4380216956

Początki księgowości podwójnej, nazywanej systemem weneckim, dostrzec można we włoskich miastach w XIV wieku. Ewidencja prowadzona była w dzienniku, w którym dokonywano zapisów chronologicznych oraz w księdze głównej, obejmującej konta ze stronami „debet” i „credit”. Z czasem zaczęły powstawać opracowania z zakresu sposobu prowadzenia księgowości. Pierwszym autorem był Benedetto Cotrugli, twórca dzieła „O handlu i kupcu doskonałym” (Della mercatura et del mercante perfetto) wydanego w 1573r.“.

Zasługę wprowadzenia metody weneckiej do szerszego obiegu przypisuje się ojcu rachunkowości, którym jest Luca Pacioli. Jest to twórca dzieła, pt. „Zasady arytmetyki, geometrii, proporcji i proporcjonalności" (Summa di Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionallita), mającego istotne znaczenie dla rachunkowości. Luca Pacioli przedstawił tutaj zasady sporządzania bilansu, rachunku zysków i strat. Opisał dokładnie metodę wenecką, w której można wyróżnić trzy księgi. Nadrzędną rolę przypisywano księdze głównej, tworzonej na podstawie zapisów dziennika. Zanim jednak zapisy transakcji trafiały do tych dwóch ksiąg wcześniej wprowadzane były do rejestru¹².

Oprócz dokładnego przedstawienia metody weneckiej Luca Pacioli w swoim dziele zaprezentował znane zwyczaje kupieckie, przedstawił również na czym polegają interesy i co należy pod nimi rozumieć. Wskazał także zalecenia, których każdy kupiec powinien przestrzegać. Cechami, którymi powinien się on odznaczać są, m.in. umiejętność szybkiego liczenia oraz prawidłowego zapisania operacji we właściwej kolejności¹³.

Po takim ukształtowaniu się księgowości w miastach włoskich nastąpiło jej przeniknięcie do krajów Europy Środkowej i Zachodniej. Zaobserwować to można w XVII wieku, na co wpłynęło powstawanie kompanii handlowych i manufaktur w tych państwach. Istotne znaczenie miał tutaj wydany we Francji w 1673 roku Kodeks Handlowy („Ordonnance de commerce”). Jego przepisy obligowały kupców do prowadzenia ksiąg handlowych, które następnie musieli przechowywać przez 10 lat. Oprócz tego każdy kupiec zobowiązany był co dwa lata do sporządzania bilansu oraz inwentarza¹⁴. Na ziemiach polskich początki rachunkowości można dostrzec w XV wieku. Księgowość kupiecka przenikała bezpośrednio również z włoskich miast, jednak częściej za pośrednictwem kupców z miast niemieckich. Wpłynęło to na prowadzenie ksiąg rachunkowych po niemiecku. Dopiero w XVI wieku językiem ksiąg handlowych stał się język polski. Ówcześnie rachunkowość w największym stopniu rozwinęła się w Gdańsku. W tym mieście znajduje się Muzeum Rachunkowości, w którym przechowywane są cenne zbiory z tego zakresu. Jednym z istotnych jest opracowanie "Buchhalten durch zwei Biicher nach Italienischer Art und Weise" autorstwa Sebastiana Gamersfeldera, dotyczący zasady podwójnego zapisu¹⁵.

Początki XX wieku związane są z kształtowaniem się rachunkowości zarządczej. Rachunkowość ulegała wtedy ciągłym zmianom, co można zaobserwować również w obecnych czasach. W tym okresie wykształciły się nowe jej formy. Zaczęto wykorzystywać innowacyjne środki techniki. Początki XX wieku związane są z kształtowaniem się rachunkowości zarządczej. Rachunkowość ulegała wtedy ciągłym zmianom, co można zaobserwować również w obecnych czasach. W tym okresie wykształciły się nowe jej formy. Zaczęto wykorzystywać innowacyjne środki techniki. Wprowadzono maszyny do pisania i liczenia, co spowodowało początki automatyzacji w rachunkowości. Było to konieczne ze '' K. Sawicki, Podstawy rachunkowości, PWE, Warszawa 2001, s. 12.

¹²    K. Bylinowski, Metoda wenecka - początki rachunkowości, http://historiagospodarcza.pl/metoda-wenecka-poczatki-rachunkowosci/, 07.04.2013 r.

¹³    L. Pacioli, Tractatus XI de Computis et Scripturis, Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionalita. Traktat o rachunkowości wydany z okazji Jubileuszu 100-lecia organizacji księgowych na ziemiach polskich 1907-2007, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 2007, s. 61-62.

¹⁴    Historia i istota rachunkowości..., op. cit.

¹⁵    Historia rachunkowości..., op. cit.

8