��Doc. dr Piotr M
drzycki Zagadnienia na egzamin z ekologii (DAI, DBI, DDI 2012-2013) Podstaw
do przygotowania si
do egzaminu jest ksi
|
ka: Charles J. Krebs. Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebno[
ci. Wyd. Nauk. PWN. Warszawa. 2011. Poni|
sze zagadnienia stanowi
wyb�r najwa|
niejszych zagadnieD
z tej ksi
|
ki. Nale|
y przygotowa
je od strony teoretycznej (wiedza oraz zrozumienie) oraz umie
okre[
li
mo|
liwo[
ci ich po[
redniego (interpretacja zjawisk) lub bezpo[
redniego (w technologiach, konstrukcjach, produktach, projektach) zastosowania we wB
asnej dziedzinie. Ze wzgl
du na du|

obj
to[

materiaB
u mo|
liwe b
dzie posiadanie na egzaminie wB
asnor
cznie pisanych notatek, podpisanych czytelnie na ka|
dej stronie, dotycz
cych poni|
szych zagadnieD
. 1. Co to jest ekologia? a) definicje ekologii wg Haeckla, Eltona, Andrewarthy i Krebsa, podobieD
stwa, r�|
nice i konsekwencje b) poziomy organizacji biologicznej, stopieD
ich poznania naukowego w zakresie ekologii i jego konsekwencje c) specyfika badaD
ekologicznych, zastosowanie metody naukowej w ekologii 2. Ekologia ewolucyjna a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia; b) fenotyp, genotyp, warto[

przystosowawcza, c) rodzaje doboru i ich oddziaB
ywanie na rozkB
ady statystyczne cech d) zaB
o|
enia teorii ewolucji wg Darwina e) poziomy doboru naturalnego f) wpB
yw zmian w strukturze przestrzennej [
rodowiska na przebieg zjawisk ewolucyjnych 3. Ekologia behawioralna a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) analiza zysk�w i strat oraz zasady optymalizacji w odniesieniu do wybranych zachowaD
socjalnych zwierz
t 4. Analiza zasi
g�w geograficznych a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) hierarchiczne drzewo decyzyjne do okre[
lania przyczyn niewyst
powania gatunku i jego przydatno[

w praktyce c) rola eksperyment�w biogeograficznych i fizjologicznych 5. Ograniczaj
ce czynniki biotyczne a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) natura i przyczyny ograniczeD
dyspersji, rodzaje dyspersji naturalnej i antropogenicznej na l
dach i w morzach c) ograniczenia wewn
trzpopulacyjne: selekcja siedlisk: rozmieszczenie idealnie swobodne i rozmieszczenie idealnie despotyczne d) ograniczenia mi
dzppulacyjne: interakcje mi
dzygatunkowe. 6. Ograniczaj
ce czynniki abiotyczne a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) temperatura i wilgotno[

jako czynniki ograniczaj
ce rozmieszczenie i liczebno[

na poziomie formacji biogeograficznych oraz na poziomie osobnik�w; wpB
yw osobny i B

czny obu czynnik�w; c) adaptacje do deficytu wody i temperatury w r�|
nych [
rodowiskach; d) [
wiatB
o jako czynnik ograniczaj
cy; adaptacje do wysokich i niskich zag
szczeD
[
wiatB
a e) globalne i lokalne zmiany klimatyczne (miejska wyspa ciepB
a), ich wpB
yw na rozmieszczenie organizm�w, skutki oraz mo|
liwo[
ci zapobiegania. 7. Rozmieszczenie i liczebno[

a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) zr�|
nicowanie zasi
g�w geograficznych (frekwencja gatunk�w o r�|
nych wielko[
ciach zasi
g�w), c) zwi
zek mi
dzy wielko[
ci
zasi
gu a liczebno[
ci
lokaln
(przyczyny, skutki dla badaD
i monitoringu przyrodniczego, r�wnie|
zwi
zanego z wpB
ywem inwestycji na [
rodowisko) 8. WB
a[
ciwo[
ci populacji i techniki demograficzne a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia; populacja biologiczna, b) zag
szczenia populacji: zakres zmienno[
ci, uwarunkowania, c) metody oceny zag
szczenia bezwzgl
dnego i wzgl
dnego i ich przydatno[

d) cechy demograficzne populacji (rozrodczo[

, [
miertelno[

, imigracja i emigracja) e) struktura populacji, wrodzone tempo wzrostu 9. Wzrost liczebno[
ci populacji a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) wzrost liczebno[
ci w populacjach o pokoleniach ci
gB
ych: wzrost wykB
adniczy i logistyczny (wykresy!), c) zwi
zek typ�w wzrostu liczebno[
ci z warunkami |
ycia. d) przydatno[

modeli matematycznych do prognozowania liczebno[
ci organizm�w 10. Konkurencja a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) konkurencja na tle innych oddziaB
ywaD
, rodzaje konkurencji c) model konkurencji wg Lotki-Volterry, zaB
o|
enia, szczeg�B
owo[

, przydatno[

d) model konkurencji wg Tilmana, zaB
o|
enia, szczeg�B
owo[

, przydatno[

e) strategie |
yciowe (r i K, CSR oraz Li[

-Wysoko[

-Nasiono) i ich zwi
zek z konkurencj
mi
dzygatunkow
oraz warunkami [
rodowiska (dost
pno[

pokarmu, czynniki stresowe, stabilno[

) f) unikanie konkurencji i rozbie|
no[

cech 11.Drapie|
nictwo  a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) model Rosenzweiga-Arthura (zaB
o|
enia, szczeg�B
owo[

, przydatno[

) c) reakcje drapie|
nika na dost
pno[

ofiar (klasyfikacja, przydatno[

) d) koewolucja drapie|
nik-ofiara 12. Ro[
lino|
erno[

i mutualizm a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) hipoteza dost
pno[
ci zasob�w (pr
dko[

wzrostu a wielko[

nakB
ad�w na r�|
ne formy obron) c) oddziaB
ywania ro[
lino|
erca-ro[
lina (ograniczanie i stymulacja przez zgryzanie, ukB
ad wzajemnego wpB
ywu, ukB
ad jednostronnego wpB
ywu) d) mikoryza i asymilacja azotu przez bakterie jako przykB
ady mutualizmu; znaczenie mutualizmu w zale|
no[
ci od zasobno[
ci i stabilno[
ci [
rodowiska. 13. Choroby i paso|
ytnictwo a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) model blokowy transmisji patogenu c) wpB
yw chor�b na osobniki i populacje d) ewolucja system�w paso|
yt-gospodarz (wsp�B
czynnik transmisji, wirulencja, hipoteza Czerwonej Kr�lowej) 14. Regulacja liczebno[
ci populacji a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) czynniki ograniczaj
ce a reguluj
ce, efekt Allee i kompensacja c) metapopulacja; wpB
yw zmian struktury krajobrazu na jej dynamik
; d) populacje zasilaj
ce i marginalne, 15, 16 i 17 Ekologia stosowana I, II, i III  do wyboru adaptacja 3 wybranych zagadnieD
do zastosowania we wB
asnej dziedzinie 18. Sukcesja a) koncepcje sukcesji b) cechy cyklu |
yciowego i fizjogiczne organizm�w z wczesnych i p�z
nych daz sukcesji c) model zast
powania si
Horna (zaB
o|
enia, szczeg�B
owo[

, przydatno[

) d) teorie klimaksu i dynamika pB
at�w siedliska (fluktuacja) 19. R�|
norodno[

biologiczna a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia; bogactwo gatunkowe, b) mierzenie r�|
norodno[
ci gatunkowej (zale|
no[

bogactwa od wielko[
ci pr�by) c) hipotezy tB
umacz
ce powstawanie struktury biocenozy (hipoteza kolejnych podziaB
�w niszy, neutralna teoria r�|
norodno[
ci biologicznej (inaczej UNTB, Unified Theory of Biogeography and Biodiversity) d) gradienty i ogniska r�|
norodno[
ci oraz hipotezy tB
umacz
ce ich powstawanie e) lokalne i regionalne bogactwo gatunkowej 20. Sieci troficzne (drapie|
nictwo i konkurencja w biocenozach zr�wnowa|
onych) a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) wB
a[
ciwo[
ci B
aD
cuch�w i sieci troficznych i hipotezy tB
umacz
ce ich dB
ugo[

c) role funkcjonalne, gildie, gatunki kluczowe (zwornikowe  keystone species), gatunki dominuj
ce d) czynniki wpB
ywaj
ce na stabilno[

biocenoz e) ekologiczne podstawy restytucji ze szczeg�lnym zastosowaniem do kompensacji przyrodniczej 21. Biocenozy niezr�wnowa|
one a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) rola zaburzeD
w biocenozach c) modele regulacji biocenoz z uwzgl
dnieniem zaburzeD
(por�wnanie modelu Hairstona- Smitha-Slobodkina z modelem Menge-Suntherlanda)  d) modele neutralne (zakB
adaj
ce r�wne szanse gatunk�w)  teoria biogeografii wysp McArthura-Wilsona oraz teoria UNTB Hubbella (p. rozdziaB
19). 22. Produkcja pierwotna a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) uwarunkowania i czynniki ograniczaj
ce produkcji pierwotnej w [
rodowiskach wodnych i l
dowych c) r�|
norodno[

ro[
lin (gatunkowa, funkcjonalna) a wielko[

produkcji w biocenozach naturalnych i antropogenicznych 23. Produkcja wt�rna a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) podziaB
energii u ro[
lino|
erc�w i drapie|
nik�w c) czynniki ograniczaj
ce produckj
wt�rn
d) metaboliczna teoria ekologii 24. Cykle biogeochemiczne a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) pule pierwiastk�w i ich kr
|
enie c) cykle biogeochemiczne w lasach, wodach i w [
rodowisku miejskim d) cykl azotu i fosforu e) efektywno[

wykorzystania zwi
zk�w biogennych 25. Dynamika ekosystem�w w warunkach zmieniaj
cego si
klimatu a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) cykl w
gla i jego wpB
yw na globalne ocieplenie c) ENSO (El Ni�o Southern Oscillation) Oscylacja PoB
udniowa d) wpB
yw zmian klimatycznych na ro[
liny i zwierz
ta e) inwazje biologiczne 26. Zdrowotno[

ekosystem�w a wpB
yw dziaB
alno[
ci czB
owieka a) podstawowe koncepcje i terminy kluczowe - znajomo[

i umiej
tno[

obja[
nienia b) wzrost populacji ludzkiej, transformacja demograficzna c) pojemno[

[
rodowiska Ziemi (ecological footprint, [
lad [
rodowiskowy) jako miara zr�wnowa|
enia wykorzystania [
rodowiska d) zaplecze ekologiczne i usB
ugi ekosystemowe (ecosystem services) e) rozw�j zr�wnowa|
ony i zdrowotno[

ekosystem�w