3813101014

Wprowadzenie

Zainteresowanie małymi i średnimi przedsiębiorstwami datuje się od czasu kryzysu naftowego lat 70-tych. We wcześniejszym okresie ekonomiści nic koncentrowali się na tym obszarze badawczym. Docenienie, szczególnie w latach 90-tych, roli i znaczenia tego sektora jako motoru rozwoju gospodarczego w gospodarkach wysokorozwiniętych¹ stało się początkiem nie tylko wzmożonych badań empiry cznych tej grupy przedsiębiorstw, ale także weryfikacji wielu teorii ekonomicznych i zarządzania.

Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie ważnego, szczególnie w okresie kryzysu gospodarczego, problemu badawczego podjętego przez autorów, jakim jest poszukiwanie przyczyn i rozwiązań malejącej w ostatnich latach liczby małych i średnich przedsiębiorstw², będących podstawą budowania trwałego w zrostu gospodarczego kraju, oraz jego prezentacja na tle aktualnej wiedzy z zakresu teorii organizacji i zarządzania wykazującej potrzebę poszukiwania odpowiedzi na nurtujące autorów pytania.

Bariery rozwoju małych i średnich firm - problem badawczy i jego przyczyny w praktyce gospodarczej

Rynkowy staż 58% małych i ponad 42% średnich firm nie przekracza w Polsce 5 lat³. Podobne relacje kształtują się co prawda w krajach rozwiniętych, ale w Polsce mają swoje szczególnie niekorzystne konsekwencje objawiające się wyhamowaniem w drugiej połowie lat 90-tych wysokiej dynamiki:

1.    powstawania nowych firm małych i średnich, które w znacznej mierze oraz względnie trwale absorbują wolne zasoby istniejące na rynku pracy,

2.    rozwoju istniejących firm małych i średnich - problem ten dotyczy:

• przechodzenia w cyklu życia od firm mikro do małych i od małych do średnich - widoczna jest od kilku lat w polskiej rzeczywistości gospodarczej wyraźna tendencja spadkowa liczby małych, średnich, a w konsekwencji i dużych firm, a wzrost liczby podmiotów mikro (patrz tab. 1). Analiza danych wskazuje jednak, że znaczne rezerwy potencjału rozwojowego gospodarki tkwią nic w podmiotach mikro (ich udział w tworzeniu PKB wykazuje tendencję ustabilizowaną pomimo wzrostu liczby podmiotów ) czy, jak zwykło się twierdzić w dużych, ale przede wszystkim w małych i średnich.

1

   W Unii Europejskiej sektor małych i średnich przedsiębiorstw (<250 pracowników ) reprezentuje 99.8% wszystkich przedsiębiorstw i tworzy około 2/3 PKB. W USA sektor MSP (<500 pracowników) stanowi 99%, podobnie jak w Japonii (<300 pracowników). Pomioty te tworzą od 40% (USA) do 80% (Japonia) ogółu miejsc pracy oraz posiadają znaczący potencjał w kreowaniu nowych, szczególnie w dziedzinach innowacyjnych o wysokim przy roście wartości dodanej. W Polsce z kolei sektor ten wytwarza w ponad 48% PKB. W nim także znajduje zatnidnienie około 60% ogółu pracujący ch w przedsiębiorstwach sektora rynkowego. Nie podważalna jest także istotna rola tego sektora w rozwoju społeczno-gospodarczym regionów'. Outlook of Smali and Medium Enterprise, OECD 2001.

2

   G. Biycki, Kryzys wymusza bankructwa. Rzeczpospolita z dn. 15.02.2002, s.l.

3

   Por. P. Stefaniak, Kryzys małych przedsiębiorstw. BOSS-GOSPODARKA nr 40 (299) z dn. 9.10.1999r., s.33: J. Machaczka, Zarządzanie rozwojem organizacji. Czynniki, modele, strategia, diagnoza, PWN, Warszawa - Kraków’ 1998, s. 13.