4558207122

Formy akumulacji wodnolodowcowej    63

turze pagórków kutnowskich i w Borku, występują bryły osadów świadczące o procesach osuwiskowych.

Załączony profil geologiczny oraz przykład struktury osadów pagórka w Górze Św. Małgorzaty znajdujących się w górnej części pozwala sądzić, że forma ta powstała w szczelinie lodowej. Przejawiające się w strukturze ślady ablacji powierzchniowej wskazują, że szczelina w lodzie prawdopodobnie była otwarta. Odpływ wody odbywał się w kierunku najbliższej południowej rynny. Szczelinę wypełniał gruz spadający z powierzchni lodu i wytapiający się z jej ścian. Na podstawie struktury materiału trudno odtworzyć przebieg akumulacji. Można tylko sądzić, że wskutek intensywnego wypełniania szczeliny, czy też słabego odpływu wody uwarunkowanego powolnym topnieniem lodu, sortowanie materiału skalnego było słabe. Istniały okresy nasilonego odpływu wody, które powodowały powstawanie warstw dobrze sortowanego piasku,- na ogół jednak przeważa różny materiał o dużej domieszce frakcji pylastej.

Załączone dowody nie potwierdzają poglądu S. Lencewicza [42] o erozyjnym pochodzeniu pagórka w Górze Św. Małgorzaty. Potwierdza się natomiast pogląd J. Dylika [14] o szczelinowym pochodzeniu tej formy, nie przez subglacjalne wyciskanie w szczeliny lodu, jak przypuszczał ten autor, lecz przez akumulację w otwartej szczelinie. Kształt i budowa pagórka wskazuje na kem.

Po ustąpieniu zlodowacenia woda funkcjonującej wówczas południowej rynny erodowała stoki pagórka, tworząc duże nachylenie powierzchni. Zdarzenia morfologiczne interglacjału eemskiego na terenie Góry Św. Małgorzaty są jeszcze nieznane. Natomiast ostatni okres zimny zaznaczył się tu bardzo wyraźnie. Duże nachylenie eksponowanych na południe stoków sprzyjało rozwojowi aktywności procesów stokowych być może w warunkach peryglacjalnych. Poprzednio utworzone podcięcie erozyjne zostało przez spływający z pagórka materiał zasypane i zrównane, a późniejsze zanikanie odpływu wody południową rynną uchroniło te osady od zniszczenia.

Obserwacje terenowe wykazują, że w określonych przez S. Lencewicza [42] granicach pradoliny, na równinnej powierzchni moreny dennej, w nielicznych innych miejscowościach znajdują się skupienia materiału akumulacji wodnolodowcowej, które najwyraźniej występują w Antoniewie koło Witoni. Struktura tego materiału jest podobna do piaszczysto-żwirowych osadów w Górze Św. Małgorzaty. Być może, są to osady z okresu deglacjacji złożone w obniżeniach moreny dennej.

Analiza struktury omawianych pagórków wykazuje, że formy te podobnie jak pagórki kutnowskie powstawały w warunkach martwego lodu i prawdopodobnie w tej samej jego strefie.