Warunki poprawności metody dialogowej:
1. Uważne i cierpliwe słuchanie rozmówców.
2. Umiar w opowiadaniu na stawiane przez rozmówców pytania.
3. Powściągliwość w zadawaniu pytań rozmówcom.
4. Troska o sprzężenia zwrotne w toczącej się rozmowie.
5. Utrzymywanie kontaktu wzrokowego z rozmówcą.
Techniki metody dialogowej:
1. Rozmowa indywidualna i grupowa.
2. Rozmowa bezpośrednia i rozmowa pośrednia.
3. Rozmowa oparta na słuchaniu biernym lub czynnym.
Błędy w stosowaniu metody dialogowej, tzw. „katalog przywar” wg W. Webera:
1. Dyrygowanie, tzn. udzielanie rad i wskazówek, wydawanie upomnień, sugerowanie gotowych rozwiązań.
2. Debatowanie, czyli toczenie sporów i ukazywanie z uporem własnego stanowiska.
3. Dogmatyzowanie, tj. powoływanie się na autorytety, własne doświadczenia i posiadany zasób wiedzy.
4. Diagnozowanie w sposób stronniczy, co oznacza stawianie diagnozy zbyt pospiesznie oraz nadmiernie uogólnionej i rzekomo niepodważalnej.
5. Interpretowanie, tj. samowolne i subiektywne wyjaśnianie wypowiedzi rozmówcy. Błąd taki popełniają zwykle osoby, które nadużywają swych kompetencji zawodowych.
6. Generalizowanie, czyli ocenianie rozmówcy według ogólnego schematu.
7. Bagatelizowanie, czyli nieliczenie się z problemem nurtującym rozmówcę.
8. Moralizowanie, tzn. ocenianie w sensie pozytywnym lub negatywnym, w tym także pouczanie i upominanie.
9. Monologizowanie, czyli zbyt częste wypowiadanie się i tracenie z pola widzenia partnera rozmowy.
10. Emigrowanie, tj. wyłączanie się z toku rozmowy, co jest równoznaczne z narastającym zobojętnieniem wobec rozmówcy.
11. Racjonalizowanie, czyli ustosunkowanie się do wypowiedzi rozmówcy wyłącznie z logicznego punktu widzenia, przy jednoczesnym niedostrzeganiu lub pomijaniu jego przeżyć emocjonalnych.
12. Poddawanie się projekcji, tj. przenoszenie własnych doświadczeń, myśli i uczuć na partnera rozmowy.
13. Identyfikowanie się, czyli utożsamienie się z rozmówcą, utracenie niezbędnego wobec niego dystansu i samokontroli.
14. Fiksacja, tzn. branie na siebie określonej roli, np. „wszystkowiedzącego doradcy” albo przypisywanie podobnej roli samemu rozmówcy.
15. Abstrahowanie polegające na ogólnym, mało konkretnym wyrażaniu swych myśli i uczuć oraz posługiwaniu się językiem naukowym.
16. Egzaminowanie, czyli stawianie rozmówcy zbyt wielu pytań, co przypomina raczej sondowanie, przesłuchiwanie niż rozmowę.
17. Ekstermilizowanie, tj. omijanie wiodącego tematu (wątku) rozmowy i omawianie spraw nieistotnych.
18. Działanie na przekór, czyli przerwanie wątku rozmowy wbrew zaangażowaniu się rozmówcy w omawiany aktualnie temat.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16