Natalia Świdzińska,
Katedra Orientalistyki Uniwersytet Adama Mickiewicza
Studium Stosunków Międzykulturowych Wprowadzenie do estetyki i sztuki Azji i Afryki
Wykład III
BOSKIE WIZERUNKI - WIELOŚĆ TYPÓW IKONOGRAFICZNYCH W SZTUCE INDII
1. Wizerunek bóstwa - ikona winien być narzędziem umożliwiającym człowiekowi kontakt z sacrum, wskazującym drogę wiodącą /prowadzącym do wyzwolenia z kręgu żywotów.
2. Artysta, aby stworzyć boski wizerunek winien zagłębić się w medytacji i wywołać w sobie obraz bóstwa.
3. Pomocą dla artysty są podręczniki zawierające szczegółowe informacje o sposobach przedstawiania poszczególnych postaci. Wiedza w nich zawarta obejmuje ikonografię (typy przedstawień), ikonometrię (proporcje elementów tworzących wyobrażenie), estetykę, zagadnienia techniczne. Tylko to, co wykonane w zgodzie z kanonem jest piękne
3.Wszystkie wizerunki bóstw winny mieć ściśle symboliczny charakter. Na rozbudowany język symboli składają się:
a) proporcje postaci (lala),
b) układ dłoni i palców(/w//t/ra),
c) układ całych rąk (hasta),
d) pozycja postaci (asana),
e) atrybuty
f) kolorystyka postaci
g) pojazdy, wierzchowce (wahana)
2. Wyobrażenia Buddy
a) symboliczne: turban, pusty tron z parasolem i odciśniętymi na podnóżku śladami stóp, lew, drzewo.
b) w postaci ludzkiej od ok. II/III w. Wiąże się z przełomem w buddyzmie, zwycięstwem mahajany z jej ideą prozelityzmu. Spór o ich pierwsze wystąpienie: wzory hellenistyczno-rzymskie - krąg sztuki Gandhary ( wyobrażenia władców), czy sztuka hinduska Mathury wyobrażenia półboskich jakszów . Obecnie przeważa teoria druga.
c) Szkoły te wytworzyły dwa podstawowe typy wizerunków Buddy: Budda w postaci stojącej i Budda w postaci siedzącej w pozycji medytacyjnej. Oznaki świętości (lakszana) Buddy stanowiła wypukłość na czaszce (usznisza), owłosiona narośl między oczami (urna)
d) Od X w. nowy typ ikonograficzny: Budda strojny z tiarą i klejnotami
3. Rzeźba związana z hinduizmem Podobnie jak w buddyzmie, w najstarszym okresie rozwoju religii (okres wedyjski,ok,1500 p.n.e. -600 p.n.e.) prawdopodobnie, nie przedstawiano głównych bogów w postaci ludzkiej.
4. Typy ikonograficzne głównych bogów hinduizmu:
Siwa