5755073884

narządów wewnętrznych, m in. przemianą materii, pracą serca, pracą układu oddechowego, skurczami mięśni, trawieniem, wydalaniem produktów przemiany materii, poceniem, termoregulacją, rozmnażaniem. W normalnych warunkach czynności te są wykonywane tych przez organizm bez świadomości człowieka.

Autonomiczny układ nerwowy dzieli się na dwa układy nastawione wobec siebie antagonistycznie. Są to:

•    układ współczułny (sympatyczny);

•    układ przywspółczulny (parasympatyczny).

Wynikiem działania obu części układu autonomicznego jest utrzymywanie wszystkich wegetatywnych czynności w organizmie człowieka na normalnym poziomie. Polega to na tym, że jeżeli jeden układ pobudza jakąś czynność, to drugi ją hamuje. U zdrowego człowieka obydwa układy są w chwiejnej równowadze, dostosowują bowiem czynności narządów do zmiennych warunków. W czasie wysiłku fizycznego przeważa napięcie układu współczułnego, prowadząc do przyspieszenia tętna, wzmożenia czynności serca, zwężenia tętnic trzewnych, a w następstwie tego do korzystnego dla wysiłku fizycznego wzrostu ciśnienia krwi. Przewaga układu przy współczuł nego, występująca np. podczas snu, powoduje zwolnienie akcji serca i obniżenie ciśnienia krwi.

Sprawnie działający układ nerwowy autonomiczny zapewnia organizmowi stałość środowiska wewnętrznego, a tym samym w miarę normalne jego funkcjonowanie w warunkach stresowych, jak np. ochłodzenie, przegrzanie, głód, krwotok lub niedotlenienie.

Człowiek-praca

Przedmiotem badań w ergonomii jest układ człowiek-praca, a w węższym sensie układ człowiek-obiekt techniczny.

W procesie pracy układ człowiek-obiekt techniczny charakteryzuje się trzema fazami (Olszewski 1997):

•    faza percepcji polega na uzyskiwaniu przez pracownika informacji na podstawie bezpośredniej obserwacji procesu produkcyjnego i/lub wskazań przyrządów pomiarowych, kontrolnych, sygnalizacyjnych za pomocą receptorów (wzrok, słuch, dotyk, węch, smak);

•    faza pracy układu, w której następuje transformacja uzyskanych informacji w ośrodkowym układzie nerwowym prowadząca do podjęcia decyzji. Ośrodkowy układ nerwowy jest układem o wielu wejściach zewnętrznych i wielu wejściach wewnętrznych (pamięć, spostrzeżenia, odczucia, stresy itp.);

•    faza oddziaływania człowieka na elementy sterujące na podstawie podjętych decyzji (faza sterowania).