklosporyna A, kortykosterydy, PUVA. 06. Wystpowanie choroby Auszczyca wystpuje przecitnie u 0,1-2,8% populacji ludzkiej. Niektrzy autorzy uwa|aj, |e nawet 5% populacji choruje na Buszczyc za[ zani|one dane wynikaj z wstydliwego ukrywania tego schorzenia przez wielu chorych. Czsto[ wystpowania zale|y od czynnikw geograficznych. Auszczyca jest czsta w Europie, rzadziej wystpuje u Azjatw, sporadycznie u ludno[ci czerwonoskrej. 4 07. Typy Buszczycy Wyr|nia si dwa typy Buszczycy: Typ I: (z obecno[ci u ok. 85% pacjentw HLA Cw6) - typ mBodzieDczy, w ktrym pierwsze objawy choroby ujawniaj si przed koDcem 30. r.|, szczeglnie midzy 16. a 22. r.|. Przebieg choroby jest ci|szy, cz[ciej wystpuje rodzinnie. Typ II: (z obecno[ci u ok. 15% pacjentw HLA Cw6) - typ dorosBych. Ujawnia si po 40. r.|., szczyt zachorowania przypada ok. 60. r.|. i charakteryzuje si Bagodniejszym przebiegiem, na ogB nie stwierdza si wystpowania rodzinnego. 08. Czynniki prowokujce Spo[rd czynnikw prowokujcych pojawienie si zmian Buszczycowych na pierwszym miejscu wymienia si urazy mechaniczne. Zjawisko to, opisane przez Koebnera w 1872 roku, wystpuje u 30-50% chorych. Infekcje (czsto jak grypa, angina, zapalenie migdaBkw) stanowi kolejny, klasyczny czynnik wyzwalajcy wysiewy Buszczycy. 56-85% chorych z ostr, wysiewn postaci choroby podaje w wywiadzie przebycie infekcji paciorkowcowej, natomiast 30-40% chorych wi|e pojawienie si zmian Buszczycowych ze stresem psychicznym. Znany jest rwnie| fakt zaostrzenia choroby po niektrych lekach (solach litu, beta-blokerach, po przerwaniu oglnego leczenia kortykosteroidami). 09. Charakterystyka kliniczna Klinicznie choroba charakteryzuje si grudkowo-zBuszczajcymi wykwitami o bogatej morfologii. Najcz[ciej zajta jest skra prostownikw koDczyn, szczeglnie Bokci i kolan oraz okolica ldzwiowa i po[ladki. Czsto zmiany lokalizuj si na skrze owBosionej gBowy, zwykle wzdBu| linii wBosw, na czole i maB|owinach usznych. U okoBo 50% chorych zajte s pBytki paznokciowe. Nasilenie zmian mo|e by r|ne, od niewielkich ognisk zajmujcych wymienione wy|ej okolice, do postaci z zajciem caBej skry, a nawet staww. Auszczycowe zapalenie staww wystpuje u 5-7% chorych na Buszczyc i definiowane jest jako seronegatywne zapalenie staww ze wspBistnieniem zmian Buszczycowych na skrze. 10. Postacie Buszczycy W zale|no[ci od obrazu klinicznego i nasilenia procesu chorobowego wyr|nia si nastpujce postaci choroby: 1. Buszczyc zwyczajn (psoriasis vulgaris) - wysiewn, zadawnion, przewlekB plackowat, 2. Buszczyc krostkow (psoriasis pustulosa) - ograniczon dBoni i stp, rozsian, uoglnion typu von Zumbusch, 3. Buszczyc stawow (psoriasis arthropatica), 4. Buszczyc paznokci (psoriasis unguium). Najcz[ciej spotykana jest Buszczyca zwyczajna (psoriasis vulgaris), w ktrej grudki zlewajc si tworz blaszki Buszczycowe; na ich powierzchni pojawia si drobnopBatowa, nawarstwiona Buska. Wykwity te tworz ogniska Buszczycowe od kilkumilimetrowej do kilkunastocentymetrowej plackowatej wielko[ci. Niekiedy, po dBu|szym okresie utrzymywania si zmian Buszczycowych, dochodzi do cz[ciowego ustpowania ich w cz[ci centralnej. Tworz si wtedy zmiany obrczkowate, z tendencj do szerzenia si obwodowo. 5 W przebiegu Buszczycy zwykBej obserwuje si zmiany paznokciowe o charakterze nieregularnych, drobnych, punkcikowatych wgBbieD w pBytce (paznokcie naparstkowe), ktre stanowi zaburzenie rogowacenia paznokci. Nasilone jest znacznie rogowacenie podpaznokciowe, co powoduje, |e wolny koniec pBytki paznokciowej unosi si ku grze (koniecznie nale|y r|nicowa te zmiany z grzybic paznokci). Wystpowanie |Btych lub brzowych plam w obrbie pBytki, tzw. plam olejowych, [wiadczy o obecno[ci w obrbie Bo|yska paznokcia grudek Buszczycowych. Poza tymi objawami obserwuje si krucho[, Bamliwo[, podBu|ne rowkowanie pBytki, zmiany jej zabarwienia oraz oddzielanie si od Bo|yska. R|nicowanie postaci zwykBej Buszczycy nale|y przeprowadzi m.in. z: liszajem pBaskim, przewlekB przyBuszczyc liszajowat, Bupie|em r|owym Gilberta, grzybic skry gBadkiej i paznokci, osutk kiBow, podostr postaci liszaja rumieniowatego. Zmiany, szczeglnie na skrze owBosionej gBowy, mog sugerowa Bojotokowe zapalenie skry (dermatitis seborrhoica), trzeba te| pamita o nierzadkim wspBistnieniu obu tych chorb. Ryc.1. Auszczyca zwyczajna Placki Buszczycowe Ogniska Buszczycowe na Bokciach Zmiany Buszczycowe na paznokciach 6 Auszczyca krostkowa (psoriasis pustulosa) - charakteryzuje si wystpowaniem jaBowych krostek wielko[ci 2-3 mm, zlokalizowanych na podBo|u rumieniowym, najliczniej na obwodzie ognisk zapalnych. Czsto zlewaj si one ze sob, powodujc w dalszym przebiegu speBzanie powierzchni zmian. Posta Buszczycy krostkowej uoglnionej (von Zumbusch) jest najci|sz postaci choroby, OB jest zwykle podwy|szone, we krwi stwierdza si leukocytoz, pacjent mo|e gorczkowa i niekiedy opisuje si zmiany na bBonie [luzowej jamy ustnej w postaci  jzyka geograficznego . Auszczyca krostkowa ograniczona (dBoni i stp) wystpuje na powierzchni dBoni i podeszw stp. Ogniska rumieniowe, w ktrych obrbie stwierdza si liczne krosty z jaBow tre[ci ropn, wykazuj tendencj do zlewania si i uporczywych nawrotw (np. zwizanych z infekcj). Auszczyca krostkowa na dBoniach i stopach r|nicowana jest z grzybic, wypryskiem potnicowym rk i stp. Ryc.2. Auszczyca krostkowa. Auszczyca krostkowa na powierzchni dBoni i stp. Liczne zlewajce si wykwity krostkowe w obrbie zapalnych, rumieniowo- wysikowych zmian na wyprostnych cz[ciach koDczyn dolnych 7 W Buszczycy stawowej (psoriasis arthropatica) poza wykwitami Buszczycowatymi wystpuj zmiany stawowe. W ostrym okresie wystpuje rumieD, obrzk dystalnych okolic midzypaliczkowych, a gdy proces chorobowy trwa dBugo, dochodzi do destrukcji i znieksztaBceD ko[ci, skrcenia paliczkw, ktre radiologicznie przypominaj zaostrzone oBwki. Zmiany stawowe prowadz niejednokrotnie do trwaBego inwalidztwa. Badania laboratoryjne wykazuj brak czynnika reumatoidalnego w surowicy krwi (80%), natomiast czst obecno[ antygenu zgodno[ci tkankowej HLA- B27. Auszczyca stawowa jest r|nicowana z reumatoidalnym zapaleniem staww. Rys.3. Auszczyca stawowa 8 W erytrodermii Buszczycowej stan zapalny i zBuszczanie obejmuj caB skr. Jest ona wynikiem uoglnienia si r|nych postaci Buszczycy. Wymaga zr|nicowania z powstajcymi na innym tle uoglnionymi zapaleniami skry, tj. w przebiegu atopowego zapalenia skry, wyprysku, liszaja pBaskiego, zespoBu Sezariego, odczynw polekowych i innych. Mo|e stanowi trudno[ diagnostyczn, gdy wystpuje u pacjenta z dotychczas nie rozpoznan Buszczyc. 11. Metody leczenia Chocia| wiadomo, |e przyczyny Buszczycy s najprawdopodobniej genetyczne, to nale|y pamita, |e jej wystpowanie zale|y tak|e od: 1. silnych wstrzsw psychicznych i stresw; 2. niedoborw pierwiastkw (wg najnowszych badaD zwBaszcza cynku i selenu); 3. niedoborw NNKT, zwBaszcza omega-3 (NKKT - niezbdne nienasycona kwasy tBuszczowe); 4. zatrucia organizmu; 5. stanw zapalnych w organizmie. W zwizku ze zbyt maB wiedz na temat tej choroby stale poszukuje si sposobw na usunicie jej objaww. CaBy czas trwaj tak|e badania zmierzajce do poznania mechanizmw jej powstawania i odkrycia sposobu na jej wyleczenie. 12. Farmakoterapia Poniewa| przyczyna Buszczycy pozostaje nadal nieznana, leczenie farmakologiczne ma cigle charakter objawowy. Podstawowe znaczenie w terapii wikszo[ci chorych na Buszczyc odgrywa leczenie miejscowe. Terapia miejscowa stanowi rwnie| niezbdne uzupeBnienie leczenia oglnego. Rozpoczyna si zazwyczaj od stosowania lekw keratolitycznych (zawierajcych kwas salicylowy) usuwajcych Busk Buszczycow i umo|liwiajcych w ten sposb penetracj do skry aktywnych lekw. Kwas salicylowy u|ywany jest w st|eniach 3 do 10%; wy|sze mog by aplikowane na skr dBoni i stp. Kwas salicylowy powinien by stosowany z ostro|no[ci u chorych z zajciem rozlegBych obszarw skry i/lub jej uszkodzeniami, a tak|e u dzieci. Cignolina (anthralin, dithranol)  lek tradycyjnie stosowany w terapii Buszczycy od dziesitkw lat, wywierajca wielokierunkowe dziaBanie na naskrek Buszczycowy (m.in. poprzez wpByw na syntez DNA i blokowanie aktywno[ci prostaglandyn). Leczenie cygnolin - ze wzgldu na jej efekt podra|niajcy - rozpoczyna si od aplikowania najni|szych st|eD leku - 0,125% na 12 godzin i stopniowego ich zwikszania do 0,25%, 0,5%, 1%, zale|nie od skuteczno[ci klinicznej i objaww podra|nienia skry otaczajcej (tzw. terapia cigBa). Alternatywn form opisanej metody jest, tzw. leczenie minutowe, przydatne szczeglnie w warunkach lecznictwa ambulatoryjnego, w ktrym stosowane s wy|sze st|enia: od 1 do 2% przez krtszy czas (od 5 minut do 1-2 godzin). Dziegcie - produkty suchej destylacji drewna lub wgla kamiennego stosowane s w postaci 20- 50% past i ma[ci, wchodz w skBad gotowych preparatw Bczonych oraz preparatw leczniczo- pielgnacyjnych przeznaczonych dla skry Buszczycowej (szampony, oleje do kpieli). Dziegcie mog uwra|liwia skr na dziaBanie [wiatBa sBonecznego, a tak|e dziaBa miejscowo dra|nico. Kortykosteroidy stosowane s w przypadkach zmian Buszczycowych z du| komponent zapaln, z towarzyszcym [widem oraz do leczenia ognisk Buszczycy zadawnionej. Obecnie dostpna jest szeroka gama preparatw o r|nej sile dziaBania przeciwzapalnego i stopniu przenikania do skry. Glikokortykosteroidy powoduj spadek przepuszczalno[ci naczyD krwiono[nych dla mediatorw stanu zapalnego. Ma[ci glikokortykosteroidowe, szczeglnie fluorowane, nale|y stosowa bardzo ostro|nie 9 w zwizku z mo|liwo[ci powikBaD oglnych zwizanych z wchBanianiem i mo|liwo[ci wystpienia zanikw skry, odbarwieD, przebarwieD oraz rozstpw. Stosuje si je krtko, przez kilka dni, by unikn zjawiska tachyfilaksji, unikajc stosowania w okolicach twarzy, szyi, krocza, czyli w miejscach o kilkakrotnie zwikszonej wchBanialno[ci. Korzystne w dziaBaniu s poBczenia sterydw i dziegci. DBugotrwaBe stosowanie glikokortykosteroidw powoduje czstsze nawroty i oporno[ na dalsze leczenie. Mo|na sprowokowa nawet wysiew zmian o charakterze Buszczycy krostkowej. Pochodne witaminy D - calcitriol i jego obecnie stosowane pochodne calcipotriol i takalcitol stanowi najnowsz grup preparatw do miejscowego leczenia Buszczycy. Leki te redukuj nadmiern proliferacj keratynocytw, reguluj ich prawidBowe r|nicowanie, moduluj rwnie| funkcje limfocytw. Skuteczno[ pochodnych witaminy D w redukowaniu rumienia, zBuszczania i nacieku w obrbie ognisk Buszczycowych jest porwnywalna z efektem, jaki wywieraj kortykosteroidy o [redniej i du|ej mocy. Podstawowym efektem niepo|danym tej terapii jest miejscowe dziaBanie dra|nice, szczeglnie w obrbie twarzy i owBosionej skry gBowy. Fototerapia jest obecnie szeroko stosowan metod leczenia Buszczycy. Kwalifikowani s do niej chorzy z niemal wszystkimi postaciami Buszczycy zwyczajnej, szczeglnie ze zmianami rozlegBymi lub rozsianymi, w ktrych stosowanie preparatw miejscowych jest utrudnione lub niemo|liwe, a tak|e Buszczyca stawowa i Buszczyca krostkowa w fazie ustpowania (przeciwwskazaniem jest okres wysiewny uoglnionej Buszczycy krostkowej typu von Zumbusch). Fototerapi stosuje si przy wykorzystaniu dwch podstawowych sposobw: na[wietlania promieniami UVB, w ktrym stosuje si najcz[ciej dwa rodzaje na[wietlaD: peBnym spektrum UVB: 290-320 nm lub wskim pasmem napromieniania UVB: 320 nm (SUP) oraz fotochemioterapii (PUVA). Metoda PUVA polega na zastosowaniu dBugich promieni UVA (320-400 nm) w poBczeniu z miejscowym lub oglnym podawaniem lekw z grupy psoralenw: 8-metoksypsoralenu lub 5-metoksypsoralenu. Zabiegi PUVA stosuje si zazwyczaj 3 razy tygodniowo. Dawki promieniowania podwy|sza si w zale|no[ci od typu skry i jej reakcji na promienie UVA. W trakcie leczenia mog wystpi ostre objawy niepo|dane w postaci nudno[ci, wymiotw, zBego samopoczucia, rumienia fototoksyczego. Do pznych objaww ubocznych zalicza si przyspieszone starzenie skry, zwikszone ryzyko nowotworw skry, zwBaszcza rakw kolczystokomrkowych, zam. Ze wzgldu na ryzyko powstania zamy pod wpBywem PUVA istnieje bezwzgldna konieczno[ ochrony narzdu wzroku (okulary przeciwsBoneczne) przez co najmniej 8 godzin od momentu za|ycia psoralenw. Opisane powy|ej metody terapii miejscowej i fototerapii pozwalaj uzyska w wikszo[ci przypadkw chorych na Buszczyc o Bagodnym i [rednio ci|kim przebiegu r|nie dBugo utrzymujce si remisje choroby; u pozostaBych chorych niezbdne jest stosowanie leczenia oglnego. Metotreksat jest lekiem stosowanym od ponad 40 lat w leczeniu ci|kich postaci Buszczycy, a szczeglnie Buszczycowego zapalenia staww. Do leczenia metotreksatem mog by tak|e kwalifikowani chorzy z Buszczyc krostkow i rozlegB Buszczyc zwyczajn oporn na inne metody leczenia. Pochodne witaminy A - retinoidy - s lekami z wyboru w leczeniu uoglnionej Buszczycy krostkowej i erytrodermii Buszczycowej. Stosowane s tak|e w leczeniu nasilonych postaci Buszczycy zwyczajnej i Buszczycy stawowej. Acitretin (neotigason), bdcy pochodn wcze[niej stosowanego tigasonu, stosuje si w pojedynczej, dziennej dawce 25 mg do 50 mg na dob przez 4 tygodnie, nastpnie w dawce zredukowanej, dobieranej indywidualnie dla ka|dego chorego, w zale|no[ci od reakcji klinicznej. GBwnym objawem niepo|danym, ograniczajcym stosowanie retinoidw u kobiet w wieku rozrodczym, jest ich teratogenne dziaBanie. Z tego powodu zapobieganie ci|y w trakcie terapii i do 2 lat od jej zakoDczenia jest bezwzgldnie konieczne. Ostre objawy niepo|dane s zale|ne od dawki leku i maj odwracalny charakter. Nale| do nich: sucho[ [luzwek jamy ustnej, nosa, spojwek, zwikszona ura|alno[ skry, przerzedzenie wBosw, ble mi[niowo-stawowe. U cz[ci chorych dochodzi do podwy|szenia poziomu cholesterolu, trjglicerydw, transaminaz i bilirubiny. Retinoidy stosuje si rwnie| w leczeniu skojarzonym w poBczeniu z terapi promieniami UVB (metoda nosi nazw Re-SUP) oraz z fotochemioterapi - Re-PUVA. 10 Immunosupresory Chorzy z ci|k Buszczyc zwyczajn i Buszczyc stawow, u ktrych leczenie oglne metod PUVA, retinoidami, Re-PUVA, metotreksatem okazaBo si niewystarczajco skuteczne lub istniej przeciwwskazania do stosowania tych lekw, kwalifikowani s do leczenia cyklosporyn A. Jest to cykliczny polipeptyd o wBa[ciwo[ciach immunosupresyjnych, hamujcy cytokiny limfocytw T i keratynocytw. Do bezwzgldnych przeciwwskazaD tej terapii nale|y uszkodzenie funkcji nerek, nie kontrolowane nadci[nienie ttnicze krwi, ci|kie choroby wtroby, choroba nowotworowa, czynne infekcje, ci|a. Leczenie rozpoczyna si zazwyczaj od dawki 2,5 mg/kg/d i nie przekracza si 5 mg/kg/d, kontrolujc co 2-4 tygodnie ci[nienie ttnicze krwi, morfologi, st|enie kreatyniny, kwasu moczowego, bilirubiny, fosfatazy alkalicznej, AST, ALT. Uszkodzenie nerek oraz nadci[nienie ttnicze stanowi dwa najwa|niejsze objawy niepo|dane terapii cyklosporyn A. Lek mo|e ponadto uszkadza wtrob, powodowa ble gBowy, nudno[ci, wymioty, parestezje, nadmierne owBosienie, przerost dziseB oraz zwiksza ryzyko rozwoju nowotworw przy wieloletnim leczeniu. Profilaktyka W zapobieganiu nawrotom Buszczycy bardzo istotne jest postpowanie profilaktyczne. Polega ono na unikaniu znanych czynnikw zaostrzajcych i prowokujcych wysiewy Buszczycy (stresy, niektre leki, nadwaga) oraz zwalczaniu przewlekBych stanw zapalnych (leczenie prchniczo zmienionych zbw, chorb przyzbia, infekcji paso|ytniczych, usuwanie migdaBkw podniebiennych przy nawracajcych infekcjach paciorkowcowych grnych drg oddechowych). Zalecana jest umiarkowana ekspozycja na [wiatBo sBoneczne, dieta niskokaloryczna oraz eliminacja u|ywek, szczeglnie alkoholu. 13. Zestawienie dostpnych preparatw Leki przeciwBuszczycowe do stosowania zewntrznego Preparaty dziegciowe " Delatar " Freederm Tar Shampoo " Linola D-krem " Polytar AF " Polytar liquid " Psorisan Pochodne antracenu " Cignoderm Psoraleny " Oxsoralen Inne " Betasol " Curatoderm " Psorcutan Leki recepturowe Leki przeciwBuszczycowe do stosowania wewntrznego Psoraleny " Geralen " Oxsoralen Retinoidy " Neotigason 11 14. SzczegBowy opis preparatw Leki przeciwBuszczycowe do stosowania zewntrznego Preparaty dziegciowe Delatar  Coal tar Dermaticum, antipsoriaticum - ma[: (0,02g/g) tuba 50 g - 30% SkBad - 1 g ma[ci zawiera 20 mg bezbarwnej i bezwonnej smoBy wglowej (dziegciu). DziaBanie - SmoBa wglowa dziaBa silnie keratolitycznie. Wywierajc dziaBanie dra|nice skr, zwiksza jej wra|liwo[ na promieniowanie sBoneczne i nadfioletowe. DziaBa tak|e antymitotycznie, hamujc procesy regeneracji naskrka, oraz antyseptycznie; ponadto Bagodzi [wid i zmniejsza odczyny zapalne. Wskazania - Auszczyca, wyprysk, Bojotok, przyBuszczyca grudkowa i inne przewlekBe choroby skry przebiegajce z lichenizacj,. Przeciwwskazania - Nadwra|liwo[ na lek, liszaj rumieniowaty, Buszczyca przebiegajca z powa|nym zaka|eniem skry. Nie zaleca si stosowania w ci|y i okresie karmienia piersia. Ostro|nie stosowa w ostrej fazie Buszczycy. DziaBania niepo|dane - Podra|nienie i stany zapalne skry. Stosowany przez dBu|szy czas na du|a powierzchni skry mo|e spowodowa uszkodzenie nerek. Dawkowanie - Miejsca chorobowo zmienione smaruje si ma[cia 2-3 razy dziennie. Nale|y chroni oczy przed kontaktem z ma[ci,. Freederm Tar Shampoo  Coal tar Dermaticum, antipsoriaticum - szampon leczniczy: (0,005 g/g) flakon 150 ml SkBad - 1 g preparatu zawiera 5 mg oczyszczonej smoBy pogazowej. DziaBanie - Leczniczy szampon przeciwBojotokowy, bdcy poBaczeniem oczyszczonej smoBy pogazowej z Bagodnie dziaBajcym [rodkiem powierzchniowo czynnym. Usuwa nadmiar Boju z owBosionej skry gBowy. Preparat nie zawiera [rodkw konserwujcych, barwnikw i substancji zapachowych, odpowiedzialnych najcz[ciej za reakcje nadwra|liwo[ci. Wskazania - Aojotokowe zapalenie oraz Buszczyca skry gBowy. Dawkowanie - WBosy nale|y umy dwukrotnie, pozostawiajc za drugim razem szampon na wBosach przez 5 min, a nastpnie spBuka. Szampon stosuje si co 3 dni. Linola D  Coal tar Antisepticum, dermaticum - krem (2,0%) tuba 25 g SkBad - 100 g kremu zawiera 2,0 g dziegciu z wgla kamiennego (Pix Lithanthracis). DziaBanie - Preparat do stosowania zewntrznego, emulsja typu W/O dziaBajca silnie natBuszczajco. Dziegie, otrzymywany w procesie destylacji wgla kamiennego, jest zwizkiem wykazujcym wBa[ciwo[ci redukujce, przeciw[widowe i odka|ajce. Wskazania - Auszczyca zwykBa, r|ne postacie wyprysku z objawami lichenizacji, [wierzbiaczka ograniczona, liszaj pBaski. Przeciwwskazania - Choroby skry przebiegajce z wysikiem, ostre stany zapalne skry, uszkodzenia naskrka. Nie stosowa dBugotrwale i na du|e powierzchnie skry u pacjentw z niewydolno[ci nerek. Ostro|nie stosowa na skr twarzy, faBdy skrne i okolice narzdw pBciowych. DziaBania niepo|dane - Podra|nienie skry, wysypka trdzikopodobna, rzadko reakcje nadwra|liwo[ci. Stosowany dBugotrwale i na du|e powierzchnie skry mo|e powodowa uszkodzenie nerek. Dawkowanie - Chorobowo zmienion, powierzchni skry smaruje si 2-3 razy dziennie kremem. Leczenie nale|y kontynuowa jeszcze przez kilka dni po ustpieniu objaww. Uwaga - Podczas leczenia nale|y unika nasBonecznienia. 12 Polytar AF  (Coal tar, Pyrithione zinc) Dermaticum, antipsoriaticum - szampon leczniczy: (63 4%) flakon 150 ml SkBad 100 g szamponu zawiera 1 g mieszaniny dziegci i 1 g pirytionianu cynku. DziaBanie - Dziegcie dziaBaj keratolitycznie, przeciw[widowo, antyseptycznie. Zmniejszajc syntez DNA, hamuj, nadmierny podziaB komrek naskrka, m.in. w Buszczycy. Pirytionian cynku wywiera dziaBanie bakteriostatyczne i przeciwgrzybicze, m.in. wobec Pityrosporum ovale - grzyba odpowiedzialnego za powstawanie Bupie|u. Wskazania - Leczenie chorb owBosionej skry gBowy, takich jak: Buszczyca, Bupie|, Bojotok, stany zapalne i [wid skry. Profilaktyka Bojotoku i Bupie|u. Przeciwwskazania - Nadwra|liwo[ na skBadniki preparatu. Brak danych dotyczcych bezpieczeDstwa stosowania w ci|y i okresie karmienia piersi. DziaBania niepo|dane - Mo|e wystpi podra|nienie skry, wysypka, rzadziej fotonadwra|liwo[. Dawkowanie - 2-3 razy w tygodniu nanosi si szampon na wilgotne wBosy, masuje skr gBowy przez 2-3 min, a nastpnie spBukuje. Czas leczenia wynosi 3 tyg. W profilaktyce Bojotoku i Bupie|u szampon stosuje si raz w tygodniu. Polytar liquid  Coal tar Dermaticum, antipsoriaticum- szampon leczniczy: (63,4%) flakon 150 ml SkBad - 100 g szamponu zawiera 1 g mieszaniny dziegci. DziaBanie - Szampon leczniczy o pH 5,5, zawierajcy mieszanin dziegci, dziaBajcych keratolitycznie, przeciw[widowo i antyseptycznie na owBosiona skr gBowy; zmikczajc zrogowaciaBy naskrek, uBatwiaj, mechaniczne usunicie Busek. Dziki dziaBaniu przeciw[widowemu zmniejszaj tendencj do drapania, zapobiegajc zaka|eniu skry. Wskazania - Choroby owBosionej skry gBowy: Buszczyca, Bupie|, Bojotok, wyprysk, [wid. Ponadto preparat zaleca si do zmywania ma[ci przeciwBuszczycowych. Przeciwwskazania - Nadwra|liwo[ na skBadniki preparatu. Brak danych dotyczcych bezpieczeDstwa stosowania w ci|y i okresie karmienia piersi,. DziaBania niepo|dane - Niekiedy mo|e wystpi podra|nienie skry, wysypka i fotonadwra|liwo[ (je[li podra|nienie utrzymuje si przez dBu|szy czas, stosowanie preparatu nale|y przerwa). Dawkowanie - 1-2 razy w tygodniu stosuje si szampon do dwukrotnego mycia wBosw i skry gBowy. Uwaga - Nale|y chroni oczy przed kontaktem z preparatem. Psorisan  (Coal tar, Sylicylic acid, Zinc oxide) Dermaticum, antipsoriaticum - ma[ 5%: tuba 50 g ma[ 10%: tuba 50 g ma[ 20%: tuba 50 g SkBad - 100 g ma[ci zawiera 5 g (10 g lub 20 g) smoBy wglowej (dziegciu), 25 g tlenku cynku, 2 g kwasu salicylowego i 10 g wosku pszczelego. DziaBanie - GBwnym skBadnikiem leku jest prodermina - dzieg z wgla kamiennego (smoBa pogazowa) - ktra posiada bardzo silne wBa[ciwo[ci redukujace. Poprzez odbieranie tlenu z tkanek powoduje ona osBabienie procesw |yciowych skry, hamuje czynno[ci mitotyczne naskrka i zmniejsza odczyny zapalne. Wykazuje wic silne dziaBanie keratolityczne. Zwizki siarkowe wystpujce w proderminie potguj jej dziaBanie redukujce. Poza tym prodermina wykazuje wBa[ciwo[ci przeciwbakteryjne i przeciw[widowe. Siarka hamuje wydzielanie gruczoBw Bojowych. Wskazania - Auszczyca, wyprysk, zBuszczanie Buszczycowate, [wierzbiczka, zapalenie Bojotokowe skry. Przeciwwskazania - Nadwra|liwo[ na lek. Uszkodzenie nerek. DziaBania niepo|dane - Stosowana na du|e powierzchnie skry mo|e da objawy zatrucia oraz uszkodzenie nerek ze wzgldu na obecno[ zwizkw fenolowych. Czasami wystpuje podra|nienie skry lub uczulenie kontaktowe. Uczula na sBoDce. Dawkowanie - Chorobowo zmienione miejsca smarowa ma[ci 1-2 razy dziennie. 13 Pochodne antracenu Cignoderm  (Dithranol, Salicylic acid) Dermaticum, antipsoriaticum SkBad - 1 g ma[ci zawiera 1 mg (5 mg, 10 mg lub 20 mg) ditranolu oraz 500 mg kwasu salicylowego. DziaBanie - Preparat o synergicznym dziaBaniu skBadnikw. Ditranol - pochodna antranolu - wykazuje silne dziaBanie keratolityczne i dra|niace. Hamuje replikacj DNA i syntez biaBek, przez co zmniejsza szybko[ podziaBw komrkowych. Ze wzgldu na silne wBa[ciwo[ci redukujce Batwo si utlenia do nieczynnych zwizkw. Obecno[ kwasu salicylowego w preparacie przeciwdziaBa utlenianiu oraz nasila dziaBanie zBuszczajce. Wskazania - Auszczyca zwykBa. Przeciwwskazania - Nadwra|liwo[ na skBadniki preparatu, ostre stany Buszczycy (z erytrodermi), Buszczyca wysikowa, krostkowa, kamica nerkowa, ci|a, dzieci. Nie stosowa w skojarzeniu z miejscowo dziaBajcymi preparatami kortykosteroidw. Nie stosowa na skr twarzy. DziaBania niepo|dane - Podra|nienie i zaczerwienienie skry, uczucie pieczenia. Po zastosowaniu na bBony [luzowe wywoBuje ostre stany zapalne, a w razie przedostania si do oczu mo|e by przyczyn owrzodzenia rogwki. Preparat stosowany na zbyt du|, powierzchni mo|e spowodowa zatrucie ditranolem, ktry bardzo dobrze wchBania si z powierzchni skry. Ostre zatrucie mo|e dawa objawy ze strony o.u.n. (drgawki, pobudzenie, pzniej osBabienie ruchowe, apatia, majaczenia). DBugotrwaBe stosowanie mo|e spowodowa uszkodzenie nerek, methemoglobinemi. Dawkowanie - Na zmienion chorobowo powierzchni nanie[ cienk warstw ma[ci. Po 1-3 h zetrze ma[ wacikiem i zmy powierzchni skry ciepB, wod, z du|a ilo[ci, mydBa. Preparat 2,0% stosowany jest do tzw. terapii minutowej: naBo|y na 5-30 min, po czym zmy powierzchni skry. Uwaga - Do aplikacji u|ywa rkawiczek ochronnych - lek powoduje brzowe zabarwienie skry i wBosw (mo|na je usun wodnym roztworem chlorku wapnia). Chroni oczy przed lekiem. Kuracja nie powinna trwa dBu|ej ni| 4 tygodnie. Psoraleny Oxsoralen  Methoxsalen Hyperpigmentativum - pByn do stos. na skr: (0 01 g/ml) flakon 50 ml SkBad - 1 ml pBynu zawiera 10 mg metoksalenu. DziaBanie - Powoduje wzrost wra|liwo[ci skry na promienie ultrafioletowe i zwiksza wytwarzanie melaniny przez komrki barwnikowe. Lek nie dziaBa, gdy melanocyty sa niewydolne, na[wietlania lub ekspozycja na sBoDce mog, spowodowa ci|kie poparzenia. Wskazania - Bielactwo; lek stosowany jest w leczeniu skojarzonym z kontrolowana ekspozycj na promienie ultrafioletowe A (320-400nm) lub na [wiatBo sBoneczne. Przeciwwskazania - Nadwra|liwo[ na [wiatBo sBoneczne, toczeD rumieniowaty, porfiria, choroby skry zwizane z nadwra|liwo[ci, na [wiatBo i promienie ultrafioletowe, czerniak lub inne nowotwory skry aktualnie i w wywiadzie. Nie okre[lono zasad bezpiecznego stosowania u dzieci poni|ej 12 r.|. DziaBania niepo|dane - Ostre poparzenia leczonych obszarw skry pod wpBywem na[wietlania. Przy przestrzeganiu wBa[ciwego stosowania leczenie jest bezpieczne, niewielkie pcherzyki, nie stanowi przeciwwskazania do kontynuacji leczenia. Interakcje - Nale|y zachowa ostro|no[ podczas jednoczesnego przyjmowania lekw zwikszajcych wra|liwo[ na promienie ultrafioletowe takich jak: gryzeofulwina, fenotiazyny, kwas nalidyksowy (Negram), sulfonamidy, tetracykliny, tiazydy, leki zawierajace barwniki (bBkit metylenowy, bBkit toluidynowy, oran| metylowy), salicylanidy (mydBa bakteriostatyczne). Dawkowanie - PByn powinien by naBo|ony na [ci[le okre[lon okolic, po 1-2 h mo|e nastpi ostro|na ekspozycja na sBoDce lub na promienie UV - w 1 tygodniu 1/4 min., w 2 tygodniu 1/2 min., w 3 tygodniu 1 min., w 4 tygodniu 1 1/2-2 min. Przez caBy czas nale|y obserwowa reakcje skry. Przy dobrej tolerancji leczenie nale|y kontynuowa przez nastpne 3-4 tygodnie. 14 Inne Betasol  (Bardana extract, Betula exfract, Eguisetum extract, Ononis extract, Pericarpium Phaseoli extract, Rheum extract, Sambucus extract) Antipsoriaticum - pByn doustny: flakon 90 g PP SkBad - Preparat zawiera 90,0% wycigu pBynnego z: Pericarpium Phaseoli, Radix Bardanae, Radix Ononidis, Radix Rhei, Herba Equiseti, Herba Fagopyri, Fructus Sambuci, Folium Betulae, 10,0% gliceryny. DziaBanie - Preparat o wielokierunkowym dziaBaniu: strki fasoli wykazuj, wBa[ciwo[ci moczopdne i przeciwcukrzycowe; korzeD Bopianu obok dziaBania moczopdnego zwiksza wydzielanie potu i |Bci; korzeD wil|yny pobudza wydzielanie soku |oBdkowego i wydalanie moczu; korzeD rzewienia wykazuje zarwno dziaBanie przeczyszczajce (obecno[ antrazwizkw), jak i zapierajce (garbniki); ziele skrzypu zmniejsza krucho[ i przepuszczalno[ naczyD wBosowatych; li[cie brzozy i owoce bzu czarnego dziaBaj moczopdnie i napotnie. Wskazania - Pomocniczo w leczeniu i zapobieganiu nawrotowi Buszczycy. DziaBania niepo|dane - Przej[ciowo mog wystpi nudno[ci, wymioty i brak Baknienia. Dawkowanie - Doro[li - 3 razy dziennie po 1 By|eczce do herbaty rozpuszczajc w 1/3 szklanki pBynu. Curatoderm  Tacalcitol monohydrate Antipsoriaticum SkBad - 1 g ma[ci zawiera 4,17 g monohydratu takalcitolu. DziaBanie - Analog witaminy D3. Hamuje nadmierny rozrost naskrka, wspomaga prawidBowy proces rogowacenia i moduluje procesy zapalne. Zastosowany miejscowo na skr wchBania si zaledwie w okoBo 0,5%. Jego gBwny metabolit wykazuje 5-10 razy mniejsza aktywno[ ni| witamina D. Takalcitol i jego metabolity s wydalane gBwnie z moczem. Wskazania - Miejscowe leczenie lekkiej i umiarkowanej postaci Buszczycy zwykBej plackowatej. Przeciwwskazania - Nadwra|liwo[ na skBadniki preparatu, ci|a i okres karmienia piersi, Buszczyca krostkowa i grudkowa. Nie zaleca si stosowania u dzieci i osb poni|ej 21 r.|. oraz u pacjentw z zaburzeniami gospodarki wapniowej lub ci|ka niewydolno[ci, wtroby, nerek bdz serca. Nie stosowa na obszary skry przekraczajce 10% jej caBkowitej powierzchni (tj. powy|ej 5 g ma[ci dziennie), ani na sczace zmiany rumieniowe, je|eli jest z tym zwizana wyrazna okluzja. Nie stosowa Bcznie z preparatami kwasu salicylowego. Nie stosowa dBu|ej ni| przez 8 tygodni. DziaBania niepo|dane - U okoBo 7% pacjentw wystpuj, miejscowe reakcje skrne o Bagodnym przebiegu ([wid, rumieD, pieczenie). Stosowanie preparatu w dawkach wikszych ni| zalecane mo|e prowadzi do hiperkalcemii. Interakcje - Kwas salicylowy (kwa[ne pH) powoduje rozkBad takalcitolu. Dawkowanie - Raz dziennie (najlepiej wieczorem) nanosi si cienk warstw ma[ci na chorobowo zmienion, skr. Uwaga - Takalcitol jest wra|liwy na dziaBanie promieni UV. W przypadku stosowania na[wietlaD UVA w trakcie kuracji takalcitolem zaleca si stosowa preparat wieczorem, a na[wietlania rano. W przypadku jednoczesnego stosowania preparatw wapnia i/lub witaminy D zaleca si okresowe kontrolowanie st|enia wapnia we krwi. W przypadku hiperkalcemii leczenie nale|y przerwa do czasu normalizacji parametrw kalcemii i kalciurii. Chroni oczy przed kontaktem z preparatem. Psorcutan  Calcipatriol Antipsoriaticum SkBad - 1 g ma[ci zawiera 0,05 mg kalcipotriolu. DziaBanie - Preparat do stosowania zewntrznego, pochodna witaminy D3. Wskazania - Miejscowe leczenie lekkich i [rednioci|kich postaci Buszczycy przewlekBej (typu plackowatego). Przeciwwskazania - Nadwra|liwo[ na skBadniki preparatu, zaburzenia gospodarki wapniowo- fosforanowej, ci|ka niewydolno[ nerek lub wtroby, ci|a i okres karmienia piersi, dzieci i mBodzie| do 18 r.|. Nie stosowa na obszary skry przekraczajce 30% jej powierzchni, na twarz i owBosiona skr gBowy oraz w Buszczycy wysikowej i krostkowej. 15 DziaBania niepo|dane - Miejscowe, przemijajce podra|nienie skry ([wid, zaczerwienienie, pieczenie), rzadko zapalenie skry wokB ust (ustpujce po odstawieniu leku). Dawkowanie - Ma[ nanosi si 2 razy dziennie na chorobowo zmieniona skr i delikatnie wklepuje. Uwaga - Przed rozpoczciem leczenia i po jego zakoDczeniu nale|y oznaczy st|enie wapnia we krwi, nale|y je tak|e kontrolowa podczas dBugotrwaBego stosowania (w przypadku hiperkalcemii lek nale|y odstawi). Nie stosowa wikszej ilo[ci ma[ci ni| 15 g dziennie i 100 g tygodniowo. Czas leczenia nie powinien przekracza 6-8 tygodni; w uzasadnionych przypadkach mo|na go przedBu|y do 1 roku, pod warunkiem |e tygodniowa dawka ma[ci nie przekracza 50 g. Leki recepturowe Zastosowanie znajduj tak|e leki recepturowe o skBadzie opartym gBwnie na typowych substancjach stosowanych w leczeniu objaww Buszczycy. Za publikacj Receptariusz - S.Janicki i inni mo|emy wymieni: Rp. Cignolini 0,5g / Vaselini flavi ad 100,0g Rp. Cignolini 0,25g / Pastae Zinci oxydati ad 100,0 Rp. Cigantrali 0,5g / Acidi salicylici 5,0g / Vaselini albi ad 100,0 Rp. Cignolini 1,0g / Acidi salicylici 2,5g / Prodermini 5,0g / Vaselini flavi ad 50,0 Rp. Cignolini 0,25g / Acidi salicylici 3,0g / Olei Ricini 4,0g / Prodermini 5,0g / Adeps suillus ad 100,0 Rp. Cigantrali 0,15g / Hydrocortisoni 0,3g / Acidi salicylici 1,0g / Vaselini albi ad 30,0 Rp. Cignolini 0,1g / Hydrocortisoni 0,25g / Anaesthesini 3,0g / Acidi salicylici 10,0g / Zinci oxydati 50,0g / Vaselini flavi ad 150,0 Rp. Cignolini 0,5g / Resorcini 1,5g / Acidi salicylici 5,0g / Sulfur ppt. 10,0g / Vaselini albi ad 100,0 Rp. Cigantrali 0,15g / Pix liq. Pini 10,0g / Vaselini flavi ad 100,0 Z lekw wykonywanych w mojej aptece mgBbym wymieni: Rp. Urea 5,0g; Acidum salicylicum 5,0g; Sulfur precipitatum 10,0g; Vaselinum flavum ad 100,0g Rp. Detreomycini 2,0g; Lorindeni A 30g; Vit. A 15 tys. jednostek; Vaselinum flavum ad 100,0g 16 Leki przeciwBuszczycowe do stosowania wewntrznego Psoraleny Geralen  Methoxypsoralen Hyperpigmentativum SkBad - 1 kaps. zawiera 20 mg 5-metoksypsoralenu. DziaBanie - Powoduje wzrost wra|liwo[ci skry na promienie ultrafioletowe i zwiksza wytwarzanie melaniny przez komrki barwnikowe. Po podaniu doustnym wzrost wra|liwo[ci na na[wietlanie pojawia si po 1 h., maksymalny efekt wystpuje po 2 h i utrzymuje si do 8 h. To,5 wynosi 1 h. 90% jest eliminowane w cigu 12 h w postaci metabolitw. Lek nie dziaBa, gdy melanocyty sa niewydolne, na[wietlania lub ekspozycja na sBoDce moga spowodowa ci|kie poparzenia. Wskazania - Bielactwo, fotochemoterapia Buszczycy, ziarniak grzybiasty. Przeciwwskazania - Ci|a, nale|y przerwa leczenie, gdy pacjentka zajdzie w cia|. Nadwra|liwo[ na [wiatBo sBoneczne, toczeD rumieniowaty, niewydolno[ wtroby, gruzlica, cukrzyca porfiria. Leku nie stosuje si u dzieci poni|ej 12 r.|. DziaBania niepo|dane - Niekiedy objawy podra|nienia bBony [luzowej |oBadka - nudno[ci, wymioty, mniej nasilone ni| przy stosowaniu preparatu Oxsolaren, uszkodzenie komrek wtroby; objawy ze strony o.u.n. - bezsenno[, stany depresyjne. DBugotrwaBe stosowanie Bcznie z na[wietlaniami promieniami UV mo|e zwikszy ryzyko raka skry. Interakcje - Nale|y zachowa ostro|no[ podczas jednoczesnego przyjmowania lekw zwikszajacych wra|liwo[ na promienie ultrafioletowe takich jak: gryzeofulwina, fenotiazyny, kwas nalidyksowy (Negram), sulfonamidy, tetracykliny, tiazydy, leki zawierajce barwniki (bBkit metylenowy, bBkit toluidynowy, oran| metylowy), salicylanidy (mydBa bakteriostatyczne). Dawkowanie - Doustnie, doro[li i dzieci powy|ej 12 r.|. - bielactwo: 0,6-1,2 mg/kg m.c. w jednej dawce, nastpnie, po 2 h mo|e nastpi ekspozycja na [wiatBo sBoneczne lub na promienie lampy UV. Pierwsze na[wietlenie nie mo|e przekracza 10-15 minut, czas nastpnych powinien by ka|dorazowo zwikszany o 5 minut, pod obserwacj, reakcji pacjenta. Przy wystpieniu podra|nienia skry z powodu zbyt intensywnych na[wietlaD pocztkowych, nale|y natychmiast przerwa leczenie. Fotochemoterapia Buszczycy powinna by prowadzona indywidualnie pod kontrol, reakcji pacjenta przez lekarza kierujcego leczeniem. Przed rozpoczciem leczenia nale|y wykona prb skrna (rumieniow. Doro[li 20-40 mg/dob podawane w 2 dawkach po [niadaniu i po obiedzie, na okoBo 2 h przed na[wietlaniem. W czasie leczenia nale|y okresowo kontrolowa czynno[ wtroby i morfologi. Oxsoralen - Methoxsalen Hyperpigmentativum SkBad - 1 kaps. zawiera 10 mg metoksalenu. DziaBanie - Powoduje wzrost wra|liwo[ci skry na promienie ultrafioletowe i zwiksza wytwarzanie melaniny przez komrki barwnikowe. Po podaniu doustnym wzrost wra|liwo[ci na na[wietlanie pojawia si po 1 h, maksymalny efekt wystpuje po 2 h i utrzymuje si do 8 h, 90% jest eliminowane w cigu 12 h w postaci metabolitw. Lek nie dziaBa, gdy melanocyty sa niewydolne; na[wietlania lub ekspozycja na sBoDce mog spowodowa ci|kie poparzenia. Wskazania - Bielactwo, fotochemoterapia Buszczycy, ziarniak grzybiasty. Przeciwwskazania - Ci|a, nale|y przerwa leczenie, gdy pacjentka zajdzie w ci|. Nadwra|liwo[ na [wiatBo sBoneczne, toczeD rumieniowaty, niewydolno[ wtroby, gru|lica; cukrzyca, porfiria. Leku nie stosuje si u dzieci poni|ej 6 r.|. DziaBania niepo|dane - Niekiedy objawy podra|nienia bBony [luzowej |oBdka - nudno[ci, wymioty, uszkodzenie komrek watroby; objawy ze strony o.u.n. - bezsenno[, stany depresyjne. DBugotrwaBe stosowanie Bacinie z na[wietlaniami promieniami UV mo|e zwikszy ryzyko raka skry. Interakcje - Nale|y zachowa ostro|no[ podczas jednoczesnego przyjmowania lekw zwikszajcych wra|liwo[ na promienie ultrafioletowe takich jak: gryzeofulwina, fenotiazyny, 17 kwas nalidyksowy, sulfonamidy, tetracykliny, tiazydy, leki zawierajce barwniki (bBkit metylenowy, bBkit toluidynowy, oran| metylowy), salicylanidy (mydBa bakteriostatyczne). Dawkowanie - Doustnie, pacjentom o m.c. mniejszej ni| 40 kg podaje si 1 kaps. (10 mg), 40-50 kg - 2 kaps. (20 mg), 50-60 kg - 3 kaps. (30 mg), powy|ej 60 kg - 4 kaps. (40 mg). 1 h po podaniu preparatu pacjent poddawany jest na[wietleniu [ci[le okre[lon dawk promieniowania UV-A uzale|nion od rezultatu uprzednio przeprowadzonej prby wra|liwo[ci skry. Leczenie stosuje si zwykle raz dziennie 4 razy w tygodniu. Po 2 nastpujcych po sobie dniach na[wietlania powinno si zrobi 1 dzieD przerwy. Dawk promieniowania UV-A stosowana w trakcie leczenia nale|y stopniowo zwiksza ze wzgldu na zmieniajce si zabarwienie na[wietlanych rejonw skry. StopieD i czstotliwo[ wzrostu stosowanej dawki promieniowania powinny by uzale|nione od rezultatu uprzednio przeprowadzonej prby wra|liwo[ci skry oraz klinicznej reakcji pacjenta na stosowane leczenie. Przy wystpieniu podra|nienia skry z powodu zbyt intensywnych na[wietlaD pocztkowych, nale|y natychmiast przerwa leczenie. W czasie leczenia nale|y okresowo kontrolowa czynno[ wtroby i morfologi. Retinoidy Neotigason - Acitretin Antipsoriaticum SkBad - 1 kaps. zawiera 10 lub 25 mg acitretinu. DziaBanie - Syntetyczny, aromatyczny analog kwasu retinowego. Zmniejsza nadmierne rogowacenie skry, normalizuje odnow i r|nicowanie si komrek naskrka. Biodostpno[ po podaniu doustnym wynosi [rednio 60% i rzni si znacznie u poszczeglnych pacjentw (35-95%). WchBanianie zwiksza si w obecno[ci posiBku. Maksymalne st|enie we krwi wystpuje po 1-4 h od podania. Ze wzgldu na silne wBa[ciwo[ci lipofilne Batwo przenika do tkanek. W 99% wia|e si z biaBkami osocza. Jest caBkowicie metabolizowany w wtrobie; jego gBwnym metabolitem jest cis-acitretin. T-0,5 acitretinu wynosi okoBo 50 h, natomiast T-0,5 metabolitu - okoBo 60 h. U niektrych pacjentw (zwBaszcza po spo|yciu alkoholu) jednym z metabolitw acitretinu jest tak|e etretinat, ktrego T-0,5 wynosi okoBo 120 dni. Acitretin jest wydalany w postaci zmetabolizowanej w jednakowych ilo[ciach z moczem i z |Bci. Wskazania - Uoglniona Buszczyca krostkowa, ci|kie postacie Buszczycy zwykBej (w skojarzeniu z Re PUVA), Buszczyca erytrodermiczna, Buszczycowe zapalenie staww i ograniczona Buszczyca krostkowa (w skojarzeniu z Re PUVA), wrodzona rybia Buska, Bupie| czerwony mieszkowy, choroba bariera. Przeciwwskazania - Ci|a (na 4 tyg. przed rozpoczciem leczenia, podczas jego trwania oraz przez 2 lata po jego zakoDczeniu nale|y stosowa skuteczn, antykoncepcj), okres karmienia piersi, znaczne upo[ledzenie czynno[ci wtroby lub nerek, zaburzenia metabolizmu lipidw, hiperwitaminoza A, nadwra|liwo[ na acitretin lub inne retinoidy. Nie nale|y stosowa u pacjentw leczonych witamina A lub jej pochodnymi, tetracyklinami, metotreksatem oraz u osb u|ywajcych soczewek kontaktowych. Ostro|nie stosowa u chorych na cukrzyc. U dzieci stosowa wyBcznie w przypadku nieskuteczno[ci innych metod leczniczych. DziaBania niepo|dane - Sucho[ warg, spojwek, bBony [luzowej jamy ustnej i nosowej, zapalenie czerwieni wargowej, rumieD, [wid, pieczenie, Buszczenie si naskrka dBoni i stp, zanokcica, Bamliwo[ paznokci, krwawienie z nosa, wypadanie wBosw. Rzadko ble gBowy, ble kostno-mi[niowe, zaburzenia widzenia (zwBaszcza nocnego), Bagodne nadci[nienie wewntrzczaszkowe. Niekiedy reakcje fotouczuleniowe. Mo|e wystpi przemijajce zwikszenie aktywno[ci enzymw wtrobowych, st|enia bilirubiny, glukozy, cholesterolu i triglicerydw we krwi (zwBaszcza u pacjentw z zaburzeniami metabolizmu lipidw, otyBo[ci, cukrzyc lub nadu|ywajcych alkoholu). Objawy te s zale|ne od dawki i odwracalne. DBugotrwaBe leczenie podtrzymujce mo|e wywoBa hiperostoz i zwapnienia pozaszkieletowe. Acitretin dziaBa silnie teratogennie. Interakcje - Nasila dziaBanie fenytoiny. Jednoczesne stosowanie z witamin, A lub innymi retinoidami prowadzi do hiperwitaminozy A. Z tetracyklinami - zwikszone ryzyko 18 podwy|szonego ci[nienia [rdczaszkowego; jednoczesne stosowanie z metotreksatem mo|e spowodowa zapalenie wtroby. Dawkowanie - Doro[li doustnie pocztkowo 25-30 mg dziennie przez 2-4 tyg., a nastpnie ustala si indywidualnie wielko[ dawki podtrzymujcej. W Buszczycy wynosi ona zazwyczaj 25-50 mg (maksymalnie 75 mg dziennie); dawk t podaje si zazwyczaj przez 6-8 tyg. W leczeniu zaburzeD keratynizacji dawka podtrzymujca mo|e by mniejsza ni| 20 mg dziennie (maksymalna dawka dobowa - 50 mg). U dzieci dawka pocztkowa wynosi zazwyczaj okoBo 0,5 mg/kg m.c./24 h; w uzasadnionych przypadkach dawk t mo|na zwikszy do 1 mg/kg m.c./24 h (nale|y j, stosowa krtkotrwale i nie przekracza caBkowitej dawki dobowej 35 mg). Dawk podtrzymujca ustala si indywidualnie na mo|liwie najni|szym poziomie. Uwaga - Podczas dBugotrwaBego leczenia nale|y regularnie kontrolowa st|enie lipidw i aktywno[ enzymw wtrobowych we krwi oraz wykonywa badania radiologiczne ko[ci (szczeglnie u dzieci nale|y zwrci uwag na parametry wzrostu i kostnienia). U chorych na cukrzyc nale|y w pocztkowej fazie leczenia kontrolowa st|enie glukozy. Podczas leczenia i w cigu roku po jego zakoDczeniu nie mo|na by dawca krwi. 15. Leki przeciwwskazane i niepo|dane Omawiajc farmakologi Buszczycy nale|y tak|e zwrci uwag na leki, ktre nie powinny by w stosowane w tej chorobie lub stosowane ze szczegln ostro|no[ci. Mog one nasila lub powodowa powstawanie zmian Buszczycowych lub Buszczycopodobnych. Nale| do nich: Leki -adrenolityczne Nazwa midzynarodowa Nazwa handlowa Acebutolol Abutol Atenolol Atenolol, Normocard, Tenormin Metoprolol Betaloc, Metohexal Bisoprolol Bisocard, Concor Sotalol Darob, Gilucor, Sotahexal, Sotalex Carvedilol Dilatrend Betaxolol Lokren Nebivolol Nebilet Cervedilol Vivacor Leki dziBajce na ukBad renina  angiotensyna Nazwa midzynarodowa Nazwa handlowa Quinapril Accupro Enalapril Benalapril, Ednyt, Enap, Enapress, Mapryl Trandolapril Gopten Cilazapril Inhibace Trendolapril + Verapamil Tarka Inne ABC-Salbe  ma[ zawierajca w swoim skBadzie salicylan dietyloaminy, nikotynian benzylu i noniwamidu. Ze wzgldu na swoje dziaBanie dra|nice jest przeciwwskazana w Buszczycy. Arechin (Chloroquine diphosphate)  lek pierwotniakobjczy Intron A (Interferon alfa-2b) lek przeciwnowotworowy, przeciwwirusowy i immunostymulujcy Lithium carbonicum (Lithium carbonate)  lek psycholeptyczny Ontiderm (Polidocanol + Urea)  lek dermatologiczny Piloxidil (Minoxidil)  lek stosowany w Bysieniu 19 16. Metody alternatywne Auszczyca jest niestety cigle schorzeniem o niewyja[nionych mechanizmach powstawania a stosowana farmakoterapia ogranicza si do prb hamowania jej objaww. Jest tak|e tzw. chorob chimeryczn, co oznacza, |e ni std ni zowd, z niewyja[nionych dotd dokBadniej przyczyn mo|e si pojawi jak i jej objawy mog ustpi. Fakty te daj du|e mo|liwo[ci do popisu dietetykom, zielarzom, radiestetom i wszelkim uzdrowicielom, ktrzy stosuj metody czsto zaliczane do tzw. medycyny alternatywnej. Trudno przy dzisiejszym stanie wiedzy jednoznacznie stwierdzi czy proponowane metody maj jakiekolwiek uzasadnienie czy te| nale|y je uzna za szarlataneri. W niektrych przypadkach okazuje si, |e odnosz one po|dany skutek, jednak |adna z tych metod nie staBa si w peBni skuteczna ani nie dziaBa na wszystkich chorych. Mo|na jedynie dywagowa, czy uzyskiwane ozdrowienia s wynikiem leczenia czy te| wiary i uspokojenia pacjenta, wszak wykazano, |e czynnik psychiczny (stres) ma w tej chorobie du|e znaczenie. Uwzgldniajc powy|sze postanowiBem w skrcie, bez komentarza zasygnalizowa metody leczenia Buszczycy opisywane w r|nych publikacjach i czasopismach. 16a. Dieta Bardzo du|o uwagi w leczeniu Buszczycy po[wica si diecie. Czst hipotez ujawniania si zmian Buszczycowych jest zle funkcjonujca wtroba, co sugeruj publikacje opisujce pozytywne efekty leczenia Buszczycy przy zastosowaniu odpowiedniej diety. WedBug autorw, bardzo czsto zielarzy, panuje przekonanie, |e poza stosowaniem ziB nale|y zachowa [cisB diet wtrobow, polegajc na unikaniu wdlin, wdzonego misa, wieprzowiny i zup na niej gotowanych. Wszystkie rodzaje kwasw jak ocet, moszcz, wino, cytryny, pomaraDcze, grejpfruty jak rwnie| jagody i ich soki, tak|e czarne porzeczki - s w Buszczycy niedopuszczalne. Surowe jabBka, kawa ziarnista, czekolada, kakao i mid pszczeli tworz w rezultacie kwasy , ktrych nie znosi chora wtroba. Nale|y unika ponadto wszystkich rodzajw ryb w puszkach, wdzonych ryb, konserw misnych, warzyw strczkowych takich jak fasola , groch i soczewica oraz wszystkich gatunkw alkoholi. Dopuszczalne s potrawy mleczne , mleko i jego przetwory, saBatki - ktre powinny by przyprawiane kwa[n smietank, lekkie miso np. cielcina, miso z kurczaka, woBowina gotowana, dziczyzna, swie|e lub mro|one ryby, lekko strawne warzywa i codziennie zamiast swie|ych owocw - du|o kompotu z jabBek. Niestety analizujc r|ne opisywane diety mo|na zauwa|y w nich czsto sprzeczno[ci. Produkty zalecane przez jednego autora s wykluczane przez drugiego. 16b. ZioBolecznictwo Terapia wg. Tomasza wieka Ten znany naturoterapeuta uwa|a, |e z powodzeniem potrafi zlikwidowa u wielu cierpicych na Buszczyc t przykr dolegliwo[. Uwa|a, |e dominujce znaczenie ma terapia zioBowa, dieta bezmisna oraz kilkudniowa gBodwka. Leczenie proponuje rozpocz od zastosowania mieszanki zioBowej: 1. ziele bratka 100g 2. kBcze perzu 50g 3. ziele skrzypu 50g 4. ziele ogrecznika 50g 5. kwiat nagietka 20g 20 ZioBa dokBadnie nale|y wymiesza i przechowywa w papierowej torbie. Wsypa pBask By|k stoBow mieszanki do szklanki i zala wrztkiem, przecedzi. Pi dwa lub trzy razy dziennie przed jedzeniem. Podczas terapii nale|y dodatkowo za|ywa w kapsuBkach wiesioBek (trzy razy dziennie po jednej kapsuBce) i korzysta przynajmniej raz w miesicu z zabiegu bioenergoterapeutycznego. Pomocna jest rwnie| dieta. Po wyczerpaniu tej mieszanki robimy tydzieD przerwy, po ktrym zaczynamy za|ywa nastpujc: 1. ziele bratka 50g 2. ziele bodziszka 30g 3. li[ pokrzywy 20g 4. kwiat nagietka 20g 5. ziele skrzypu 20g 6. klacze perzu 20g 7. li[ melisy 20g 8. kwiat rumianku 20g 9. ziele ogrecznika 20g Przygotowanie i stosowanie jak mieszanki poprzedniej. ZioBa te pije si a| do skutku z tygodniowymi przerwami midzy seriami (nie dBu|ej jednak, ni| rok). ZioBa Ojca Grzegorza Sroki Ojciec Grzegorz zaleca przy Buszczycy pi dwa do trzech razy dziennie szklank ziB midzy posiBkami: 1. korzeD Bopianu 100g 2. ziele fioBka trjbarwnego 100g 3. li[ pokrzywy 50 g 4. ziele drapacza lekarskiego 50g 5. kwiat bzu czarnego 50g Ay|eczk tej mieszanki zalewamy szklank wrzcej wody, a nastpnie ogrzewamy na parze przez 30 minut i odcedzamy. Porady zielarza  Witolda Poprzckiego WedBug Witolda Poprzckiego przyczyn wystpowania Buszczycy jest awitaminoza B2 i H. Uwa|a, |e bardzo czsto poprzedza j niestrawno[, nerwica |oBdka i wwczas nale|y d|y do usunicia tych wBa[nie przeszkd. Proponuje uzupeBni braki witaminowe. Jego zdaniem : l. doskonale robi kpiele z: 100g korzenia lubczyka, ktry nale|y gotowa kilka minut w wiadrze wody i doda do kpieli. Mo|na Zamiennie u|ywa otrb pszennych - l kg otrb rozmoczy na zimno przez noc, a nastpnie gotowa w wiadrze wody i odcedzi do wanny lub 1/2 kg igliwia sosny, jodBy lub [wierku. We wszystkich trzech rodzajach z dodatkiem 100g mity. 2. do smarowania miejsc zajtych Buszczyc poleca stosowanie nastpujcej ma[ci:: 10g Azulanu, 10g nalewki pomornikowej (Tint. Amicae), 5g nalewki glistnikowej (Tinct. Chelidonii). Nastpnie caBo[ wymiesza z trzykrotnie wiksz ilo[ci nie solonego smalcu wieprzowego. Zajte miejsce Buszczyc smaruje si cienk warstw na noc, a rano zmywa wat umoczon w odwarze z korzenia pokrzywy lub li[cia melisy. 3. nale|y spo|ywa kapust, jajko, sok z marchwi; 4. stosowa zastrzyki z BIOSTYMINY (trzy serie, zastrzyk co drugi dzieD); 5. spo|ywa gotowe preparaty zioBowe: BETAGRAN i BETASOL (wedBug przepisw producentw podanych na opakowaniach); 6. smarowa Propolisem objte miejsca chorob (raz dziennie). 21 16c. Kpiele Kpiele w soli BocheDskiej Kpiele te stosowane s w sanatoriach ale tak|e mo|na je stosowa w warunkach domowych korzystajc z dostpno[ci soli BocheDskiej w aptekach. Kpiele zdrowotne Marii Treben Ziele skrzypu i ziele [lazu - 200 g ziB (w rwnych ilo[ciach ka|dego) zalewamy w garnku na noc zimn wod. Cedzimy i dodajemy do wody w wannie. Kpiemy si okoBo 20 minut. 16d. Masa|e WedBug niektrych artykuBw bardzo dobre rezultaty daj masa|e ciaBa z u|yciem oleju arachidowego. Masa|e przeprowadzamy raz na tydzieD przez okres piciu tygodni. Po miesicznej przerwie mo|emy zabieg powtrzy. Masuje si dokBadnie caBe ciaBo mikk szczoteczk lub gbk. Masa|e te nale|y wykonywa po ciepBej kpieli, albo jeszcze lepiej, po saunie. 17. Literatura 1. National Psoriasis Foundation (USA) - http://www.psoriasis.org; 2. The International Federation of Psoriasis Associations - http://www.ifpa-pso.org; 3. Farmakoterapia chorb skry / Z.GoBucki i J. AaDcucki / Warszawa1993  PZWL; 4. Farmakologia kliniczna / Pod redakcj A.Chodery, Z.S.Hermana / Warszawa 1993 / PaDstwowy ZakBad Wydawnictw Lekarskich; 5. SBu|ba Zdrowia / nr 15-16 (3010-3011) / 22-26 luty 2001 / WspBczesne pogldy na etiopatogenez i leczenie Buszczycy - Aneta Szczerkowska Dobosz - Adiunkt Katedry i Kliniki Chorb Skrnych i Wenerycznych AM w GdaDsku; 6. SBu|ba Zdrowia / nr 53-56 (2946-2949) / 06-17 lipca 2000 / Auszczyca - Anita Tarajkowska- Olejnik; 7. MSD Manual  Podrcznik diagnostyki i terapii / WrocBaw 1995  Wydawnictwo Urban & Partner; 8. Receptariusz / S.Janicki i inni / Warszawa 1992 Medyk SP. z o.o.; 9. Leki ro[linne w profilaktyce i terapii / J.Lutomski i J.Alkiewicz / Warszawa 1993  Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 10. Apteka natury tom 3 / J.Grnicka / Warszawa 1992 - Agencja wydawnicza CYMES; 22

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Dwa światy Wojtek Łuszczykiewicz
FBR łuszcz
Łuszczyca paznokci
Leki biologiczne w leczeniu łuszczycy
10 Farmakoterapia luszczycy
Artykuł Luszczyca blony sluzowej jamy ustnej i narzadow plciowych
łuszczyca
Odmiany kliniczne łuszczyc
bezpieczenstwo łuszcz
Łuszczyk
Łuszczuk Obszary arktyczne w działalności UE

więcej podobnych podstron