5673850839

14 Konstytucyjne podstawy stanów nadzwyczajnych w państwach bałkańskich i w Turcji

Królestwie Serbów, Chorwatów i Słoweńców - dzisiejszej Jugoslawji. W kierunku płn.-zach. pojęcie polityczne Bałkanów rozszerzyło się więc bardzo znacznie. Podobnie w części środkowej, dzięki przyłączeniu do tego państwa t. zw. Serbskiej Wojwodiny, między Dunajem a Cisą i na wsch. Od tej samej rzeki, również pojęcie Bałkanów doznało w sensie politycznym rozszerzenia¹⁷.

W latach 30. XX wieku doszło do kolejnych zmian:

Oto do państw czysto bałkańskich zbliżyły się i bałkańską politykę prowadzić zaczęły dwa państwa, minimalnie tylko związane swoim obszarem z półwyspem: Rumunja i Turcja. Od 9 lutego 1934 istnieje nowa konstelacja polityczna, t.zw. Porozumienie Bałkańskie (Entente Balkoniąue), na razie obejmujące cztery państwa: Grecję, Jugosławję, Rumunję i Turcję¹⁸.

„Na początku XIX w. polityczne pojęcie Bałkanów pokrywało się niemal całkowicie z europejskimi posiadłościami imperium osmańskiego, które opanowało je w XIV-XV w. Nieznaczna tylko ich część należała wówczas do Austrii" - pisze M. Tanty, dodając, że: „Dzisiejsze granice państwowe na Bałkanach nie odpowiadają stanowi, jaki istniał tam w XIX czy XX w., gdyż w tym regionie zachodziły nieustannie zmiany polityczne”¹⁹. Autor wskazuje, że proces wyzwalania Bałkanów spod obcego panowania został zakończony przed I wojną światową, co nie oznacza, że nie zakończyły się procesy państwotwórcze, które ciągle trwają.

J. Wolters zauważa:

Bałkany lub państwa bałkańskie (Albania, Bułgaria, Grecja, Rumunia i była Jugosławia) są na Półwyspie Bałkańskim ograniczone przez Morze Śródziemne i Morze Egejskie na południu, Morze Adriatyckie i Morze Jońskie na zachodzie oraz Morze Czarne na wschodzie. Ponadto wyjaśnia: Historycznie słowo „Bałkany” jest słowem tureckim, które po prostu znaczy „góra” Termin ten zwykle obejmuje europejską część Turcji, chociaż nie jest ona odrębnym państwem²⁰.

Termin „państwa bałkańskie" nie jest precyzyjny. Półwysep Bałkański nie obejmuje bowiem całości terytorium wszystkich państw na nim leżących, co więcej nie odnosi się nawet do wspólnoty społeczno--kulturowej określanej tym terminem. O przynależności danego kraju do grona państw bałkańskich decydują cechy:

¹⁷    Ibidem, s. 178.

¹⁸    Ibidem.

¹⁹    M. Tanty, Bałkany w XX wieku, Warszawa 2003, s. 5.

²⁰    J. Wolters, Black Transit. The Geopolitics of Trans-Balkan Oil Pipelines, Amsterdam 2007, s. 32.