4380217106

Wstęp 15

rykańskich. Paradoksalnie przyczyną powstania pierwszych parków narodowych była „konieczność zabezpieczenia” cennych krajobrazowo terenów przed próbami powrotu ich prawowitych właścicieli, Indian¹² zajmujących od tysiącleci te ziemie. Amerykanie popełnili wiele błędów, zwłaszcza jeśli chodzi o konserwację zabytków nieruchomych. Wiele wartościowych obiektów zostało zburzonych, co nie zdarzało się (lub nie było tak nagminne) w Europie. Błędy zostały jednak dostrzeżone, a wnioski wyciągnięto. Oglądając współcześnie rewaloryzowane obiekty, podziwiamy pedanterię, z jaką rekonstruowane są detale historyczne.

Celem opracowania jest także próba określenia niezwykle cienkich granic, jakie dzielą architekturę krajobrazu od innych dziedzin nauki, znajdujących się bardzo blisko niej.

Ważne jest rozgraniczanie celów i środków działania architektury krajobrazu od planowania przestrzennego i innych dziedzin związanych z architekturą lub kształtowaniem krajobrazu. Są one na tyle różne od architektury krajobrazu, iż organizacyjne jej włączenie do tych dziedzin byłoby jednoznaczne z zupełnym zacieraniem jej istoty i wtapianiem bądź w techniczne, bądź też biologiczne czy też inne dyscypliny o wyrobionych już warsztatach naukowych¹³. To zdanie, pochodzące z pracy zatytułowanej Architektura krajobrazu autorstwa twórców krakowskiej szkoły architektury krajobrazu, już ponad czterdzieści lat temu stanowiło przestrogę przed wtapianiem tej dziedziny w inne dyscypliny wiedzy. Studentom, zwłaszcza na pieiwszych latach, trudno jest określić zakres dla tej złożonej dziedziny wiedzy.

Intencją autorki nie jest podważanie ani kwestionowanie osiągnięć polskiej szkoły architektury krajobrazu. Wzoiy amerykańskie niewątpliwie poprzedziły działalność doktora medycyny Henryka Jordana, któiy zafascynowany parkami amerykańskimi oraz ideą krzewienia kultury fizycznej w Stanach Zjednoczonych stworzył w Krakowie park i rozpowszechnił ideę tzw. ogródków jordanowskich. Jego działania w końcu XIX wieku można uznać za prekursorskie w dziedzinie architektury kr ajobrazu w Polsce. Prace Gerarda Ciołka czy też opracowania studialne profesora Janusza Bogdanowskiego¹⁴ po II wojnie światowej znajdowały zastosowanie w praktyce i przełożenie na sprawnie działającą legislację ochrony terenów o wybitnych walorach kr ajobrazowych (przykład Parków Jurajskich).

¹²    Wojny Indian z białymi osadnikami to historia czterystu lat walki o prawo do życia i tożsamość narodową. Walka ta zakończona została całkowitą klęską kulturową i zniszczeniem populacji Indian Amerykańskich (Native American) na terenie Stanów Zjednoczonych i Kanady.

¹³    J. Bogdanowski, M. Łuczyńska-Bruzdowa, Z. Nowak, Architektura krajobrazu, PWN, Warszawa- Kraków 1979, s. 6.

¹⁴    W tym miejscu autorka chciałaby zaznaczyć obecność profesorów średniego pokolenia, wychowanków profesora Janusza Bogdanowskiego, których prace znacznie przyczyniły się do rozwoju i rozpropagowania dziedziny architektury krajobrazu w Polsce: Anny Mitkowskiej, Krystyny Pawłowskiej, Krystyny Dąbrowskiej-Budziłło, Aleksandra Bóhma, Wojciecha Kosińskiego, a także ich młodszych kolegów z Wydziału Architektury Politechniki Kr akowskiej: Zbigniewa Myczkowskiego i Agaty Zachariasz.