5555241461

Marek Pietraś

16

nizmów umożliwiających wielostronne i niehegemoniczne włączanie się do takiej współpracy. Tym samym była także owa refleksja: podjętą przez liberalnych uczonych próbą stworzenia teoretycznych podstaw liberalnej orientacji w polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych¹.

Przełomowe znaczenie dla konceptualizacji problematyki reżimów międzynarodowych miały prace badawcze z początku lat osiemdziesiątych XX wieku i będące ich wynikiem publikacje. Jedną z pierwszych prób sformułowania założeń koncepcji reżimów międzynarodowych podjął w 1980 r. Oran R. Young². Szczególnie ważne okazało się sympozjum zorganizowane w 1982 r. przez redakcję renomowanego czasopisma naukowego „International Organization”. Przezwyciężono dominujące do tej pory deskryptywne podejście do reżimów międzynarodowych i zaczęto koncentrować się na istocie i specyfice tych instytucji oraz mechanizmach wpływania na kooperacyjne zachowania państw i funkcjonowanie środowiska międzynarodowego³. W późniejszych publikacjach skupiano się głównie na możliwościach współpracy państw w poliarchicznym środowisku międzynarodowym i w warunkach narastających współzależności. Znaczącą rolę odegrałya tu książka Roberta O. Keohane After Hegemony. Cooperation and Discord in the World Political Economy⁴ oraz numer specjalny czasopisma „World Politics”, poświęcony warunkom współpracy w poliarchicznym środowisku międzynarodowym⁵.

U podstaw zjawiska reżimów międzynarodowych i towarzyszącej mu refleksji intelektualnej legły dwie grupy czynników. Po pierwsze, były to zmiany w środowisku międzynarodowym i związane z nimi próby konstruowania nowych struktur i mechanizmów służących do sterowania nim, po drugie zaś, rozwój nauki o stosunkach międzynarodowych, która odpowiadając na potrzeby praktyki politycznej, stymulowała i tworzyła podstawy konceptualizacji tych nowych form. Wysiłki intelektualne w tym zakresie

1

   Zob. H. Muller, Die Chance der Kooperation: Regime in den internationalen Bezie-hungen, Darmstadt 1993, s. 18 i n.

2

   O. R. Young, International Regimes: Problems of Concept Formation, „World Politics”, 1980, nr 3, s. 331-356.

3

   Wyniki tego sympozjum zostały opublikowane w numerze specjalnym „International Organization”, 1982, nr 2 oraz w książce pod red. S. D. Krasnera, International Regimes, Ithaca 1983.

4

   R. O. Keohane, After Hegemony: Cooperation and Discord in the World Political Economy, Princeton 1984.

5

   „World Politics”, 1985, nr 1.