490574773

etykę, jak i w sprawach kosmologicznych, widoczna jest w całej li greckiej tendencja do harmonii, tak charakterystyczna dla greckiego

rozkładu, symbolizowanego praż węza gadąiącego swój ogpn

e) Wreszcie Grecy nie uświadamiają sobie całego szeregu zagadnień, które ukażą się późnią, nie znają naszego zagapienia poznania me myślą o do wiaiy, nie odróżniają filozofii od nauki odgrywają u nich zawsze rolę pier-

wszoizępą

3. Znaczenie. Niepodobna przecenić znaczenia filozofii starożytnych Greków. Jak powiedzieliśmy, znaczna większość pojęć i kategom. którymi stale operujemy, jest ich właśnie tworem. Oni to stworzyli w ogóle pojęcie

Oni postawili większość problemów do dziś dzielących myślicieli, i oni znowu dali najbardziej typowe ich rozwiązania które następcy będą w mnią lub bardziej oiyginalny, bardzo często w gorszy, sposób po nich powtaizali. Wydaje się np.. że wielki przedział między idealizmem a pozy-założeń tzw. kultuiy europejskiej. Jeśli weźmiemy takie rzeczy, jak pizeko-nauie o istnieniu nadindywidualnego prawa naukowego i etycznego, takie pojecie jak równość, piękno itp. - wszystko to pochodzi w ostatecznej analizie od Grecji, a w Grecji od ją filozofów.

4. Pochodzenie. Rozpowszechniony był swojego czasu pogląd, że filozofia grecka jest pochodzenia wschodniego; pogląd ten bywa jeszcze dzisiaj broniony przez osoby niedokładnie poinformowane o obecnym stanie nauki, a lubiące rzeczy tajemnicze, za jakie wszystko co wschodnie jest uważane. Dzisiaj wiadomo nam jednak, że przypuszczenie to jest najzupełniej pozbawione podstaw. A mianowicie:

a)    Charakter filozofii greckiej jest odmienny od tego, co widzimy wszędzie na Wschodzie: podczas gdy w Grecji filozofia powstaje w sposób niezależny od religii. jako wysiłek myśli naukowej. Wschód nie zna w ogóle żadnej dyscypliny myśli nie związanej w taki albo inny sposób z religią. Wiadomo, jak wyglądała np. mądrość egipska, uprawiana przez kapłanów, podczas gdy w Grecji owego związku nie widać wogóle.

b)    Filozofii greckiej obca jest w trzech pierwszych okresach najzupełniej myśl soteriologiczna. która dominuje u myślicieli hinduskich, a także żydowskich. Aby dać o tym pojęcie, wystarczy powiedzieć, że taka np. Njajasutm. podręcznik logiki hinduskig brcłimanistycznej. o typie zbliżonym rfa arystotdesowskięj. zaczyna się od zdumiewającego dla nas europejczyków twierdzenia że przez poznanie 16 kategorii logicznych i tylko przez nie nastąpić może zbawienie duszy Jeszcze mocniejszy wyraz tej samej postawy daje inny podręcznik filozofii hinduskiej Scmldijastitiu gdzie znajdujemy m in pytanie: Kiedy nauka byłaby niepotrzebna? Odpowiedź brzmi, źe wówczas gdyby (I) nie było cierpienia (2) człowiek nie pragnął się uwolnić od cierpienia (3) nauka nie była środkiem do uwolnienia się z cierpienia (4) istniały łatwiejsze środki po temu. Ktokolwiek zna np. Platona albo kogokolwiek z dawnych filozofów greckich, zda sobie łatwo sprawę, ze chodzi tutaj o coś najzipełniej róznegp

c)    Nie posiadamy żadnych danych do przypuszczenia, by istniało w Egipcie wzgl Pasji cokolwiek przypominającego filozofie

d)    Wreszcie mamy dowód niemal bezpośredni tezy: ani Arystoteles, któiy z niebywałym nakładem pracy zebrał wszystkie poglądy na interesujące go tematy i zbadał ich źródła ani wielcy erudya aleksandryjscy

33