3848093791

Stosunki międzynarodowe, system międzynarodowy i poliarchia

Podobne procesy miały miejsce w innych regionach świata. Jednym z najbardziej charakterystycznych była Europa, kontynent niezliczonej ilości zwalczających się monarchii, który wcześniej, po upadku cesarstwa rzy mskiego, na długi czas popadł na znacznych obszarach w stan anarchii. Porządek zaczął się wy łaniać poprzez zależności wasalne, ale nowoczesne monarchie kształtowały się powoli¹''. Przemiany nie zostały' zakończone do dnia dzisiejszego. W stosunkowo ustabilizowanej ekonomicznie, kulturowo i polity cznie, a jednak nie do końca wolnej od przemocy Europie, nowe państwa wy odrębniają się nadal. Jednocześnie umacnia się struktura państw skonfe-derowanych w ramach Unii Europejskiej.

W zasadzie do 1 wojny światowej jedynowładcze jednostki terytorialne, funkcjonowały w oddzielnych zbiorach, wchodząc we wzajemne stosunki i tworząc regionalne, niepowiązane ze sobą poliarchie. Zwykle wyodrębniały się one przede wszystkim z racji specyficznych warunków geograficznych. Kontakty pomiędzy nimi były utrudnione i rozwijały się powoli z biegiem czasu, w zakresie, na jaki pozwalała technologia dostępna w poszczególnych epokach historycznych. Głównym motywem do ich intensy fikowania było dążenie do pozy skania zasobów i stanowiący tego podstawę handel. Na tym gruncie rodziły się ambicje imperialne, wy magające jednak już ugruntowania wizją powszechnego porządku.

Poliarchia jest bowiem zjawiskiem nie tylko społecznym i geograficznym, ale także ekonomicznym, technologicznym i technicznym. Do jej powstania konieczna jest, poza sprzyjającym środowiskiem przyrodniczym, odpowiednio zaawansowanymi konfiguracjami stosunków społecznych, zdolnością gospodarowania, także wiedza o przetwarzaniu energii i materii, która pozwala produkować narzędzia, budować infrastrukturę, umożliwia coraz sprawniejsze przemieszczanie się i przekazywanie danych. Współczesna poliarchia opiera się już na bardzo zaawansowanej technologii, która najpotężniejszy m ekonomicznie państwom pozwala działać na cały m świecie.

W ciągu ostatnich kilku tysięcy lat powstało wiele regionalnych poliarchii na poszczególnych konty nentach i w ich częściach. W XX w., w wy niku dramatycznych konfliktów ekonomicznych, kulturowych i zbrojnych, dynamicznego rozwoju technologii i współpracy gospodarczej, przeobraziły' się one w system światowy, czy li poliar-chię globalną. Zrozumienie, jak ona funkcjonuje, jest kluczem do poznania sposobu istnienia w przestrzeni i czasie gatunku ludzkiego, zachodzących w tych wy miarach procesów selekcji społecznej i wyjaśnienia tego, co nazy wamy stosunkami międzynarodowymi.

Globalny układ stosunków społecznych gatunku ludzkiego to nic innego, jak światowe wielowladztwo, złożone z odrębnych potęg, uformowanych do postaci

¹⁹ Pouczającego obrazu dostarczył M. Bloch (Społeczeństwo feudalne. Warszawa 1981). Prezentacji mechanizmów kształtowania się ładu w warunkach feudalnej anarchii dokonywało wielu autorów. Szczególnie ważne prace przedstawili O. Bntnner (Land und Herrschafl. Grundfragen der terrilorialen lerfass-f, ge cl cl le Óslerreichs im Millelaller. Briiim 1943) i G. Althoff (Spielregeln der Polilik im Millelaller. Kommunikaiion in Frieden undFehde, Darmstadt 1997).