3618564023

Jedną z najciekawszych współczesnych przedstawicielek literatury na Ukrainie jest Oksana Zabużko. Ogólnonarodową sławę przyniosły jej Badania terenowe nad ukraińskim seksem. Autorka nazwała tę książkę „postkomunistyczną psychoanalizą narodową”^{1 2}. Dzieła Oksany Zabużko - między innymi zbiór opowiadań pt. Siostro, Siostro, eseje Kronika według Fotynbrasa są wyrazem wnikliwości i wrażliwości w prowadzeniu obserwacji.

Ukraińska literatura oraz zmiany, które w niej zachodzę coraz częściej stanowią zjawisko podlegające analizom i interpretacjom. Raport Andrija Łubki pt. Ukraińska literatura współczesna. Literatura, która odnosi większe sukcesy niż jej naród i kra/ prowadzi do wniosków zaskakujących, ale nie zawsze optymistycznych. Autor pisze o równoczesnym istnieniu dwóch rzeczywistości i świadomości - współczesnej i postradzieckiej. Konsekwencją istnienia takiego podziału jest hermetyzm Ukraińskiego Związku Pisarzy, którego przedstawiciele na łamach gazety „Literaturna Ukrajina” nieustannie krytykują wszelkie przejawy nowoczesności w literaturze jako „niszczące tradycyjną, wysoką chrześcijańską moralność narodu”. Żaden ukraiński poeta, ceniony poza granicami kraju za nowatorstwo i oryginalność, nie może być uhonorowany najwyższą narodową Nagrodą im. Tarasa Szewczenki. Brak akcyzy na książki z Rosji, niechęć do tłumaczenia z języka rosyjskiego na ukraiński nie sprzyjają przenikaniu języka ukraińskiego do świata kultury. Biblioteki Andrij Łubka nazywa składami starych książek i przekonuje, że istnieje wiele miejscowości gdzie nie ma możliwości zakupu książek.

Zapytałam kilkunastu osób narodowości ukraińskiej o ich zdanie na temat problemów poruszonych w raporcie. Byli wśród nich studenci z Ukrainy, wykładowcy języka ukraińskiego, a także osoby na stałe mieszkające na Ukrainie. Ankieta dotyczyła ukraińskich bibliotek, dostępności książek, preferencji czytelniczych, a także literatury polskiej. Moi rozmówcy przyznali, że korzystanie ze zbiorów bibliotecznych najczęściej jest płatne, a biblioteki w małych miejscowościach i wsiach bardzo często bez przyczyny są zamknięte. Stan czytelnictwa ocenili negatywnie, ale przyznali, że obserwuje się tendencję wzrostową w tej dziedzinie. Wysoko oceniono twórczość Oksany Zabużko, Jurija Andruchowycza i poetów wcześniejszych pokoleń. Przyznano, że we Lwowie i w Kijowie nie znajdziemy w księgarni półki z polską literaturą. Wszyscy zgodnie stwierdzili, że książki dla przeciętnego mieszkańca Ukrainy są zdecydowanie zbyt drogie. Znajomość twórczości

3

1

   O. Zabużko, Wstęp [w:] tejże. Badania terenowe nad ukraińskim seksem, Warszawa 2003.

2

   A. Łubka , Ukraińska literatura współczesna. Literatura, która odnosi większe sukcesy niż jej naród i kraj [w:] Raport o stanie kultury i NGO w Ukrainie, pod red. P. Laufera, Lublin 2012, s. 137-149.