3813100137

zajmowały się ośrodki metodyczne: miejskie, powiatowe i wojewódzkie podlegające Centralnemu Ośrodkowi Metodycznemu. Mimo iż ich głównym zadaniem miało być gruntowanie „światopoglądu naukowego” kadr pedagogicznych, to jednak wielu wybitnych instruktorów i kierowników sekcji biologii - np.: W. Bętkowski, S. Frejlak, J. Gilowski, W. Karpowicz, L. Kobierski, M. Niemiecko, A. Podgórska i J. Zdebska-Sieroslawska - kierowało się głównie troską o poprawę warunków i poziomu nauczania biologii w szkołach. Uczestniczyli w upowszechnianiu wśród nauczycieli nowoczesnych rozwiązań dydaktycznych. Na przestrzeni dalszy ch dziesiątków lat zmieniały się i nadal ulegają zmianie: nazwa, organizacja i zadania ośrodków metodycznych. Zbyt często, bo zwykle co 7-8 lat, dokonywano mniejszej lub większej „reformy szkolnej”, a w związku z tym zmian celów kształcenia przyrodniczego, programów nauczania i podręczników szkolnych. Instytucje i osoby zajmujące się kształceniem, dokształcaniem i doskonaleniem nauczycieli mają zawsze „pełne ręce roboty”.

Pojawiały się więc pytania, czy rzeczywiście i w jakim stopniu reformy te przynoszą spodziewane efekty? Czy dzięki nim dzieci i młodzież szkolna lepiej rozumieją i opanowują podstawy współczesnej wiedzy przyrodniczej? Czy są dobrze przygotowywani do życia w zmieniających się warunkach społecznych i gospodarczych? Mniej lub więcej obiektywną ocenę efektów kształcenia przyrodniczego/biologicznego można uzyskać poprzez podjęcie rzetelnych badań przedmiotowo-dydaktycznych.

Badania z dziedziny dydaktyki biologii prowadzone są w Polsce, z różnym nasileniem, od końca lat 60. ubiegłego wieku. Ważną rolę w ich rozwoju odegrała Sekcja Dydaktyki Biologii działająca od 1972 roku przy Zarządzie Głównym Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika. Z jej inicjatywy, przy dużym udziale wyższych uczelni, instytutów naukowych - w tym instytutów doskonalenia nauczycieli, zorganizowano do 2010 roku około 30 ogólnopolskich i międzynarodowych seminariów dydaktyki biologii i konferencji dydaktyków^ biologii szkół wyższych. Sekcja nawiązała i pogłębiała kontakty z zagranicznymi ośrodkami dydaktyki biologii (Stawiński, Zabel 2012) Z dziejów współpracy polskich i niemieckich dydaktyków biologii, EBiS, nr 1). Wartościowe i nadal przydatne informacje: raporty z biologiczno-dydaktycznych badań naukowych, dane dotyczące organizacji pracowni i zakładów dydaktyki biologii oraz teoretycznych podstaw dydaktyki biologii zostały opublikowane w wielu książkach („materiałach pokonferencyjnych/poseminaryjnych”). Niestety w ciągu ostatnich kilku lat, z różnych przyczyn, działalność Sekcji Dydaktyki Biologii na tym polu uległa znacznemu osłabieniu.

Mimo licznych trudności w latach 1970-2005 stopniowo zwiększała się liczba pracowników naukowych zajmujących się dydaktyką biologii. W wyższych szkołach pedagogicznych i na uniwersy tetach prowadzono seminaria magisterskie z tego przedmiotu, a w WSP w Krakow ie i WSP w Kielcach zorganizowano studia doktoranckie w tym zakresie i przeprowadzano przewody doktorskie. Prace te są nadal kontynuowane na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie, Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach i w Instytucie Badań Edukacyjnych w Warszawie.

Niestety na drodze do uzyskania stopnia naukowego doktora habilitowanego w zakresie dydaktyki biologii istniały i nadal istnieją w Polsce niezrozumiale bariery. Na przestrzeni kilkudziesięciu lat tylko kilka osób zdołało je pokonać (Stawiński, Ci-