7808428364

LISBET 119

1)    System musi odzwierciedlić i wyjaśnić proces decyzji, który przedstawia badanie i

2)    musi być tak naszkicowany, by w konkurencji z przyjętymi programami miał szansę akceptacji przez społeczność badaczy.

Wyprowadzono stąd szereg kryteriów, wiodących do rozwoju LISBET (Lernendes = uczący, Interaktives = interaktywny, Statistik--BEraTungssystem = system statystyczno-doradczy). Niżej kryteria te poddaje się dyskusji.

1.1.    Interakcyjność

Skoro LISBET ma odzwierciedlić i uświadomić jakiś proces decyzji, to siłą rzeczy jest konieczne zrobienie programu interakcyjnego. Tak więc jest LISBET przeznaczony wyłącznie do wywołania go na monitorze. Jest to jednak tylko techniczny warunek przeprowadzenia w ogóle dialogu między LISBET i jego użytkownikiem. Znacznie ważniejsze jest, by w tym dialogu zapytać o liczne aspekty procesu badawczego, by wyjaśnić zawarte w nim decyzje. Celem jest doprowadzenie do decyzji w sprawie modelu statystycznego, adekwatnego (!) do specyficznego, opisanego przez odbiorcę problemu ^ł.

1.2.    Doradztwo

LISBET nie może się ograniczać do znalezienia przynajmniej formalnie przydatnego modelu statystycznego dla określonego problemu. Ten cel można również osiągnąć, prędzej i łatwiej, przy pomocy dobrze skonstruowanego „drzewa decyzji” (dobry przykład wyłożyli Andrews, Kłem, Davidson, 0’Malley i Rodgers, 1974). LISBET musi podjąć także zadania doradcze, tzn. musi zwięźle i precyzyjnie objaśniać pojęcia z zakresu statystyki, jak też podawać odpowiednie wskazówki bibliograficzne. W ten sposób zastosowanie LISBET oferuje korzyści wybiegające poza bezpośrednie rozwiązanie problemu.

1.3.    Prostota

Jeśli LISBET w konkurencji z innymi programami chce mieć szansę akceptacji w badaniach, to jego zastosowanie musi być przynajmniej równie łatwe jak systemów przyjętych, możliwie zaś jeszcze łatwiejsze. Podjęta zostanie próba spełnienia tego warunku poprzez prowadzenie całego dialogu między użytkownikiem i LISBET w języku potocznym. Tym samym użytkownik nie potrzebuje jakiejkolwiek wiedzy o elektronicznym przetwarzaniu danych lub z zakresu specyficznego języka systemu (kluczowe słowa, specyfikacja), co w przyjętych programach jest w pewnym zakresie niezbędne. Ten aspekt jest ważny, ponieważ użytkownicy jakiegoś określonego programu, znający jego język sterujący, zazwyczaj nie będą chcieli przy-

¹ Ukierunkowanie dialogu na określony cel stanowi istotną różnicę między LISBET i znanym programem Josepha Weizenbauma ELISA (1966, 1967), którego jedyną funkcją jest podtrzymanie dialogu.