4261639228

Gazy w złożach soli mogą występować w stanie wolnym w szczelinach i pustkach, mogą być słabo związane ze skałami solnymi wypełniając makropory lub mogą być silnie związane z solą występując w systemie mikroporów i drobnych inkluzji wewnątrzkrystalicznych ziarn soli. W kopalniach soli gazy najczęściej wydzielają się w postaci wypływów lub wyrzutów i towarzyszą prowadzonym robotom wiertniczym i strzelniczym. W kopalniach soli z uwagi na bardzo małą przepuszczalność i porowatość skał solnych wydzielanie z odsłoniętej calizny nie występuje. Największe gazonośności występują w złożu KS „Kłodawa". Pochodzenie gazów w wysadzie solnym w rejonie Kłodawy związane może być z procesami halokinetycznymi i tektonicznymi, w czasie których powstały strefy o znacznej gazonośności. Tłumaczyć to można migracją gazów i cieczy węglowodorowych z niższych formacji cechsztynu po wzniosie powierzchni nasunięć w górę, w przyległe warstwy soli kamiennej i żubrów, zwykle przeobrażonych dynamometamorficznie. W innych złożach solnych również stwierdzano występowanie gazów palnych [12]. Źródłem metanu i węglowodorów może być obecność śladów ropy naftowej w warstwach dolomitu stanowiącego horyzont roponośny. Wyrzuty soli i siarkowodoru występują głównie w strefach tektonicznych, gdzie znajdują się warstwy wilgotnego anhydrytu (produkt rozkładu siarczanów).

O zmienności rozłożenia gazów w górotworze mogą świadczyć prowadzone w KS „Kłodawa" analizy [8,10], które pozwoliły wyróżnić trzy strefy gazonośne z przewagą występowania danego gazu:

>    Strefę azotową obejmującą głównie zdruzgotane i scementowane wtórną solą żylną utwory najmłodszego zubru hematytowego.

>    Strefę węglowodorową obejmującą kilka poziomów strefy granicznej złoża. Największe natężenie zjawisk w tej strefie obserwuje się we wschodniej części kopalni. Głównym składnikiem gazowym występującym w tej strefie jest metan o zawartości dochodzącej do 50% obj. w atmosferze powyrzutowej w wyrobisku. Przedłużenie tej strefy z rejonu pola nr 1 daje się zauważyć w polu nr 2 w północnej części kopalni. Strefa ta w tym polu zbudowana jest z szeregu rozgałęzień poprzedzielanych solą niegazonośną. Zagrożenia gazowe w tej strefie mają charakter wypływów i niewielkich wyrzutów.

>    Strefę węglowodorową z udziałem siarkowodoru obejmującą południowo-zachodnią część kopalni i charakteryzująca się zawartością siarkowodoru w gazach powyrzutowych. W soli kamiennej stwierdzano występowanie gazów w ilościach od 0,084 do 0,130 m³/kg soli.

W kopalniach rud metali nieżelaznych również mamy do czynienia z występowaniem zagrożenia związanego z obecnością metanu oraz innych gazów palnych w złożu.

Zagrożenie gazowe w obrębie złóż rud miedzi związane jest z budową geologiczną południowej części monokliny przedsudeckiej. Występowanie gazów stwierdzane zostało we wszystkich formacjach skalnych znajdujących się w zasięgu robót górniczych. Dotychczas prowadzone w KGHM Polska Miedź S.A. badania pozwalają stwierdzić, że występowanie gazów palnych jest nieregularne i lokalne, a w związku z tym praktycznie niemożliwe do prognozowania [14]. Zawartości i rozłożenie gazów palnych w górotworze zależy od szeregu czynników, wśród których można wymienić własności kolektorskie i filtracyjne skał, warunki tektoniczne i hydrogeologiczne, spękania czy też warunki formowania górotworu.

6