3545336439

Wstęp

nej za najlepszą kuźnię talentów dziennikarstwa polskiego. Mariusz Szczygieł tak wspominał okoliczności angażu swojego redakcyjnego kolegi:

17.09.90 Przyprowadziłem do „Gazety” Tochmana. Bez sensu, żeby tu nie pracował. Hanna Krall czytała jego reportaż na 1,5 strony maszynopisu 1 minutę. Poprawiała 3 min i w 7 sekund napisała na nim: „Natychmiast przyjąć do pracy!”. Był zaskoczony. Przyjęty w4 min 7 sekund -takie tempo. Mówię: „Wojtek, zapisz sobie tę datę”. Przyjmowała go krócej niż mnie!¹

Pierwszym tekstem, który Tochman opublikował w dzienniku, był - świetny pod względem warsztatowym - reportaż Bajka o dobrym księgowym. Z „Gazetą Wyborczą” autor był związany do 2004 roku, później został współpracownikiem „Dużego Formatu”. W 1998 roku czytelnicy „Gazety” wybrali go Reporterem Roku. W tym czasie opublikował pierwszy zbiór reportaży pod tytułem Schodów się nie pali (2000), nominowany w roku 2001 do Nagrody Literackiej Nike. W pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych Tochman podróżował wraz z konwojem humanitarnym fundacji Equilibre na tereny objęte wojną bałkańską, między innymi do oblężonego Sarajewa. Po zakończeniu konfliktu wracał tam kilkakrotnie, biorąc udział w ekshumacjach ofiar ludobójstwa. Pokłosiem podróży stała się wstrząsająca reporterska opowieść Jakbyś kamień jadła (2002) o ofiarach i ocalałych poszukujących kości swoich bliskich. Za tę publikację otrzymał Nagrodę Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek. Jakbyś kamień jadła dostała się również do finału Nagrody Nike 2003 oraz Prix RFI „Temoin du Monde” 2004, przyznawanej w Paryżu przez Radio France International.

W latach 1996-2001 Tochman prowadził także telewizyjny program interwencyjny „Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie”, poświęcony ludziom zaginionym. Magazyn ten zyskał dużą popularność i wciąż utrzymuje się na antenie. W marcu 1999 roku Tochman oraz inni dziennikarze współtworzący program (między innymi Lidia Ostałowska, Bożena Dudko, Anna Jurkiewicz, Alicja Tomaszewska) założyli Fundację Itaka, czyli Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych. Jest to jedyna w Polsce i jedna z pierwszych na świecie organizacji pozarządowych zajmujących się kompleksowo poszukiwaniem osób zaginionych oraz udzielających wsparcia ich rodzinom. Itaka prowadzi również profilaktykę zaginięć, organizując takie akcje, jak: „Lecz Depresję”, „Bezpieczna Praca” czy „Nie uciekaj”. Sprawy, nad którymi pracowała Fundacja, stały się inspiracją dla reporterskiej twórczości Tochmana (przypomnijmy dla przykładu zaginięcie Wandy Rutkiewicz czy redakcyjnej koleżanki reportażysty -Beaty Pawlak). W 2002 roku dziennikarz osobiście zaangażował się w poszukiwania zaginionej reporterki, podróżując jej śladem na wyspę Bali. Przez pół roku starał się rozwiązać zagadkę zniknięcia autorki tomu Piekło jest gdzie indziej, która

13

1

M. Szczygieł, Jak Jadźka miała wstawić zęby, [w:] 20 lat nowej Polski w reportażach według Mariusza Szczygła, pomysł, układ i komentarze M. Szczygieł, Wołowiec 2009, s. 16.