• O podwójnym skutku - takie czynności, których treść zobowiązuje do dokonania rozporządzenia. Kategoria ta obejmuje różnorodne umowy, np. sprzedaż, dostawa, pożyczka, najem. Zgodnie z rozwiązaniem przyjętym przez polski system prawny (a zaczerpniętym z systemu francuskiego), traktujemy taką czynność jako jedną, zobowiązującą do rozporządzenia - bez potrzeby dokonania odrębnej czynności rozporządzającej, sama powoduje także skutki rozporządzające (np. art. 155§1 KC). Odstępstwa od tej zasady są możliwe, jeśli przewidują je przepisy szczególne lub jeżeli wskazuje na to postanowienie stron czynności prawnej. Aktywa malejg, pasywa rosną W systemie prawa niemieckiego przyjęto inny model: uznaje się, że czynności prawne zobowiązujące do rozporządzenia powodują wyłącznie powstanie zobowiązania, a dla wywołania skutków rozporządzających konieczne jest dokonanie odrębnej czynności rozporządzającej.
7) Przysparzające i nieprowadzące do przysporzenia
• Przysparzające - realizacja korzystnej dla drugiej strony zmiany majątkowej, polegającej na tym, że dana osoba nabywa prawo podmiotowe albo zostaje zwolniona z obowiązków lub ciężarów ograniczających jej prawo podmiotowe. Większość czynności zobowiązujących, rozporządzających i zobowiązująco-rozporządzających należy również do kategorii czynności prawnych przysparzających. Aktywa rosną, pasywa maleją
8) Kauzalne (przyczynowe) i abstrakcyjne (oderwane)
• Ten podział obowiązuje wyłącznie w zakresie czynności prawnych przysparzających
• Kauzalne - ich ważność zależy od istnienia niewadliwej przyczyny prawnej. Brak kauzy pociąga za sobą nieważność przysporzenia. Np. darowizna
• Abstrakcyjne - wywołują skutki przysparzające, nawet jeśli nie istnieje prawidłowa kauza, stanowiąca podstawę prawną do ich dokonania. Np. przekaz, weksel, czek. Osobie poszkodowanej przysługuje roszczenie o bezpodstawne wzbogacenie
(art. 405 KC)
• Typy kauz (sformalizowane przyczyny przysporzenia):
1. Causa obligandi vel aąuirendi - dokonujący przysporzenia działa w celu uzyskania wzajemnego zobowiązania od osoby otrzymującej przysporzenie
2. Causa sohendi - dokonujący przysporzenia działa w celu zwolnienia się od ciążącego na nim obowiązku
3. Causa donandi - świadoma rezygnacja z przysługującego za przysporzenie ekwiwalentu
9) Upoważniające i powiernicze (fiducjarne)
• Upoważniające - prototypem tych czynności jest pełnomocnictwo. Wyznaczają one innym podmiotom kompetencję do dokonania czynności konwencjonalnych ze skutkiem dla osoby udzielającej upoważnienia
• Powiernicze - zawierają dwa związane ze sobą elementy: przeniesienie przez powierzającego na powiernika jakiegoś prawa oraz zobowiązanie powiernika wobec powierzającego, że będzie z tego prawa korzystał w ograniczonym zakresie, wskazanym treścią umowy i że w określonej sytuacji przeniesie to prawo z powrotem na powiernika. (art.57KC)
11