Cechy dramatu Różewicza.

"Kartoteka", utwór z roku 1959, to dramaturgiczny debiut poety. Bohater dramatu
jest kimś bez nazwiska i indywidualnych rysów. Autor nazywa go "Bohaterem".
Dramat składa się z luźnych scen, Przez pokój bohatera, który leży niemal przez
cały czas bezczynnie w łóżku, przechodzą różne postacie. W konwencji
nieuporządkowanych wspomnień, przemieszania odległych w czasie wydarzeń, często
zupełnie banalnych, poznajemy fragmenty życiorysu bohatera.
Na pozór konwencja, przyjęta przez autora przypomina zasadę budowy dramatu
romantycznego. Gorzkie doświadczenia bohaterów prowadziły jednak do
odnalezienia wielkiej idei. Bohater "Kartoteki" przyjmuje postawę abnegacji.
Nie obchodzą go żadne idee, nie chce nikomu przewodzić. Programowo zostaje
bezczynny. Życie toczy się obok niego. Dominującą kategorią artystyczną jest tu
groteska. Świat ukazany jest wynaturzony, choć zarazem przedstawione sytuacje
wydaję się znane, codzienne. Sparodiowane zostaję konwencje literackie, symbole
kultury, uznane wartości. Bohater staje się antybohaterem, pustym w środku. Nie
kreuje swego świata, sam jest przez niego kreowany. Niewarta zachodu jest nawet
samobójcza śmierć. W czasie rozwoju akcji staje się oczywiste, że spoza
groteski wyziera głęboki tragizm. Bohater odrzuca wszelkie działanie, ponieważ
jest człowiekiem zniszczonym psychicznie przeżyciami wojny, doświadczeniami lat
70tych, pustką obecnej egzystencji. Jest przedstawicielem pokolenia, na które
historia wywarła tragiczne piętno. Jest jednym z wielu, dlatego nie ma
nazwiska, indywidualnych rysów.

.
"Kartoteka"
Artysta stworzył przejmujący obraz zaniku samoświadomości oraz rozpadu
osobowości współczesnego człowieka
Czyni bohaterem dramatu człowieka (każdego), którego biografię ilustrują nie
powiązane wzajemnie sceny
Surrealistycznemu w istocie przesuwaniu się kolejnych teatralnych obrazów
towarzyszy brak podmiotowości i tożsamości bohatera; jest on pozbawiony twarzy,
imienia, wieku, zawodu
Autor operuje
- skrótem
- powtórzeniami
- metaforą
- nieoczekiwanymi skojarzeniami i pointami
- prozaizmami

" Kartotekę" charakteryzuje również otwarta kompozycja dramaturgiczna; utwór
zespala rozmaite konwencje i gatunki sceniczne: obok wspomnianego już
moralitetu nawiązuje di poetyki groteski, parodii, dramatu poetyckiego
Podobnie jak i w jego poezji, tak i w dramatach najpierw dominowała obsesja
wojenna ("Kartoteka"), później rozrachunki z literaturą, obecne zresztą już w
"Kartotece", ale jeszcze silniejsze w dramacie "Na czworakach" lub
katastroficzne wizje zagłady współczesnej cywilizacji w sztuce "Stara kobieta
wysiaduje" , czy też obsesje sexu ("Białe małżeństwo").