Zasada pomocniczości
Art. 5 ust. 3 TUE
„Zgodnie z zasadą pomocniczości, w dziedzinach, które nie należą do jej wyłącznej kompetencji. Unia podejmuje działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez Państwa Członkowskie, zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym oraz lokalnym, i jeśli ze względu na rozmiaru lub skutki proponowanego działania możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii.”
• Działa w ramach kompetencji dzielonych i koordynacyjnych, a nie działa w ramach kompetencji wyłącznych.
• Wymogi:
o Państwo sobie nie radzi o Unia lepiej się tym zajmie
• Zasada o charakterze gwarancyjnym - unia nie zawłaszczy' danej dziedziny. Dopiero, kiedy Unia wykaże, że państwa sobie nie radzą - wtedy może podjąć działanie.
• Pierwszeństwo zasady pomocniczości: czy' państwa sobie nie radzą i czy Unia poradzi sobie lepiej? Pozytywna odpow iedź na te py tania pozwala działać Unii. Pierwotną zasadą zaw sze jest pomocniczość.
• Zasada pomocniczości działa tylko w: kompetencjach nie - wy łączny ch.
• Projekty' przesyłane parlamentom krajowym - i one w ciągu 8 ty godni mogą się wypowiedzieć na temat jego zgodności z zasadą pomocniczości. Parlamenty krajowe nie mogą zablokować aktu/ zgłosić skutecznego veta -mogą ty lko zmusić do ponownego rozpatrzenia -> procedura żółtej i pomarańczowej kartki. Kontrola ex antę -prewencyjna.
• Rola parlamentów krajowych. Parlamenty narodowe czuwają nad przestrzeganiem zasady pomocniczości. Opinia ma dotyczyć zasady pomocniczości.
• Niezwykle ważna zasada ustrojowa o charakterze gwarancyjnym.
Zasada proporcjonalności
Art. 5 ust. 4 TUE:
„Zgodnie z zasadą proporcjonalności zakres i forma działania Unii nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów Traktatów. Instytucje Unii stosują zasadę proporcjonalności zgodnie z Protokołem w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności”.
• Adresowana do instytucji Unijnych - UE ma nie wychodzić poza to, co gwarantuje zachowanie instytucji unijnych.
• Unie nie będzie regulowała więcej, niż potrzeba.
• Co jeżeli zasada ta nie jest zachow ana, a tak się zdarza, to co wtedy? Skarga do Try bunału Sprawiedliwości.
• Zasada ma walor prawny, bo konsekwencją naruszenia może być stw ierdzenie nieważności działania.
• Protokół mówi o kontroli przez Parlamenty' krajowe zasady pomocniczości i parlamenty krajowe kontrolują ty lko pomocniczość z wyłączeniem proporcjonalności.
• Unia Europejska powinna wybierać jak najmniej inwazyjne akty prawne regulując daną materię - pierwszeństwo aktom mającym zharmonizować, a nie ujednolicić: dyrektywy. Rozporządzenia - ujednolicają.
• Preferowaną formą regulacji w prawie unijnym - dyrektywa.
• Z zasady proporcjonalności wynika, że skoro UE może wybrać soft law, to powinna to zrobić.
• Czy zasada proporcjonalności obowiązuje też państwa członkowskie? Nie, tylko Unia (art. 5 ust. 4 TUE)? Ale sytuacja nie jest jednoznaczna. ETS stwierdził, że zasada proporcjonalności dotyczy także państwa, jako ogólna zasada Unii.
• „Proporcjonalne do celu”, więc jeżeli wystarczy kontrolować przepływ danego towaru, to nie trzeba zakazywać.
• Art. 296 TFUE - wybór aktu prawnego z poszanowaniem zasady proporcjonalności.