5569401467

Jedną z funkcji oceny szkolnej - odnoszącej się zarówno do nauczyciela, jak i do ucznia - jest funkcja informacyjna. Wystawiając uczniowi ocenę, nauczyciel stara się adekwatnie określić poziom jego wiedzy i kompetencji. Funkcja ta będzie spełniona, jeżeli będzie odzwierciedlała faktyczny stan wiedzy i kompetencji uczniów, a nie będzie odnosiła się do innych elementów jego sytuacji szkolnej. Przy każdym ocenianiu uczeń jest automatycznie informowany o stopniu opanowania materiału nauczania, a wskaźnikiem jest jakość uzyskanej oceny.

Kolejną funkcję oceny szkolnej można określić jako kontrolną, a wynika ona z samej istoty oceniania uczniów. Świadomość ucznia, że jest on pod ciągłą kontrolą i w każdej chwili poziom jego wiedzy i umiejętności może być poddany weryfikacji, zmusza go do wysiłku i jest istotnym bodźcem zachęcającym do działania.

Funkcja motywacyjna oceny szkolnej odgrywa istotną rolę na wszystkich poziomach kształcenia, ale szczególnie ostro rysuje się ona w klasach początkowych szkoły podstawowej. Dla dzieci z klasy pierwszej pozytywna ocena jest wartością samą w sobie, jest celem, którego osiągnięcie sprawia dziecku najwyższą radość i zaspokaja potrzebę wyrażenia własnej osobowości i uznania społecznego.

Wyłania się tutaj problem oceniania osiągnięć szkolnych uczniów, które wielu nauczycielom nastręcza trudności, szczególnie gdy dotyczy dziecka o obniżonych możliwościach intelektualnych. Tymczasem ocena jest potrzebna dla zorientowania się, w jakim miejscu dziecko się znajduje, co jeszcze musi zrealizować, by dane cele osiągnąć. Analizując wyniki pracy ucznia, nauczyciel ma możliwość zastanowienia się, co gwarantuje mu powodzenie, a co jest przyczyną jego porażek. Każdy przypadek musi być analizowany w zależności od indywidualnych potrzeb dziecka. Jednemu uczniowi potrzebna jest terapia mowy, a innym dodatkowa pomoc w nauce. By kontrola i ocena spełniły funkcje, które się im przypisuje (dydaktyczną, wychowawczą, społeczną i psychoterapeutyczną) czynności te muszą przebiegać w odpowiednich warunkach. Atmosfera, w jakiej dokonuje się ocena ucznia upośledzonego winna cechować się przede wszystkim życzliwością, a odpytywanie nie powinno wywoływać zastraszenia i lęku.

Praktyka wskazuje na potrzebę uwzględnienia mniej formalnych metod i zasad oceniania w klasach początkowych szkoły podstawowej. Odnosi się to do brania pod uwagę poziomu funkcjonowania przystosowawczego w ciągu roku nauki. Ponadto wychowanie szkolne musi dać mu poczucie bezpieczeństwa, możność radzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych. Emocjonalna wrażliwość tych dzieci sprawia, że są one bardzo podatne na przeżycia stresowe, zwłaszcza w związku z niewłaściwym stosunkiem do nich rówieśników - wyśmiewających się z nich, pokazujących swą wyższość intelektualną. Wobec tego w ocenach dziecka o obniżonym poziomie umysłowym winny przeważać oceny pozytywne, gdyż tylko takie spełniają funkcję rewalidacyjną. Ocena negatywna ucznia onieśmiela, pogłębia jego bierność i brak wiary we własne siły. Ocena taka jest dla dziecka oznaką, iż nie jest w stanie podołać narzuconym mu przez nauczyciela wymaganiom. Nasila się u niego kompleks niepełnowartościowości. Nie znaczy to jednak, aby nauczyciel nie mógł postawić uczniowi oceny negatywnej. Może to uczynić pod warunkiem, że zostanie ona przez ucznia zaakceptowana i uzyska on informacje, jak ją ma poprawić i kto mu w tym pomoże. Specyfika oceniania ucznia o obniżonym poziomie umysłowym w warunkach szkoły masowej polega na przesunięciu punk-

138