Uregulowania prawne z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy
Źródła prawa pracy są to akty normatywne zawierające powszechnie obowiązujące normy prawne, wydane przez powołany do tego organ. Każde źródło prawa ma ściśle ustalone miejsce i jest powiązane z innymi.
Obowiązujące źródła prawa pracy w Polsce to:
1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej - zwana ustawą zasadniczą, jest aktem nadrzędnym, co oznacza, że jej przepisy nie mogą być zmieniane w drodze ustawy i żaden organ stanowiący prawo nie może wydawać aktów z nią sprzecznych. Przestrzeganiem zgodności aktów niższego rzędu z Konstytucją zajmuje się Trybunał Konstytucyjny.
2. Ratyfikowane umowy międzynarodowe - mogą nosić nazwę traktatów, konwencji, porozumień, układów, ich ogłoszenie następuje poprzez publikację w Dzienniku Ustaw.
3. Ustawy - uchwalane są przez parlament (Sejm i Senat), czyli organy władzy ustawodawczej. Wytyczają treść innych aktów normatywnych (rozporządzeń i zarządzeń) oraz podmioty uprawnione do ich wydania.
4. Rozporządzenia z mocą ustawy - są wydawane przez prezydenta w czasie stanu wojennego i tylko wtedy gdy Sejm nie może odbyć posiedzenia. Zostają zatwierdzone na najbliższym posiedzeniu Sejmu.
5. Rozporządzenia - to akty wydane przez właściwe organy administracji państwowej na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie.
6. Akty prawa miejscowego - stanowione są przez organy samorządu terytorialnego, w granicach upoważnienia zawartego w ustawie. Obowiązują na terenie działania organów, które je ustanowiły.
Według Konstytucji każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa [6, art. 66], Ustawą tą jest Kodeks pracy. Zawarty w nim dział dziesiąty (nt. Bezpieczeństwo i higiena pracy) w całości poświęcono zagadnieniom bhp. Aktem prawnym uszczegółowiającym postanowienia Kodeksu w tym zakresie jest Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wiele sektorów gospodarki posiada dodatkowo własne rozporządzenia zawierające regulacje prawne dotyczące bhp, np. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach.
Niezależnie jednak od rodzaju branży i wykonywanych czynności istnieją zapisy bezwzględnie obowiązujące każdego pracownika i pracodawcę. Jednymi z istotniejszych są te, które mówią o ich prawach i obowiązkach w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Podstawowe obowiązki pracodawcy w dziadzinie bhp
Według Kodeksu pracy pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy oraz jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych warunków pracy. W szczególności jest obowiązany:
1) organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
2) zapewniać przestrzeganie przepisów oraz zasad bhp,
3) wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,
4) zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,
5) zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy,
6) oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8