5755073902

W ośrodkowym układzie nerwowym na podstawie odbieranych informacji (sygnałów) są podejmowane decyzje, które są przekazywane do układu obwodowego do wykonania.

Najważniejszym elementem ośrodkowego układu nerwowego jest mózgowie składające się z:

•    mózgu,

•    móżdżku,

•    rdzenia przedłużonego.

Mózg właściwy składa się z dwóch półkul mózgowych, których zewnętrzną warstwę stanowi kora mózgowa. Warstwa zewnętrzna (silnie pofałdowana), jest zbudowana z tzw. szarych komórek mózgowych składających się z komórek nerwowych oraz z warstwy wewnętrznej zbudowanej z istoty białej składającej się z włókien nerwowych. W korze mózgowej są zlokalizowane najwyższe ośrodki zmysłowe: wzrokowy, słuchowy i powonienia, oraz ośrodki ruchowe i czuciowe. Ośrodki korowe są ponadto odpowiedzialne za takie funkcje, jak: pamięć, myślenie, inteligencja. Kora mózgowa jest siedzibą świadomego myślenia, podejmowania świadomych decyzji, wyboru możliwych alternatyw działania. Stanowi najwyższy szczebel ośrodkowego układu nerwowego.

Główną funkcją móżdżku jest utrzymywanie równowagi i pionowej postawy ciała oraz koordynacja ruchów.

Przedłużeniem mózgowia jest rdzeń przedłużony, który przechodzi w rdzeń kręgowy. Rdzeń przedłużony stanowi skupienie ośrodków dla wielu czynności odruchowych. Do odruchów odbywających się przy udziale rdzenia przedłużonego zalicza się takie czynności, jak:

•    oddychanie,

•    regulacja czynności serca,

•    rozszerzenie i kurczenie naczyń krwionośnych,

•    ssanie,

•    żucie,

•    połykanie,

•    wymiotowanie,

•    kichanie,

•    kasłanie,

•    mruganie powiekami,

•    wydzielanie potu,

•    regulowanie tempa przemiany materii.

Rdzeń przedłużony stanowi nadbudowę nad rdzeniem kręgowym i stanowi średni szczebel ośrodkowego układu nerwowego.

Rdzeń kręgowy ma kształt nieco spłaszczonego sznura o średnicy ok. 1 cm i długości ok. 45 cm. Położony jest w kanale kręgowym, od którego odchodzą nerwy rdzeniowe. Podobnie jak kora mózgowa, jest on zbudowany z istoty szarej (neurony) i białej (nerwy).

Rozróżniamy informacje zewnętrzne pochodzące z otaczającego nas świata oraz informacje wewnętrzne dopływające z pamięci i ośrodków stanów emocjonalnych. Spośród informacji zewnętrznych najważniejszą rolą odgrywają sygnały odbierane przez zmysł wzroku, a w drugiej kolejności przez zmysł słuchu. Z informacji wewnętrznych szczególne znaczenie mają sygnały informujące o położeniu ciała, jego członków i organów, które są odbierane przez ustrój kinestetyczny człowieka.

Układ ośrodkowy może przetwarzać sygnały na różnych szczeblach. Przetwarzanie na szczeblu najniższym polega na tym, że nadchodzące bodźce są przekazywane przez rdzeń kręgowy do układu ruchowego. Wrażenie bólu z receptora jest przekazywane przez nerw czuciowy (dośrodkowy) do rdzenia kręgowego, gdzie stan pobudzenia przenosi się z komórki czuciowej na komórkę ruchową, która przesyła bodziec przez nerw ruchowy (odśrodkowy) do odpowiedniego mięśnia (efektora). Jest to tzw. łuk odruchowy, w którym przewodzenie impulsu nerwowego odbywa się tylko w jednym kierunku, tzn. od receptora (zmysły człowieka) do efektora (grupy mięśni).

W układzie nerwowym człowieka można wyodrębnić układ nerwowy zwany wegetatywnym lub autonomicznym, który automatycznie, niezależnie od woli człowieka, steruje czynnościami

9