page0165

157

Schwerin — Schwyz

królem; miasto poddało im się d. 16 Września. Po odwrocie z Czech, usunął się do swych dóbr, lecz z wybuchem wojny siedmioletniej pociągnął znów w pole i na czele 3-go korpusu, po bitwie pod Lowositz, przez Szląsk wkroczył znów do Czech, gdzie nie dopuścił połączenia się Brown’a z Piccolomi-ni m. W następnym roku znów na czele armii w 5 kolumnach wszedł do Czech i połączył się pod Pragą z nadciągającym od Saksonii królem i Maurycym księciem Anhalt. Na wzgórzach Pragskich rozłożył się oszańcowanym obozem książę Lotaryngii na czele wojska austryjackiego. W dniu 3 Maja 1757 r. postanowiono w obozie pruskim, ogólny napad na prawe nieprzyjaciela skrzydło, dostępniejsze od lewego. Po kilku bezskutecznych usiłowaniach, pruskie szeregi poczęły się mięszac i ustępować, gdy w tem stary Schwerin, porwawszy chorągiew, rzucił się w ogień na czele garstki mężnych i pociągnął za sobą tłumy zbrojne; ale ugodzony kartaczem legł na pobojowisku, okupując swą śmiercią zwycięztwo. Król wznieść kazał bohaterowi swemu posąg na placu Wilhelma w Berlinie, a pieśni ludu opiewały jego czyny. Schw^re-rin pisał także o sztuce wojennej i ułożył kilka pieśni nabożnych.

Schwerin (Maxymilijan, hrabia von), mąż stanu pruski, ur. r. 1804 w Bol-dekow w Pomeranii, uczył się prawa w Berlinie i Heidelbergu, przyjął potem urzędowanie, a następnie objął zarząd dóbr swych dziedzicznych. Został land-ratem w^r Anklam, a r. 1839 dyrektorem głównym władz prowincyjonalnych, r. 1846 członkiem synodu, a r. 1847 członkiem zgromadzenia stanów. Tu przeprowadził swój w-niosek co do uprawnienia wszystkich wyznań chrześcijańskich przy nastąpić mających wyborach na sejm. W Marcu 1848 za ministerstwa Arnima, przyjął tekę wyznań; w skutek jednak nieporozumień w łonie ministerstwa, usunął się w dniu 17 Czerwca. Odtąd jako członek izby drugiej, brał żywy udział w^re wszystkich rozprawach parlamentarnych i obierany był kilkakrotnie prezesem posiedzeń.

SchwyZ, jeden z trzech kantonów pierwotnych Szwajcaryi, i tak zwanych czterech miejsc leśnych (Vier-Waldstadten), nadał swą nazwę całej rzeczy-pospolitej; dziś jest piątym z rzędu kantonem. Leży wpośród kantonów Uri, Glarus, Sankt-Gallen, Zurich, Zug, Lucern i Unterwalden, liczy 16% mil kw. i w 6 powiatach i 29 gminach 47,000 mieszkańców niemieckich, między które-mi kilkuset tylko protestantów, reszta katolicy. Górzystyto kraj; nie posiada jednak gór śnieżnych i lodowców; lecz ma jezioro Lowerzer-see. Gospodarstwo alpejskie głównem jest zajęciem pasterskiego ludu, który na niskim będąc stopniu oświaty, opierał się aż do ostatnich czasów wszelkim zaprowadzanym w kraju nowościom, acz najzbawienniejszym. Ludność złożona z dawnych mieszkańców (alt-gefreite Schwyzer, Alt-Schwyzer) i z nowo-przybyłych, zwanych do r. 1798 die Angehórigen. W r 1831 przyszło do zwad między jednymi i drugimi o równouprawnienie obywatelskie. Po długich waśniach, które spowodowały okupacyję zbrojną kantonu, ogłoszono ustawę z d. 13 Października 1833. Ale wybory dały przewagę Alt-schwyzer’om; obok tego powstała kłótnia domowa między bogatymi i uboższymi posiadaczami (Ober-all-mends-besitzer) pod godłami (tamci) rogów, (ci) szponów. Przyszło do bójki pod Czerwoną Wieżą d. 8 maja 1838, przyczem szpony wraz z Ausser-schwy-zer’ami, dobrze przetrzepani, cofnęli się w nieładzie. Kommissarze związkowi zaledwo zdołali przywrócić porządek, i nowe naznaczono wybory, które z korzyścią znów wypadły dla Alt-schwyzer ow^r. Odtąd kanton jawnie trzymał się strony kanionów ultramontańskich, a niesprawiedliwość i przekupstwo zagnieździły się w nim. Ustawa była absolutno-demokratyczną, a władzę pia-