7077870805

98 Michał Stalski

wyrównanego i możliwego do osiągnięcia wzrostu i rozwoju kraju. Planowanie instytucjonalne to w rzeczy samej organizacja procesu podejmowania decyzji, a w szczególności struktura i rozmieszczenie ośrodków rządowych podejmujących decyzje.

Spośród modeli autorzy wyróżniają model globalny budowany na szczeblu centralnym i określający cele w skali kraju odniesione do konsumpcji, inwestycji, produktu globalnego, dochodu narodowego. Model ten powinien uwzględniać parametry „globalne” w trzech co najmniej wariantach: ekonomicznym, społecznym i ochrony środowiska.

Modele działowo-przedmiotowe, to następna grupa modeli nazywana sub-modelami, które są szczegółowym opracowaniem celów — założeń modelu globalnego. Ich funkcją jest przeniesienie z założeń planu krajowego zadań dla poszczególnych regionów i nadania im wersji planistycznej. Autorzy przypisują dużą rolę inicjującą i postulatywną sub-modelom, dostrzegając ich znaczenie w zasilaniu szczebla krajowego dopływem informacji o możliwościach i potrzebach regionu. Twierdzą oni, że: „Zaproponowana koncepcja stanowi próbę wykorzystania możliwości regionalnych i lokalnych poprzez decentralizację możliwości” (s. 47).

Rola władz regionalnych i sporządzanych przez nich planów jest decydująca tak dla realizacji zamierzeń rozwojowych całego kraju, jak i dla procesu integracji planowania przestrzennego, ekonomicznego i społecznego. Pozycja regionu jest kluczowa i najbliższa planowaniu kompleksowemu. Ten stopień wszechstronności celów wzajemnie zgodnych jest osiągany na szczeblu regionu, nigdy na szczeblu centralnym.

Autorzy dostrzegają bariery procesów integracyjnych. Czy można je usunąć? Tak, ale wtedy gdy obydwa rodzaje planowania wnikną w istotę powierzonych im zadań i w konieczność rozszerzenia pola ich widzenia. „Planowanie przestrzenne dotyczy elementów przestrzeni, a mówiąc dokładniej całego zespołu zasad i norm, które muszą być przestrzegane poprzez przestrzenne rozmieszczenie elementów fizycznych danej społeczności, tak aby zapewnić optymalne warunki dla dobrobytu tej społeczności. To oznacza, iż planowanie przestrzenne jest w dosyć istotny sposób związane z częścią inwestycyjną planów ekonomicznych”.

I dalej: „Z drugiej strony planowanie ekonomiczne jest tylko wtedy planowaniem ekonomicznym z prawdziwego zdarzenia, kiedy uwzględnia fakt, iż właściwe rozmieszczenie w przestrzeni kraju inwestycji prowadzi najkrótszą drogą do realizacji podstawowego celu, jakim jest maksymalny dobrobyt społeczeństwa”, (s. 50 i 51).

Autorzy przedstawiają (na s. 53) interesującą tabelę omawiającą, jakie nakłady inwestycyjne pozostające w sferze decyzji planistów ekonomicznych powinny być przedmiotem decyzji — również — planistów przestrzennych. Niezależnie od horyzontu czasu dotyczącego konstrukcji planów — żadne decyzje ekonomistów nie mogą się obejść bez uzgodnionej decyzji z planistami przestrzennymi.

Autorzy wychodząc z założenia, że na każdym szczeblu planowania istnieje utrwalona specyfika treści planów (krajowym — ekonomiczna, regionalnym — przestrzenna, lokalnym — przestrzenno-urbanistyczna) proponują w następnej tabeli (s. 56) podział przedmiotowy planów przyporządkowany każdemu ze szczebli. Chociaż tabela ta ma reprezentować uporządkowaną propozycję względnie zintegrowanego planowania (a więc uzgodnionych podziałów kompetencyjnych) — plany przedmiotowe dotyczą tylko mieszkalnictwa, usług publicznych, komunikacji i transportu,