Fora cesarskie- założenie przestrzenne, historia, funkcja, najważniejsze budowle.
Nierównomierne wykorzystanie przestrzeni życiowej w Rzymie, będące skutkiem
nieracjonalnych względów, musiało drażnić praktyczny umysł Juliusza Cezara
(1000-44 p.n.e.). Przy pomocy architekta Pomponiusza opracował rewolucyjny plan
przebudowy Rzymu, który udało mu się tylko po części zrealizować. Zdołał natomiast
uporządkować Forum, a także odciążyć je budując opodal nowe, wzorowane na greckich
agorach. Jego przykład naśladowali liczni rzymscy cesarze w wieku I i II n.e. tworząc
obszerny kompleks pięknych placów i budowli publicznych w sercu miasta (rynków
cesarskich). Noszą one tę samą nazwę rynków, co stare Rzym Forum, ale różnią się od niego
całkowicie zarówno formą i przeznaczeniem.
Rynki cesarskie, do których zaliczamy także Forum Cezara nie powstawały samoistnie.
Zakładali je ludzie, którzy posiadając władzę i pieniądze mogli wykupić odpowiednie tereny,
a projektowali je architekci wykształceni na greckich modelach.
Najbardziej rzucająca się w oczy innowacja polega na zamknięciu cesarskiego forum
przynajmniej z trzech stron murem i krytą kolumnadą=> portykiem. W głębi każdego rynku,
naprzeciw wejścia cesarz wznosił zwykle świątynie dla jednego ze swoich boskich
opiekunów. Znaczenie praktyczne tych placów w porównaniu z prawdziwym rynkiem było
niewielkie, natomiast zamierzenia reprezentacyjno-propagandowe spełniały wyśmienicie.
Dopiero z początkiem II wieku Trajan., założyciel ostatnieniego forum cesarskiego, odstąpił
od tradycji swoich poprzedników budując na swym rynku nie świątynię, ale bazylikę (Ulpia) i
dwie biblioteki. Forum Trajana projektował zdolny architekt Apollodoros z Damaszku; dzięki
niemu forum było bardzo piękne, ale też bardzo użyteczne, a więc bardzo rzymskie.
Fora były to więc zawsze regularne, podłużne place zamknięte portykami, niedostępne dla
ruchu kołowego, umieszczane zazwyczaj w środku miasta, na przecięciu cardo i decumanus.
Miały jednak przeznaczenie Forum Romanum (w innych miastach), na tych bowiem placach
mieściła się siedziba władz miejskich, świątynia bóstw rzymskich, bazylika, w której
zawierano transakcje handlowe i rozstrzygano spory cywilne, oraz był wydzielony targ.
Fora cesarskie:
1.Forum Wespazjana (Pacis) ze świątynią Pokoju (A) i biblioteką (B)
2.Forum Nervy ze świątynią Minervy (C)
3.Forum Cezara (Julium) ze świątynią Wenus Rodzicielki (D)
4.Forum Augusta ze świątynią Marsa Mściciela (E)
5.Forum Trajana z bazyliką Ulpia (F), bibliotekami (G), świątynia Boskiego Trajana (H) i
kolumną Trajana (T), J  Bazylika Emiliańska przylegająca do Forum Nervy.