614372741

3. Przestrzeń leśna

Wcześniejszy rozdział opracowania miał za zadanie zarysować specyfikę etnologicznego ujęcia zagadnienia, a także pokazać dlaczego podejście to może okazać się przydatne czy wartościowe w rozważaniach nad przyszłością lasów w Polsce.

Z takiego punktu widzenia przestrzeń leśna jest jedną z części składowych kultury, a więc jest swoistego rodzaju konstruktem, ulegającym przeobrażeniom i transformacjom, z jednej strony wewnątrz tej kultury, z drugiej, razem z przemianami samej kultury. Ważne jest wskazanie na to, że pewne wzorce zachowań przestrzennych przekazywane i internalizowane są w procesie enkulturacji - nabywania kompetencji kulturowych, a tym samym są wyuczone. Jednym słowem, można powiedzieć, że indywidualna percepcja przestrzeni, jest niejako nadbudowywana, na tym, co już zostało nam wpojone, lub co przejęliśmy. Proces przekazywania tej wiedzy można rozbić na kilka poziomów, ja chciałabym zarysować trzy, które na użytek tego opracowania nazwałam: narodowym, lokalnym oraz poziomem dwójkowych, diadycznych relacji.

Pierwszy z nich wiąże się ze stwierdzeniem, że narodowe/krajowe kultury, mogą w sposób znaczący wpływać na sposoby postrzegania i wykorzystania przestrzeni (porównaj: Hall, 1978), innymi słowy oznacza to, że ta sama przestrzeń, przez przedstawicieli różnych narodowości, może być postrzegana w zupełnie inny sposób, na przykład: jako otwarta lub zamknięta, uporządkowana lu pogrążona w nieładzie itd¹. Podobnie wygląda kwestia stłoczenia lub swobody. Ma to istotny wpływ na krajowe sposoby definiowania przestrzeni publicznej, współegzystowanie większych grup w tym samym otoczeniu, dzielenie przez nie danej przestrzeni. W ramach tego poziomu, można podjąć próbę analizy zagadnienia dyskusji o polskich lasach jako „dobru narodowym”. Uważam, że w polskim społeczeństwie istnieje silna figura lasu, jak przestrzeni publicznej, dostępnej dla wszystkich obywateli. Bezsprzeczne prawo do (bezpłatnego i powszechnego) korzystania z niego jest ważnym dobrem². Ponadto, obserwowalna jest ciągłość takich sposobów jego waloryzowania. Warto by w tym miejscu zastanowić się nad procesem, który doprowadził do wykształcenia się takiej koncepcji przestrzeni leśnej, oraz czynników i okoliczności, które mu towarzyszyły.

9

1

   W kwestii przestrzeni leśnej porównaj: Scott 1998.

2

   Wydaje mi się, że wymiernym wskaźnikiem takiego podejścia może być przykład aktualnie proponowanych zmian w „Ustawie o lasach”. Wywołują one sprzeciwy nie tylko leśników ale także tak zwanych przeciętnych Polaków. W podobnym świetle można analizować akcje zbierania podpisów przeciw włączeniu Lasów Państwowych do sektora finansów publicznych z 2010 roku, czy ustawową inicjatywę obywatelską związaną z zachowaniem narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju z 2001 roku.