6811447145

63

^r różnic, ze takowe mogą występować albo samodzielnie , i jako zamknięte pola dekoracyi, albo tez W związ u _| ! z całą większa płaszczyzną muru nad oknami.    i

'    W pierwszym wypadku motvwa kompozycyi winny

i się stosować do ograniczonej architekturą powierzc ni, _| \ którą mogą zamykać połączone ze sobą architektoniczne i ¹ obramienia okien od góry i wspólny wszyskim parap , i od dołu. W tym razie kompozycya musi byc zamkniętą i ¹ całoscia. Najwłasciwszemi motywami będą wówczas a o , i formy fikcvjnej architektury przekształcone, jakeśmy juz i wspomnieli, w sposob dekoratywnie odpowiedni, a więc ¹ architektonicznie pojęte konchy z odnośną monumen ! talnie figuralną kompozycya allegorycznych lub histo-] rycznycb postaci, albo tez roślinne formy: wieńce, estony, i ¹ bukiety w połączeniu z herbami, trofeami, naczyniami, i zbrojami, tarczami, emblematami różnego rodzaju, ma ¹ skami itp. Rozumie się samo przez się, ze wymienione ! motywa mają stanowić materyał do odpowiedniej pła-i szczyznic kompozycyi; rzeczą ait>sty jest zna jon ¹ zasad, jakiemi się kierować należy przy wypC memu płaszczyzny motywami ornamentyki. Naturalnie, zekom-¹ pozycya w zamkniętych ściśle ramach architektury, po ¹ wtarzająca się kilkakrotnie, wymaga s)metryczn g i charakteru, przyczem odmiana motywow na powtarza ¹ jących się płaszczyznach rozstrzyga o korz)stniejszcm , i wrażeniu artystycznej dekoracyi. W drugim wypa ,    ^

i jeżeli filary międzyokienne sa znacznej szerokości i ZO i ¹ stają w nieprzerwanym związku z całą płaszczyzną nu i i nad oknami, otwiera się dekorującemu art>sv.ie szero ie ¹ pole do kompozycyi. Artysta ma przed sobą cały system , i osi okien i osi filarów, który ma posłużyć mu za po -    ,

i stawę do symetrycznego zapełnienia całej powierzeni! i ¹ jedną pozornie jednostajną i jednolitą kompozycją.    ,

i Kompozycya ta będzie atoli w gruncie rzeczy złożona \z ornamentów ściśle powiązanych ze sobą tak, iz ima    i

¹ symetrycznosci jednych będzie spadała z osią o*ien,    ,

i linia zas symetrycznosci drugich Z osią filarów. Z natury    i

'płaszczyzn tu omawianych i architektury okien ez    i

i względu na to, czy one będą skromne zewnętrznie czy    ,

\bogato przybrane w formy, wynika, ze w kompozjcw,    i

¹ wymaganej .w tym wypadku, nie mogą mieć miejsca    ,

iinne motywa, tylko przeważnie roślinne zwoje, bo one 'się nadają przedewszystkiem do symmetrycznego ukłac u    i

iw systemie osiowym. Nie rozumiemy przez to, jakoby    ,

wyłącznie roślinne motyw^fa miały byc przedmiotem od-    i

'nośnej kompozycyi; mówiąc to, mamy na uwadze ara-    ,

beskową dekoracyę, która najwłaściwiej pozwala łacz\c    |

'w tym razie wszelkie inne przedmioty, nadające się do    i

isymmetrycznego rozłożenia.    i

\ Zamiast bliższego określania ornamentów stoso- ¹ 'wnych w tym wypadku, scharakteryzujemy i ocenimy I i [zarazem najznaczniejsze tego rodzaju kompozycye wło- , skich sgraffitów, które służyły za wzór nowszemu roz- • ' wojowi tej dekoracyi w innych krajach. Jfedną znaj-—|j

piękniejszych dekoracyj takiego rozłożenia, o jakiem mówiliśmy wyżej, jest niezaprzeczcnie dckoracya pałacu Nicolini we Florencyi. Fasada pałacu ujęta iest z jednej i drugiej strony w szerokie filary, biegnące przez całą wysokosc, a przerwane trzykrotnie przez wyraźnie występujące gzemsy piętrowe. Blizko szesc metrów wysoką przestrzeń piętrową między gzemsami zajmuje szereg okien o pełnym łuku, których zewnętrzne ramy stanowi dekoracya rustykowa tak, ze filary międzyokienne, po wyłączeniu obramień okiennych, mają szerokość mniej więcej % metra. Podobnie ma się rzecz z drugiem pietrem, które jest nieco nizsze.

Międzyokienne filary pierwszego piętra, az do wysokości pełnego łuku, przedstawiają rodzaj koncn, w których artysta umieścił allegoryczne postacie. Na szczycie konch, a zarazem na ich osiach posadził stosownie do rozszerzającej się między lukami płaszczyzny, postać z rozwartemi skrzydłami trzymająca feston, zawieszony u tablicy, która przedstawia scenę bawiących się gnomów', a którą wieńczą dwie siedzące obok siebie uskrzydlone figury. Nad niemi widzimy mniejszą rzymska tabliczkę z rysunkiem lezącej postaci powiązaną festo-nami z rodzajem fantastycznych łabędzi, których ogony rozwijają się na dół w bogate roślinne zwoje, wypełniające zręcznie częsc przestrzeni między osiami: okna i filaru. Łabędzic zwrócone przodami do osi filaru oddają równocześnie swemi grzbietami symetryczny u-kład dla dekoracyi około osi okiennych, którą stanow i nad oknami między grzbietami łabędzi rodzaj konzoli podtrzymującej medalion z wizerunkiem bogini.

Tensam motyw powtarza się w głównych zarysach na każdej osi, z wyjątkiem allegorycznych postaci w' konchach, scen i figur na mniejszych i większych tablicach jakotez wizerunków w medalionach, które się wszędzie zmieniają.

W ten sposob artystycznie osnuta_# kompozycya wypełnia tak zręcznie wielką przestrzeń, ze z jednej strony cała dekoracya przedstawia się jako harmonijna jedność, z drugiej zas strony stosunek ilościowy między zarysowaną powierzchnią a ciemnem tłem sgraffita wywiera na oko wrażenie zupełnej równowagi. Wobec gzemsów piętrowych wielkości odpowiedniej parapetom okiennym upada nawet zarzut, jakoby dekoracya sgraf-fitowa nic uwzględniła tej ważnej części architektury.

Inny wypadek znajdujemy na równie znakomitej dekoracyi pałacu Spinelli we Florencyi. Układ fasady jest tensam w głównych zarysach, co w'yzej, lecz gzemsy piętrowe nader szczupłych rozmiarów i tak skromnych form architektonicznych, ze mogłyby byc uwieńczeniem okiennych parapetów, nie mogą zastąpić charakteru plastycznych parapetów, jak na fasadzie pałacu Nicolini; dlatego dekoracya parapetów stanowi tu odrębną fryzową kompozycyę z roślinnych motywow. Ponieważ skutkiem tego, przy nader wielkiem zresztą ścieśnieniu