5755073891

krwionośnych jest wprawiana w ruch przez narząd mięśniowy, tzn. serce. Krew dostarcza komórkom tlen i pożywienie, a zabiera produkty przemiany materii i przekazuje je narządom wydalającym je z organizmu (płucom, nerkom, skórze).

Serce jest podzielone na cztery części: lewy i prawy przedsionek (leżą u góry serca) oraz lewą i prawą komorę. Z komory lewej wychodzi tętnica główna zwana aortą, która odprowadza z serca krew natlenioną. Aorta na całym swoim przebiegu dzieli się na kolejne gałęzie, tworząc układ tętniczych naczyń krwionośnych zaopatrujący w krew tętniczą wszystkie części organizmu i wszystkie jego narządy. Tętniczki na końcu przechodzą w naczynia włosowate o średnicy 7-8 pm, przez które krew oddaje komórkom tlen, produkty odżywcze, witaminy i hormony, a zabiera dwutlenek węgla i produkty przemiany materii. Po spełnieniu swoich zadań krew odtleniona i zanieczyszczona wraca żyłami do serca, a konkretnie do przedsionka prawego. Z przedsionka prawego krew dostaje się do komory prawej, skąd jest tłoczona do tętnic płucnych i płuc. W płucach krew oddaje dwutlenek węgla, pobiera tlen i wraca żyłami płucnymi do lewego przedsionka serca. Z powyższego wynika, że przez prawą połowę serca przechodzi krew żylna (odtleniona), a przez stronę lewą - krew tętnicza (natleniona). Masa serca mężczyzny wynosi przeciętnie 300 g, kobiety - 270 g. Pojemność wyrzutowa serca wynosi około 70 ml-skurcz'¹. Pojemność wyrzutowa minutowa serca podczas spoczynku wynosi ok. 5 1, a w czasie wytężonej pracy fizycznej może nawet osiągnąć 251-min'¹.

1.4. Energetyczne i fizjologiczne kryteria ciężkości pracy

Średnia ilość wydatkowanej energii przypadającej na całą zmianę roboczą można być podstawą do klasyfikacji ciężkości pracy. Kryteria oceny ciężkości pracy fizycznej, w zależności od wartości wydatku energetycznego netto oraz płci, podano w tabeli 1.3.

Tabela 1.4

Energetyczne kryteria ciężkości pracy fizycznej dla kobiet i mężczyzn

Stopień ciężkości pracy	Wydatek energetyczny netto na zmianę roboczą (kJ)
	kobiety	mężczyźni
Lekka - średnio ciężka	<3700	<6300
Ciężka	3700 - 5000	6300 - 8400
Bardzo ciężka	>5000	>8400

Obciążenie organizmu człowieka podczas pracy fizycznej zależy głównie od rodzaju wysiłku fizycznego oraz jego intensywności. Duży wpiły w na wielkość tego obciążenia ma również pozycja ciała podczas wykonywanych czynności (siedząca, stojąca, wymuszona), organizacja pracy (długość dnia pracy, długość i moment stosowanych przerw w pracy, zmianowość itp.), czynniki występujące w środowisku pracy, a także indywidualne cechy pracownika (stan zdrowia, wiek, płeć, wydolność fizyczna organizmu).

Najmniejszym wydatkiem energetycznym charakteryzują się prace wykonywane na siedząco, np. prace biurowe. Do prac średnio ciężkich zalicza się prace wykonywane na stojąco bez dźwigania ciężarów. Do takich prac zalicza się prace montażowe, obsługę maszyn i urządzeń, prace konserwacyjne itp. Prace ciężkie to prace związane z dźwiganiem ciężarów lub przy użyciu narzędzi o znacznych masach. Wykonywanie prac bardzo ciężkich (kopanie, kucie, prace załadunkowe itp.) powoduje dopuszczalne graniczne obciążenie organizmu ludzkiego wysiłkiem fizycznym. Praca w takich warunkach może doprowadzić do trwałych zmian zwyrodnieniowych w układzie mięśniowo—szkieletowym oraz do skrajnego wyczerpania organizmu.