3307665642

Rozdział I

Kategoria systemu międzynarodowego a specyfika nauki o stosunkach międzynarodowych

1. Wprowadzenie

Rozdział podejmuje problematykę wprowadzającą dla badań nad ewolucją kategorii systemu międzynarodowego w nauce o stosunkach międzynarodowych (NSM). W związku z tym, przedmiotem badań w niniejszym rozdziale są przede wszystkim uwagi nad metodami analizy stosunków międzynarodowych, ze szczególnym uwzględnieniem kategorii systemu międzynarodowego i równie popularnej: analizy systemowej. Kluczowym zadaniem w tym kontekście pozostaje zdefiniowanie problematyki badań prowadzonych na gruncie NSM oraz identyfikowanie potencjalnego wpływu kategorii systemu na współczesne wzorce budowania teorii, przyjęte w procesie badawczym w NSM, w poszczególnych jej paradygmatach. Produktem niniejszego rozdziału będzie więc próba zbudowania modelu analizy pojęciowej, odpowiedniej do interpretacji różnych ujęć systemu międzynarodowego.

System międzynarodowy jest pojęciem niejasnym, definiowanym na różne sposoby, występującym w rozmaitych schematach pojęciowych i rolach. Na brak precyzji w definiowaniu tego pojęcia zwracano uwagę już w latach 60. XX wieku¹⁹. Niejednoznaczność podstawowej kategorii pojęciowej stanowi nadal poważne wyzwanie dla tożsamości NSM, aspirującej do miana równoprawnego partnera w naukach społecznych²⁰. Dla autora niniejszej rozprawy istotne jest w tym przedmiocie - odniesienie się z jednej strony do badań euro-amerykańskich, a z drugiej strony - odwołanie się i nawiązanie do polskiej tradycji badawczej w tym zakresie. W polskiej literaturze przedmiotu kategoria systemu międzynarodowego doczekała się konceptualizacji w pracach profesorów Józefa Kukułki, Ziemowita Jacka Pietrasia oraz Janusza Stefanowicza.

¹⁹    Jay S. Goodman, "The Concept of System in International Relations Theory", Background, vol.8, no. 4 (1965), s. 257.

²⁰    Uwagę na powyższą kwestię zwracają z pewnym ubolewaniem Barry Buzan i Richard Little, w.Systemy międzynarodowej w historii świata, tłum. E. Brzozowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011, s. 42-51.

15