4558207118

Formy akumulacji wodnolodowcowej 61

MORFOLOGIA PRADOLINY

FORM\ AKUMULACJI WODNOLODOWCOWEJ W PRADOLINIE

Badany odcinek pradoliny, w określonych przez S. Lencewicza [42] granicach, tworzy płaski teren, który jest urozmaicony przeważnie szerokimi, lecz płytkimi dolinami rzecznymi. Formy wypukłe są tu rzadkie i występują w postaci wydm albo izolowanych pagórków zbudowanych głównie z piasku i żwiru. Jedną z tych form jest pagórek znajdujący się w południowej części pradoliny w miejscowości Borek. Wierzchołek tego pagórka leży 111 m n.p.m., jego względna wysokość wynosi 5 m. Pagórek jest zbudowany z bardzo zróżnicowanego materiału. Obok piasku i żwiru dobrze sortowanego znajduje się materiał piaszczysty słabo sortowany oraz glina; wśród tych osadów występują również bryły piasku, żwiru i mułku (fot. 16).

Struktura pagórka w Borku wykazuje, że podczas deglacjacji część akumulowanego materiału skalnego znajdowała się na martwym lodzie. Jego wytapianie powodowało zsuwy i obrywy osadów zaznaczające się obecnie występowaniem brył różnych utworów.

Inną formą wypukłą w pradolinie jest owalny pagórek w Górze Św. Małgorzaty. Wysokość tej formy wynosi 135 m n.p.m. Jej oś dłuższa jest zorientowana w kierunku N — S. Pagórek ten leży na równinie moreny dennej i wyodrębnia się ze swojego otoczenia pod względem wysokości i budowy.

Według S. Lencewicza [42] pagórek w Górze Św. Małgorzaty jest ostańcem wyższego poziomu erozyjnego w dolinie pra-Wisły. J. Samsonowicz [60] początkowo przypuszczał, że forma ta jest rezultatem dźwigania się wysadu solnego. J. Dylik [14] twierdzi, że pagórek w Górze Sw. Małgorzaty jest formą wyciśniętą w szczelinie lodu podczas zlodowacenia środkowopolskiego, stadium Warty.

Budowa geologiczna w Górze Św. Małgorzaty nie jest skomplikowana. Budowę dolnej części pagórka wyjaśnia wiercenie wykonane w 1927 r. przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie. Wiercenie to wykonano na stoku pagórka, na wysokości 113 m n.p.m. Z tego względu na profilu na rycinie 28 górna część pagórka nie została ujęta.

W podłożu plejstocenu, które tworzy tu jura, istnieje obniżenie. Występują w nim dwa poziomy gliny morenowej. W górnej glinie, pod pagórkiem znajduje się głębokie erozyjne zagłębienie wypełnione 35 m warstwą osadów fluwioglacjalnych, głównie piasku, o miąższości 16 m.

Położenie materiału, z którego jest zbudowana dolna część pagórka w Górze Sw. Małgorzaty, oraz brak pokrywy z gliny wykazuje, że jego