3813101017

uzyskanie odpowiedzi na pytania: jak zdefiniować pojęcie rozwoju (także wzrostu) organizacji, jakie są charakterystyki tego procesu (fazy. etapy, modele, czynniki) oraz co to jest zdolność rozwojowa firmy" oraz jak ją mierzyć.

Rozwój jest traktowany w literaturze z jednej strony jako likwidacja luki rozwojowej^l2, a z drugiej jako proces doskonalenia miejsca jakie organizacja zajmuje w otoczeniu. Przykładem drugiego ujęcia jest podejście Z. Pierścionka, który definiuje rozwój przedsiębiorstwa jako celowe, skuteczne i skoordynowane zmiany systemów przedsiębiorstwa, polegające na wprowadzaniu doń nowych elementów, poprawy jakości już istniejących, zmiany struktur tych systemów, wzrost wielkości przedsiębiorstwa oraz zmiany otoczenia zapewniające mu przewagę konkurencyjną w długim okresie".

Rozwój i wzrost są traktowane jako pojęcia komplementarne, przy czym pierwsze jest traktowane jako kategoria jakościowa, natomiast drugie jako kategoria ilościowa. Relację między wzrostem a rozwojem najlepiej wyjaśnia związek pomiędzy celem nadrzędnym a celem podrzędnym organizacji. Ogólnym celem przedsiębiorstwa jest jego rozwój, natomiast celem-środkiem wiodącym do jego realizacji jest jego wzrost¹⁴. Głównymi przejawami wzrostu organizacji są: zwiększenie wielkości zatrudnienia, udziału w tynku, kapitału, rentowności, zysku, itp.. a za najważniejsze uznaje się wskaźniki dotyczące potencjału ekonomicznego, pozycji rynkowej i finansowej¹⁵. Wzrost organizacji może mieć dwojaki charakter: zewnętrzny lub wewnętrzny. Ogólny rozwój gospodarczy świata spowodował, że obecnie wiele rynków to rynki wzrostowe. Przedsiębiorstwo na takim rynku musi stale powiększać swoją skalę działania, gdyż jest to podstawą jego siły konkurencyjnej. Jeśli przedsiębiorstwo nie wzrasta w tempie co najmniej takim jak tempo wzrostu rynku, to konsekwencją może być jego bankructwo. W przypadku przedsiębiorstwa działającego w¹ stabilnej niszy rynkowej lub na dojrzałym rynku jego wzrost nie będzie polegał na wzroście skali działania w danej dziedzinie, lecz, na przykład, na zwiększaniu liczby nowych dziedzin działalności, czyli na procesie dywersyfikacji organizacji jako całości (wzrost zewnętrzny)¹⁶. Wysoki potencjał ekonomiczny i finansowy przedsiębiorstwa jest jego istotnym atutem w walce konkurencyjnej - możliwość " Przez zdolność rozwojową A. Stabiyla rozumie taki potencjał wytwórczy w firmie (całokształt zasobów materialnych i intelektualnych, umiejętności, itp.), który zapewnia wykonalność przedsięwzięć o charakterze zmian jakościowych we wszystkich sferach jej działalności. Uproszczonym narzędziem analizy jest ocena generalnego stanu systemu (GSS) będąca przykładem agregatowej zdolności rozwojowej oraz miernikiem pozycji strategicznej finny. A. Stabryla, Zarządzanie strategiczne w teorii o praktyce firmy, PWN. Warszawa-Kraków 2000. s. 245-251.

¹² np. J. Machaczka. J. Tchorzewski. K. Fabiańska. J. Rokita

"Według Z. Pierścionka otoczenie organizacji możemy podzielić na sterowalne i niesterowalne. Organizacja ma więc możliwość kształtowania elementów otoczenia sterowalnego. Natomiast zmiany systemów przedsiębiorstwa mogą się wyrażać wprowadzaniem innowacji produktowych, procesowych, strukturalnych oraz innowacji w obszarze organizacji i zarządzania. R. Beckhard dodaje, iż owe zmiany funkcjonowania organizacji mają charakter planowy, a przy ich projektowaniu wykorzystuje się dorobek nauk bchaw ioralnych, ponieważ to nie organizacja sama w sobie, lecz jej pracownicy pragną wzrostu i rozwoju. Ludzie są najlepszym czynnikiem stymulującym te procesy. Z. Pierścionek, Strategie rozkroju firmy, PWN. Warszawa 1996, s. 11: R. Beckhard, Organization Development: Strategies andModels, Addison-Wesley, Reading Mass. 1969, s. 9.

¹⁴    Z. Pierścionek, op.cit. s. 111.

¹⁵    Skuteczne strategie, Praca zbiorowa, CIM, Warszawa 1997, s. 5.

^l6Dywersyfikacja to poszukiwanie optymalnej stmktuiy ze względu na efektywność działania przedsiębiorstw' przy danym stanie otoczenia. Z. Sapijaszka. Restrukturyzacja przedsiębiorstwa. Szanse i ograniczenia, PWN. Warszawa 1996, s. 23.