3813101179

Transformacje Prawa Prywatnego 1/2012

ogólnej zobowiązań znajdują się między innymi przepisy regulujące czyny niedozwolone¹ lub bezpodstawne wzbogacenie².

Należałoby postulować, aby przepisy regulujące źródła zobowiązania łącznie z przepisami o zawarciu umowy, prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia i przepisy regulujące prawo papierów wartościowych znalazły się w jednym miejscu. Być może księga regulująca zobowiązania powinna mieć wyraźnie zarysowane trzy części. Obok przepisów wspólnych dla wszystkich rodzajów zobowiązań oraz części obejmującej źródła powstania zobowiązań powinna być część odnosząca się do poszczególnych stosunków umownych.

Przedstawiamy tekst, który stanow i próbę poszukiwania nowego modelu struktury części szczegółowej zobowiązań, uwzględniającego konieczność wyeliminowania wad obecnej systematyki kodeksowej, dostosowania do projektowanej części ogólnej kodeksu cywilnego oraz części ogólnej zobowiązań, a także odpowiadającego na wyzwania współczesnej kodyfikacji. Ten ostatni aspekt związany jest z rolą kodeksu cywilnego w systemie prawa krajowego w ramach integracji europejskiej, która, o ile ma być znacząca (zgodnie z kontynentalnątradycjąkodyfikacji), to powinna być otwarta na możliwość zmian lub uzupełnienia w ten sposób, aby przez to nie degenerować struktury regulacji kodeksowej i nie wprowadzać systematycznego oraz merytorycznego chaosu, o którym była mowa wyżej.

II. CELE REGULACJI CZĘŚCI SZCZEGÓŁOWEJ ZOBOWIĄZAŃ

Część szczegółowa zobowiązań, obejmując poszczególne typy umów, zawiera cały katalog swoistych „mikrosystemów” prawa zobowiązań. Jest to dość skomplikowany system o nierównomiernym poziomie regulacji. Pewne uregulowania, jak na przykład w polskim kodeksie cywilnym dotyczące sprzedaży, umowy o dzieło, umowy zlecenia, także umowy najmu, pełnią funkcje „małych” części ogólnych dla zbliżonych typów umów. Stosowanie takich „mikroczęści ogólnych” odbywa się w oparciu o system odesłań³. Na to nakłada się stosowanie części ogólnej zobowiązań, co tworzy stosunkowo nieprzejrzysty system⁴.

Typizacja umów ma kilka funkcji⁵. Szczegółowa regulacja danego typu umowy pozwala na łatwiejsze stosowanie przepisów dostosowanych do danej postaci

Art. 415 i n.

Art. 405 i n.

Zob. niemiecki kodeks cywilny; W. Boecken: BGB Allgemeiner Teil, Stuttgart 2007, § 2, nb 48-50.

W kwestii wad systemu opartego na odesłaniach zob. D. Medicus: Allgemeiner Teil des BGB, Heidelberg 2010, § 6, nb 32 i n.: R. Bork: Allgemeiner Teil des BGB, Tiibingen 2006, § 2, nb 83 i n.

Zob. szerokie opracowanie: M. Sośniak: Zagadnienia typologii i systematyki umów obligacyjnych, Katowice 1990, s. 9 i n.; Z. Żabiński: Systematyka umownych stosunków prawnych pod wzglądem treści, Studia Cywilistycz-ne 1972, nr XIX, s. 9in.