3848093789

Stosunki międzynarodowe, system międzynarodowy i poliarchia

pojmowanej w kontekście systemu społecznego, pozwala zrozumieć kształtowanie się i współzależność stosunków społecznych ludzkości w całej jej dostępnej przestrzeni, w czasie i na wszystkich poziomach, w skali relacji oraz ich dynamicznych konfiguracji w wymiarach mikro, mezo i makro.

Koncepcja poliarchii pozwala nie tylko przezwyciężyć ograniczenia podejścia narodowego. Umożliwia również uwolnienie się od medialnej, naiwnej perspektyw}’ spojrzenia na stosunki regionalne i globalne ludzkości w kontekście rzekomego „porządku narodowego" i „społeczności międzynarodowej". Coś takiego bowiem nie istnieje. W wielkiej przestrzeni naszego ekspansywnego rodzaju obecna jest tylko poliarchia.

Analiza ewolucji stosunków społecznych w kategoriach anarchii, monarchii i poliarchii pokazuje, że znane dzisiaj państwo (a tym samym także jakakolwiek inna polityczna organizacja terytorialna) nie jest jakimś bytem wyizolowanym, całkowicie odrębnym i nieprzeniknionym. Nie jest samotną jednostką, bez uwikłań zewnętrznych czy tym bardziej wewnętrznych (jak rozpatrują państwo reprezentanci szkoły realistycznej w teorii stosunków międzynarodowych), ale tworzy szczególną konfigurację stosunków społecznych, w obrębie stosunków całego gatunku ludzkiego, które rozciągają się globalnie. Każda monarchia stanowi zawsze część poliarchii, niegdyś tylko regionalnej, a obecnie także funkcjonującej w skali globalnej.

Poliarchia obejmuje relacje wy dzielonych tery torialnie jednostek politycznych, jak i przenikające te struktury interakcje transgraniczne. Przecież na granicy państwa ani nie zaczynają się, ani nie kończą stosunki społeczne. Tutaj jedynie przybierają one specyficzny charakter w pewnym okresie, gdyż podlegają szczególnym regulacjom w^; efekcie ich politycznej koncentracji i polary zacji. Każde państwo dysponuje wprawdzie wydzieloną politycznie i ugruntow aną kulturowo, a nawet ekonomicznie, siecią stosunków społecznych. Jednak ona jest umiejscowiona w sieci stosunków społecznych gatunku ludzkiego, która ma swoją specyfikę regionalną. Mniej w ięcej od stu lat ta regionalna sieć stosunków' społecznych jest już mocno osadzona w globalnej sieci stosunków społecznych naszego rodzaju, ponieważ ludzie mieszkający w państwach nie zamykają się w nich, lecz przekraczają granice tak owych całości, jak i regionów, wchodząc w związki zewnętrzne, nierzadko o zasięgu światowym. Również państwa zmuszone są rozw ijać w zajemne relacje i uw zględnić ich światowe implikacje.

Tak jednak nie było zawsze. Lokalne poliarchie i ich globalna struktura wyewoluowały w ciągu ostatnich sześciu tysięcy lat. Podział na monarchie nie był i nie jest niezmienny, ale podlega przekształceniom. Przeobrażały się nie tylko tery toria monarchii, ale w^r ich obrębie dochodziło do załamania jedynowladztwa i nieraz odradzała się anarchia¹⁶. Poliarchia jest w każdym swoim wydaniu strukturą społeczną pow stałą w efekcie grupowania gatunku ludzkiego w wielkiej przestrzeni i długim czasie, w który ch to wymiarach, w wyniku koncentracji i polaryzacji stosunków społecznych.

¹⁶ Także dzisiaj w Somalii. Kongo. Afganisianie. na zachodnim pograniczu Pakislanu. na znacznych obszarach Kolumbii i Meksyku. Szerzej R. Skarżyński. Anarchio. .. op. cit., s. 151-164.