4180441248

Clive Staples Lewis

Lew, czarownica i stara szafa

Bas'ń jako tęsknota

Postać Clive’a Staplesa Lewisa, autora Opowieści z Narnii, została przypomniana w 1994 roku w filmie Cienista dolina, jednak popularność tego wybitnego uczonego, znawcy literatur dawnych nie jest efektem filmowej reklamy. Lewis dzięki swojemu pisarstwu i odwadze mówienia o najtrudniejszych problemach - cierpieniu, wierze i Bogu - jeszcze za życia cieszył się ogromną sympatią czytelników, którzy odczuwali potrzebę nawiązywania z nim osobistego kontaktu. Zasypywany listami (tylko w czasie Bożego Narodzenia otrzymywał ich około dwóch tysięcy) odpowiadał na wszystkie, ponieważ uważał, że skoro ludzie są na tyle zainteresowani jego osobą, aby do niego napisać, to i on musi zdobyć się na wysiłek.

Z wypowiedzi czytelników na temat Opowieści z Narnii wynika, że ten cykl baśni był odbierany nie tylko jako źródło magii „odświeżającej ducha”, ale przede wszystkim jako źródło wiedzy o świecie i życiu, o śmierci i o Bogu. Opowieści z Narnii powstawały przez wiele lat - prawdopodobnie pierwsze zdania Lewis kreślił już w 1939 roku, kiedy to grupa dzieci została ewakuowana z Londynu do Kilns. Ostatnia bitwa natomiast ukazała się w roku 1956. Ta część cyklu została uznana za najlepszą książkę roku adresowaną do dzieci i uhonorowana nagrodą The Carnegie Medal. Dobór tytułów oraz wykonanie ilustracji było przedmiotem wielkiej troski autora. Nad stroną graficzną cyklu czuwała Pauline Baynes - Lewis wybrał tę właśnie rysowniczkę, ponieważ zachwycił się jej ilustracjami do jednego z utworów Tolkiena.

Opowieści z Narnii nie są dziełem bajkopisarza pragnącego zająć dzieci ciekawą historią, lecz grą uczonego, który przetwarzając dawne motywy na potrzeby nowego świata, spodziewa się, że czytelnik rozpozna ich źródła - średniowieczne, biblijne, a nawet tureckie (widoczne choćby w angielskiej nazwie przysmaku, jakim Biała Czarownica kusi Edmunda -Turkish Delight, czy w imieniu Aslan, które w języku tureckim oznacza lwa). Ten aspekt konstrukcji utworu stanowi trudność dydaktyczną i jakkolwiek można go zasygnalizować w szkole podstawowej, to z pewnością nie można go w pełni wyzyskać. Niewątpliwie inne wartości baśni dużo lepiej przysłużą się nauczycielowi poloniście. Otóż świat za szafą jest wspaniale żywy, zaludniony istotami, dla których człowiek jest tak samo nieprawdopodobny, jak one dla niego -w domku fauna Tumnusa znajduje się książka pod tytułem Czy człowiek jest mitem? Jest to też świat, w którym poświęcenie się dla przyjaciół przywraca porządek. Narnia jest wyrazem tęsknoty za harmonią i za nową wiosną. Podróże w wyobraźni, odczucie, czym jest ojczyzna i umiejętność stawania po stronie dobra - to wartości uniwersalne pierwszej z narnijskich opowieści.