plik


Ko[ciB Dominikanw we Lwowie POAO{ENIE Obecnie greckokatolicka cerkiew Naj[witszej Eucharystii jest poBo|ony przy pl. Muzealnym 1 w pBnocno-wschodniej cz[ci lwowskiej starwki. HISTORIA Dominikanie przybyli do Lwowa okoBo roku 1234 r., w celu szerzenia tu unii z Ko[cioBem rzymskim. Ko[cil dominikanw miaB powsta na miejscu drewnianej kaplicy zamkowej Bazyljanw oddanej dominikanom przez ksicia ruskiego Lwa, okoBo 1270r. , na pro[by swojej matki Konstancji katoliczki. Sto lat pzniej ko[ciB ten spBonB w wyniku dziaBaD wojennych. W 1378 roku WBadysBaw Opolczyk ufundowaB now ceglan dwunawow [wityni, utrzyman w tzw. typie kazimierzowskim o sklepieniu wspartym na jednym filarze i z wydBu|onym prezbiterium, ktra mimo |e byBa murowana, zostaBa tak|e zniszczona przez po|ar w roku 1407. Rok pzniej rozpoczto budow nowego ko[cioBa w stylu gotyckim. Fundatorami byli: MikoBaj Benko i |ona jego Anna z {abokrukw, ktrych portrety wisz obecnie na [cianach dolnego kru|ganku gotyckiego. Roboty budowlane prowadziB MikoBaj Czech. W XVI w. ko[ciB jak i przylegBy klasztor przeszedB kilka po|arw 1511, 1527 i 1571. 1571. Na skutek po|aru w 1527 runBo sklepienie gotyckiego ko[cioBa, ktre szybko odrestaurowano. Jednak w 1742 r. kiedy to zarysowaBo si sklepienie ko[cioBa postanowiono go rozebra. To te| w r. 1748 ko[ciB walcy si rozebrano i ju| rok pzniej przystpiono do budowy nowego ko[cioBa, ktry przetrwaB do dzi[. Jzef Potocki, hetman wielki koronny i kasztelan krakowski powierzyB opracowanie projektu Janowi de Witte, ktry budowaB m. in. cerkiew [w. Jura j prawdopodobnie ko[ciB tarnopolski. Budowa prowadzona przez znanego we Lwowie mistrza Marcina Urbanika zakoDczona zostaBa w 1764 roku. Ssiadujc z ko[cioBem dzwonnic wzniesiono sto lat pzniej. W 1778r. wybuchB po|ar, po ktrym ko[ciB szybko odrestaurowano.  Towarzysze radzieccy , ktrzy we wrze[niu 1939 roku  wyzwolili Lww od polskiej okupacji klasztor przylegajcy do ko[cioBa przeksztaBcili w Muzeum Religii i Ateizmu, w ko[ciele przez pewien czas znajdowaB si magazyn cementu potem wBczono go do muzeum  to wBa[nie dziki temu przedsiwziciu (ktre w rzeczywisto[ci miaBo na celu zamykanie czynnych ko[cioBw katolickich) budowla w tak dobrym stanie zachowaBa si do naszych czasw. RESTAURACJA lata 1885-1914 W latach 1885-1914 przeprowadzono gruntown restauracj ko[cioBa. PrzyniosBo to kontrowersyjne wyniki. Przede wszystkiem ulegBo gruntownej zmianie wntrze ko[cioBa. Zciany dotychczas biaBe otrzymaBy kolor kremowy z odcieniem r|owawym, figury rokokowe w tamburze, ktre wcze[niej byBy zielone, powlokBy si zBotem, podobnie jak kapitele kolumn. Drewniany oBtarz gBwny zostaB zastpiony stiukow kopi. Wntrze wzbogaciBo si w szereg neorokokowych oBtarzy, krat, oraz ambon. Nad galeri czy empor organow dorobiono kratki, doskonale na[ladujce rokoko. Wskutek tego, |e wewntrz trzony stiukowych kolumn s z |elaza, musiano w podziemnym sklepionym ko[ciele wymurowa pot|ne filary pod miejscem, gdzie stanBy kolumny oBtarzowe. Na zewntrz ulegBa zmianie tylko latarnia. Z owalnej eliptycznej zrobiBa si wydBu|ona 8-boczna i zapadBa nieco w gBb. KONSTRUKCJA Plan ko[cioBa przedstawia podwjne zaBo|enie: centralno-eliptyczne i krzy|owe. Ko[ciB zaBo|ony jest na elipsie, ktrej o[ gBwna biegnie od zachodu na wschd, a o[ poprzeczna z pBnocy na poBudnie. Elipsa ujta jest w kolumny przy[cienne i otoczona wieDcem promieni[cie rozmieszczonych kaplic po trzy z ka|dej strony. Cztery kaplice na osiach poprzecznych mniejszeod dwch gBwnych zawieraj absydalne zagBbienia. Dwie wiksze kaplice na osi pBn-pBd razem z pBn aneksem i prezbiterium tworz plan krzy|a greckiego. Z dwch wschodnich kaplic, znajduj si przej[cia do 2 du|ych prostoktnych pomieszczeD, ktre obejmuj prawie w caBej swej dBugo[ci prezbiterium z lewej i prawej strony i przypominaj starochrze[cijaDskie pastoforia. Lewa, pBnocna posiada oBtarz i kilka konfesjonaBw i przeznaczona jest na miejsce spowiedzi. Z niej prowadz na lewo drzwi na kru|ganek klasztorny, drugie mniejsze do zakrystii, ktra znajduje si ju| w obrbie klasztoru o kilka stopni ni|ej. Prawa kaplica nieco dBu|sza ku przodowi, po[wicona jest M. B. R|aDcowej (Potockich). Na lewo prowadz z niej drzwi do chru zakonnego. Od strony zachodniej znajduje si przedsionek z dwoma bocznymi aneksami. Nad przedni cz[ci tego zaBo|enia znajduje si empora. Z tego przedniego prostoktu przedsionka, prowadz z prawej i lewej strony schody w dB do dwch maBych kwadratowych pomieszczeD ktre stanowi rodzaj kaplic. Z kaplicy zachodniej znajduj si drzwi prowadzce na zewntrz natomiast ze wschodniej na klatk schodow do empory i galerii obiegajcych ko[ciB wokB w dwch kondygnacjach. Eliptyczny korpus nawowy przykryty jest pot|n kopuB osadzon na wysokim tamburze i zwieDczon dekorowan latarni. Bben kopuBy wspiera osiem par kolumn. Pary kolumn s tak|e umieszczone wewntrz tamburu. Pomidzy kolumnami s wej[cia do kaplic bocznych. Dziki oknom w wysokim tamburze kopuBa jest bardzo dobrze do[wietlona. FASADA. W fasadzie widoczny jest wpByw austriackiego architekta Fischera von Erlacha, budowniczego wiedeDskiego ko[cioBa [w. Karola Boromeusza Asymetryczna fasada jest skomplikowanym poBczeniem pBaszczyzn: wklsBych i wypukBych. przedzielonych dwoma parami pot|nych kolumn wspierajcych Bamane belkowanie i falisty fronton zwieDczony wyobra|eniem kielicha i promienistej hostii  symbolu Eucharystii. Poziomym podziaBom przeciwstawiaj sie pionowe w postaci pilastrw i kolumn. Stosowanie licznych gzymsw lini podziaBw, pilastrw wprowadza dodatkowy element czyli gr [wiatBa i cienia. Po lewej stronie wysmukBa wie|a i ni|sze Bczniki. Pomidzy dwiema kolumnami [rodkowymi znajduje si wej[cie gBwne a nad nim posadowiony na konsolach balkon z kamienn balustrad i dwoma wazonami. Nad balkonem umieszczono w dekoracyjnym obramieniu portfenetr a nad nim z kolei owalne okno w oprawie na motywach muszli. Boczne aneksy, flankujce portal gBwny ujte s w pary pilastrw i maja wypukle powierzchnie w odr|nieniu od wklsBego zaBo|enia portyku. Obramowania drzwi i okien s wyraznie podkre[lone. CaBo[ elewacji ko[cioBa jest bogato dekorowana z wykorzystaniem kolumn, pilastrw, boniowania i ozdobnych obramieD drzwi i okien. Bogactwa dekoracji fasady dopeBniaj kamienne posgi [witych dominikaDskich WNTRZE Ko[ciB dziaBa przede wszystkim plastycznym rozczBonkowaniem wntrza. Zciana nawy skBada si z trzech cz[ci gzymsu, kolumnady i belkowania. Kolumny w nawie zostaBy podwojone. Midzy kolumnkami zajduj si przej[cia do kaplic. Nad kolumnami wystpuje belkowanie zB|one z trzech cz[ci dwuczBonowego architrawu, fryzu gBadkiego i silnie rozczBonkowanego gzymsu. Tak|e arkady na osiach przektnych midzy kolumnad, maj swoje rozczBonkowanie za pomoc zwisajcych 4 balkonikw czy galeryjek, ktre stanowi jakby pBpiterka w otworze arkadowym. Nad nimi wznosi si druga galeria, ktrej [ciana analogicznie podzielona jest na gzyms, [ciane wBa[ciw i belkowanie. Galeria otwiera si ku wntrzu balustrad i arkadami o Bukach koszykowych. Galeria ta nie obiega ko[cioBa, jest przerwana w miejscu prezbiterium i przedsionka. ZaBo|enie to zamyka kopuBa tej samej szeroko[ci co nawa osadzona na pot|nym tamburze, ktrego okna roz[wietlaj [wityni. U podstawy kopuBy znajduj si cztery bogato oprawione okulusy. Prezbiterium nakryte jest sklepieniem beczkowem o trzech przsBach oddzielonych gurtami. Wystrj wntrza ma charakter rokokowy (rzezby, oBtarze) lub neorokokowy (ambona, prospekt organowy, niektre oBtarze) . Kapitele kolumn zdobi ornament muszlowy i motyw hostii w glorii. Nad kolumnami, u podstawy tamburu znajduje 18, drewnianych figur [witych reguBy augustiaDskiej dButa Sebastiana Fesingera, ustawionych parami na postumentach. Rzezby te nale| do czoBowych osigni lwowskiej rzezby doby rokoka. Powy|ej rzezb znajduje si balustrada, na ktrej ustawiono kamienne wazony Centralne miejsce w prezbiterium zajmuje oBtarz, flankowany czterema drewnianymi, pozBacanymi figurami Ewangelistw. W zwieDczeniu pod baldachimem umieszczony jest czarny, drewniany krucyfiks z XV w. a nad nim kielich z hosti w glorii. W gBbi prezbiterium, za oBtarzem gBwnym, usytuowany jest chr kapBaDski, w ktrym znajdowaB si oBtarz z obrazem [w. Marii Magdaleny, pdzla J. P. Eisenmengera (1818). Spowiednica nakryta jest sklepieniem beczkowym, podzielonym gurtami na cztery przsBa. Kaplica R|aDcowa posiada rwnie| sklepienie beczkowe podzielone gur- tami na pola, ktre to gurty wspieraj si na toskaDskich kolumnach, po cztery z ka|dej strony, midzy nimi s trzy okna od strony poBudniowej.Trzy przsBa w sklepieniu maj przypomina ramiona krzy|a, ktry jest w herbie Potockich (Pilawa). W krypcie pod ko[cioBem znajduje si szereg alabastrowych nagrobkw z XVI i XVII w. Najcenniejsze z nich, przedstawiajce postacie le|cych rycerzy w zbroi, przypisywane s Hermanowi van Hutte lub Janowi Pfisterowi. Z nagrobkw warto wymieni ju| nagrobek Jzefy hr. Dunin-Borkowskiej, oraz nagrobek Artura Grottgera z 1880, dButa Walerego Gadomskiego.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Przywilej dla Grzegorza abp ormiańskiego we Lwowie (1367)
Tylko we Lwowie Biesiadne
Tylko we Lwowie
song69 Tylko we Lwowie text tab
Tylko we Lwowie batiarska piosenka z filmu
Krwawy czwartek we Lwowie (1936)
XXXI Ogólnopolski Rajd Górski PTTK na Cmentarzu Orląt we Lwowie compressed
10 Zagubienie we wspólnocie Kościoła
Ustanawianie swiat i dowody kosciola
Partida 56, DOMINIO DEL TABLERO Irving Chernev
ZDRAJCY KOŚCIOŁA 2

więcej podobnych podstron