4620749344

Natalia Świdzińska,

Katedra Orientalistyki, Uniwersytet Adama Mickiewicza

Studium Stosunków Międzykulturowych 2013/2014

Estetyka sztuki Indii Wykład I

Miejsce sztuki w indyjskim modelu ludzkiej egzystencji i podstawy estetyki indyjskiej.

1.    Cztery sfery ludzkiej egzystencji (puruszartha) wg myśli indyjskiej:

A)    Sfera świadomości - działań racjonalnych. Spełnienie się w tej sferze to takie postępowanie, które daje człowiekowi poczucie bycia w porządku wobec tego, co wie o rzeczywistości. Tę sferę określa się mianem dharmy czyli zacności. Zachowanie w sferze dharmy charakteryzuje rytualizacja. Rytuał jest bowiem znakiem objęcia świadomością określonych czynności.

B)    Sfera emocjonalna -każdy akt percepcji zmysłowej. Nazywana jest kamą czyli miłowaniem. Dominantą tej sfery jest erotyka, ponieważ w jednym akcie miłości wszystkie zmysły doznają satysfakcji.

C)    Sfera działań o charakterze materialnym. Tę sferę określa się mianem arthy czyli pożytku. Realizacja odbywa się tu przez pozyskiwanie dóbr pozwalających żyć w zdrowiu i dostatku. Dominantą tej sfery jest polityka. Skuteczne rządy zapewniają bowiem bezpieczeństwo i dobrobyt.

D)    Sfera nadrzędna, której winno być podporządkowane całe życie człowieka. Budowanie harmonii w trzech sferach prowadzi do uzyskania całkowitej podmiotowości w stosunku do rzeczywistości zjawiskowej. Tę sferę określa się mianem mokszy czyli wyzwolenia.

2.    Sztuka mieści się w sferze kamy. Cała sfera doznań estetycznych to par excellence sfera doznań zmysłowych. Sztuka winna jednak odnosić się i do sfery dharmy, wyrażać w języku doznań zmysłowych normy ludzkiego zachowania.

3.    Sztuka indyjskajest pomostem między jednostką a światem transcendentnym, między ludzką codziennością a wiecznym trwaniem Bytu bez przymiotów (nirguna).

4.    Sztuka indyjska, niewątpliwie sztuka religijna, w całości zwrócona ku transcendencji, uderza zmysłowym, ziemskim charakterem. Rozgraniczenie ziemskie - pozaziemskie nie ma bowiem racji bytu przy całościowej wizji świata.

5.    Sztuka indyjska nie jest natural i stycznym, fotograficznym odbiciem rzeczywistości postrzegalnej. Ma oddawać niezmienną istotę rzeczy, immanentną tożsamość świata z rzeczywistością pozazmysłową.