Wywiad - to inaczej rozmowa kierowana i uczestniczą w mej przynajmniej dwie osoby. W czasie wywiadu zadajemy pacjentowi pytania kierunkowe dążąc do założonego celu wywiadu. Wyróżnia się typy wywiadu ze względu na:
1. Formę wypowiedzi - ustny i pisemny,
2. Sposób przeprowadzenia wywiadu - skategoryzowany i nieskategoryzowany,
3. Zachowanie się badającego - jawny i ukryty,
4. Liczbę uczestników - panelowy.
Zależnie od typu wywiadu dobierane są różne narzędzia, np. kwestionariusz wywiadu, lista pytań z wykazem problemów, tematów. Specyficzną formą wywiadu jest wywiad środowiskowy stosowany do oceny stanu społecznego pacjenta, w którym stosuje się jako narzędzie kwestionariusz wywiadu. Wywiad jak i rozmowa jest procesem wzajemnego oddziaływania na siebie rozmówców. Aby komunikacja z pacjentem w czasie wywiadu była skuteczna, powinna mieć określony styl, który będzie respektował zarówno potrzeby oczekiwania terapeuty zajęciowego jak i pacjenta. Tym właściwym, skutecznym stylem komunikacji jest styl partnerski.
Pacjenci - chorzy psychicznie, którzy nie zawsze mogą aktywnie uczestniczyć w wywiadzie, rozmowie, mogą mieć trudności w udzielaniu odpowiedzi na pytania, istotne dla diagnozy terapeutycznej. W tej sytuacji znaczenia nabiera obserwacja ukierunkowana na zebranie danych, których nie można zebrać poprzez kontakt słowny z pacjentem i jego rodziną.
Obserwacja - jest podstawową metodą poznania psychiki ludzkiej i może występować samodzielnie lub współpracować z innymi metodami. Jest elementarnym sposobem poznawania potrzeb stanu pacjenta i jego problemów w sposób samodzielny lub w połączeniu z innymi metodami.
Obserwacja polega na świadomym, celowym i planowanym spostrzeganiu zachowania się człowieka, na rejestrowaniu przebiegu zjawisk i zdarzeń. Prowadzący obserwację nie wywołuje zjawiska ani nie ingeruje w jego przebieg.
Cechy dobrej obserwacji: celowość, przygotowanie się, dokładność i szczegółowość,
- obiektywność, aktywność, systematyczność.
Wyróżnia się rodzaje obserwacji ze względu na sposób dokonywania obserwacji:
1) bezpośrednią i pośrednią,
2) kontrolowaną i niekontrolowaną,
3) jawną i ukrytą.
Obserwacja uczestnicząca to szczególny przykład obserwacji bezpośredniej, polega ona na tym, że osoba obserwująca jest jednocześnie uczestnikiem pewnej zbiorowości. Umożliwia to bezpośredni kontakt i dokładne poznanie warunków życia badanej osoby czy osób oraz lepszą orientację w motywach zachowania pacjenta. Natomiast wadą tej obserwacji jest brak dystansu do obserwowanych osób z powodu bezpośrednich relacji. Bardzo ważnym warunkiem dobrej obserwacji jest umiejętność zachowania postawy wolnej od emocjonalnego zaangażowania, od zniecierpliwienia, uprzedzeń.
Fazy jakie wyróżnia się w obserwacji to:
1) faza przygotowawcza,
2) faza realizacji,
3) faza opracowania wyników obserwacji.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17