5910202274

składające się z 500 osób niewielką większością głosów uznany został winnym, potem skazany na śmierć.

Sokrates, pomimo tego, że miał możliwość ucieczki z więzienia, nie skorzystał z tej szansy. Chciał być lojalny - zarówno wobec własnego sumienia, jak i polis. Wiemy zasadzie, by raczej samemu cieipieć niesprawiedliwość niż niesprawiedliwość wyrządzać, nie zgodził się na zaaranżowaną przez przyjaciół ucieczkę i wolał umrzeć wypijając kubek cykuty. Swoją decyzję rozumiał również jako wierność wobec prawa polis, na mocy którego został skazany: „Gdzie człowiek raz stanie do szeregu, bo to uważał za najlepsze, albo gdzie go zwierzchnik postawi, tam trzeba, sądzę, tiwać mimo niebezpieczeństwa; zgoła nie biorąc w rachubę ani śmierci, ani niczego innego oprócz hańby” (OS, XVI D). Uważał, że nietrudną rzeczą jest uniknąć śmierci, ale znacznie trudniej zbrodni. Wyrok Ateńczyków uważał za zbrodnię, w ten sposób pozbyli się głosu sumienia w życiu polis i własnym.

Dzięki Sokratesowi filozofia stała się wnikliwą krytyczną refleksją, dzięki której filozofia w tym okresie rozwinęła się bardzo szybko. Jego życie natomiast pokazało, że największym niebezpieczeństwem dla społeczeństwa jest zaniechanie takiej refleksji. Można go uznać za patrona wszystkich środowisk akademickich, patrona krytycznej kultury społecznej, na którą składają się: myślenie analityczne, argumentacja i czynny udział w debacie publicznej. Uniwersytety powinny uczyć młodych krytycznego myślenia, które ośmieli ich do mówienia własnym głosem oraz do respektowania głosów innych ludzi. Właśnie w ten sposób buduje się wrażliwe i odpowiedzialne społeczeństwo.

3. OKRES WIELKICH SYSTEMÓW FILOZOFICZNYCH

Platon: 427-347 przed Chi'.

Najsławniejszy uczeń Sokratesa. Uważał, że aby wyjaśnić świat fizyczny, należy odwołać się do świata metafizycznego, pozafizycznego (filozof idei). Usiłował uchwycić rzeczywistość wieczną i niezmienną, tym samym wyznaczył program, który późniejsi filozofowie próbowali realizować. Bogactwo jego myśli sprawia, że można powiedzieć, iż europejska tradycja filozoficzna to przypisy do Platona (Whitehead). Myśl Platona rozwija się jako próba pogodzenia wykluczających się tez Heraklita i Pamienidesa: że wszystko się zmienia i że nic się nie zmienia. Platon uważał, że musi istnieć coś niezmiennego, jeśli w ogóle cokolwiek ma się zmieniać. Rzeczywisty i niezmienny świat jest jednak ukryty przed nami.