jedność Niemiec i Europy w polityce 4 mocarstw:
Początki mchu europejskiego, nowoczesnego, datuje się od końca I wojny światowej.
W czasie II wojny światowej w 1943 roku opracowano nawet projekt konstytucji dla zjednoczonej Europy. Odrzucono hitlerowską wizję Europy jako antyeuropejską i opartą na hegemonii niemieckiej.
Ruch paneuropejski traktowa) okres trwania państw narodowych jako coś przejściowego, a należało stworzyć „europejską opinię i europejską świadomość".
Lata 1945 - 1948 z punktu widzenia państwa był to okres zerowy w historii Niemiec.
Zjednoczona Europa Zachodnia w koncepcjach jej zwolenników miała przejąć obronę wolnego świata. W Niemczech nastąpiła polaryzacja sił, które zostały wciągnięte do rozpoczynającej się zimnej wojny.
16 września 1946 roku Churchill przemawiając w Zurychu wezwał Niemcy i Francję do pojednania. Wystąpienie to zostało przyjęte przychylnie w Europie Zachodniej, a w Niemczech Zachodnich powstała Rada Niemiecka Ruchu Europejskiego. Adenauerowi w różnym okresie często zarzucano, że poszedł na współpracę z niedawnymi wrogami Niemiec.