Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
1. NORMATYWNE SPOSOBY OCHRONY PRZED DOTYKIEM POÅšREDNIM
URZ
DZEC
ELEKTRYCZNYCH
Szczegóły rozwiązań przedstawia norma (PN-IEC 60364)  Instalacje elektryczne w obiektach
budowlanych . Zgodnie z UstawÄ… stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne jednak w/w
norma została ustanowiona Rozporządzeniem, jako obowiązkowa więc istnieje nakaz jej
stosowania.
Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym w przypadku uszkodzenia izolacji, wymaga
zastosowania co najmniej jednego ze środków ochrony dodatkowej:
samoczynnego wyłączania zasilania
urządzeń II klasy ochronności lub o izolacji równoważnej
izolowanie stanowiska
nieuziemionych połączeń wyrównawczych
separacji elektrycznej
2. BEZPIECZEC
STWO DZIAA
ANIA MASZYN W ŚWIETLE AKTÓW
PRAWNYCH POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ
Bezpieczeństwo maszyn i urządzeń oraz zasady bezpieczeństwa konstrukcji i
eksploatacji określa rozdział IV działu IX ustawy z dnia 26 czerwca 1974 - Kodeks pracy
( Dz. U. z dnia 16.02.1988 r. nr.21, poz. 94, ze zmianami) . Zawarte sÄ… informacje dotyczÄ…ce
zasad konstrukcji i budowy w odniesieniu do bezpieczeństwa pracy; zasady postępowania z
urządzeniami które nie spełniają wymagań technicznych ; zasady postępowania z maszynami
i urządzeniami które nie podlegają obowiązkowi certyfikacji znakiem bezpieczeństwa, zasady
wydawania Deklaracji zgodności w oparciu o Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9
listopad 1999 r.; odpowiedzialność pracodawcy za wyposażenie stanowiska pracy w maszyny
i urządzenia nie spełniające wymagań określonych w/w przepisami jak też o karach
grożących za to wykroczenie.
Przepisy Unii Europejskiej dotyczące bezpieczeństwa maszyn i urządzeń mechanicznych
określone są w Dyrektywie Maszynowej 98/37.EC. Dokument uwzględnia zasady
bezpieczeństwa ,oceny zagrożeń w etapie projektowania i jest skierowany do producentów i
dostawców maszyn, urządzeń mechanicznych które są zawarte w załączniku. Dyrektywa
maszynowa składa się z czterech części oraz dziewięciu załączników
1. Zakres stosowania, wprowadzenie na rynek i swobodny przepływ
2. Procedury oceny zgodności
3. Oznakowanie CE
4. postanowienia końcowe.
Materiały dydaktyczne  SEMINARIUM 2011 studia inżynierskie
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
3. WENTYLACJA ZABEZPIECZAJ
CA PRACOWNIKÓW PRZED
ZAGROŻENIAMI WYDZIELAJ
CYMI SI
NA STANOWISKU PRACY
Oprócz wentylacji naturalnej powinno się stosować wentylację mechaniczną zabezpieczającą
pracowników przed zagrożeniami wydzielającymi się na stanowisku pracy Działa ona dzięki
zastosowaniu urządzeń mechanicznych wytwarzających ruch powietrza , pobierający energie
ze z
ródła zewnętrznego.
Zadaniem wentylacji mechanicznej jest usunięcie ze stanowisk pracy:
zanieczyszczeń powietrza : niebezpiecznych lub szkodliwych substancji gazowych,
pyłowych lub odorów,
usunięcie z powietrza możliwie w jak największym stopniu drobnoustrojów
chorobotwórczych: bakterii, wirusów i grzybów,
wydzielonego ciepła jawnego,
wydzielonego ciepła utajonego.
Do wentylacji mechanicznej, która ma za zdanie chronić pracowników przed zagrożeniami
można zaliczyć: ogólną tj. nadciśnieniową i podciśnieniową a także miejscową tj. nawiewną i
wywiewnÄ….
Powietrze doprowadzane do pomieszczeń pracy z zewnątrz za pomocą wentylacji nawiewnej
powinno być oczyszczone z pyłów i substancji szkodliwych dla zdrowia. Przepływ powietrza
wentylacyjnego pomiędzy pomieszczeniami powinien odbywać się od pomieszczenia mniej
do bardziej zanieczyszczonego. Nie należy przyłączać do wspólnych układów
wentylacyjnych pomieszczeń o różnych wymaganiach użytkowych i sanitarno-zdrowotnych.
4. WARUNKI BEZPIECZNEJ PRACY W POMIESZCZENIACH Z WENTYLACJ

NATURALN
RÓŻNEGO TYPU
Zapewnienie właściwej temperatury powietrza - pomieszczenia powinny być zabezpieczone
przed niekontrolowaną emisją ciepła.
Zapewnienie odpowiedniej wymiany powietrza
Wentylacja naturalna zachodzi wskutek działania naturalnych sił przyrody tj. napór siły
wiatru, siła wyporu termicznego. Intensywność wentylacji określa krotność wymiany
powietrza. Jest to liczba, która określa ile razy w ciągu godziny przepływa przez
pomieszczenie strumień powietrza o objętości równej objętości pomieszczenia.
TYPY WENTYLACJI NATURALNEJ :
Materiały dydaktyczne  SEMINARIUM 2011 studia inżynierskie
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
Wentylacja grawitacyjna - Spowodowana przez różnicę gęstości powietrza na
zewnÄ…trz i wewnÄ…trz pomieszczenia.
Aeracja- Wykorzystuje dodatkowe elementy wspomagające i otwór o obliczonej
regulowanej powierzchni.
Infiltracja- zjawisko przenikania powietrza przez pory materiałów budowlanych oraz
szczeliny wokół otworów do pomieszczenia , Intensywność wymiany powietrza
zależy od różnicy ciśnień między powietrzem wewnątrz i na zewnątrz pomieszczenia.
Eksfiltracja  w odróżnieniu od infiltracji polega na wpływie powietrza z
pomieszczenia przez otwory i nieszczelności w przegrodach
Przewietrzenie - wymiana powietrza wywołana przez otwarcie okien. Przewietrzanie
stosuje się, gdy powietrze zewnętrzne może być bezpośrednio wprowadzone do
pomieszczenia przez otwory. W przewietrzeniu wykorzystuje się różnicę temperatur
po obu stronach przegród ( np. okien).Ten sposób wymiany powietrza może być w
pewnym stopniu kontrolowany.
5. ZAGROŻENIA WYST
PUJ
CE W MAGAZYNACH STOSUJ
CYCH
MECHANICZNE URZ
DZENIA DO SKA
ADOWANIA I PRZEPA
YWU
MATERIAA
ÓW
Do czynników niebezpiecznych zaliczamy:
Zagrożenia związane z przemieszczaniem się sprzętu i ludzi
Zagrożenia związane z właściwościami fizycznymi przewożonego materiału (m.in.
ciężar, ostre krawędzie, śliskie powierzchnie, itp.,)
Zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym
Zagrożenie pożarem i/lub wybuchem
Zagrożenie poparzeniem (brak odpowiednich środków ochrony indywidualnej przy
pracach z materiałami szkodliwymi np. kwasem)
Do szkodliwych czynników fizycznych zaliczmy:
Nieprawidłowe oświetlenie;
Hałas powyżej 85dB wywołany np. pracą silnika;
Zapylenie przekraczające NDS pyłu.
Do szkodliwych czynników chemicznych zaliczamy:
Rozpuszczalniki do farb i lakierów;
Substancje trujące i żrące;
Środki ochrony roślin;
Inne substancje chemiczne.
Do czynników biologicznych zaliczamy:
Środki spożywcze
Materiały pochodzenia zwierzęcego i roślinnego
Do czynników uciążliwych zaliczamy:
Zmienne warunki mikroklimatyczne.
Materiały dydaktyczne  SEMINARIUM 2011 studia inżynierskie
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
6. PODSTAWOWE GRUPY MATERIAA
ÓW I ICH WA
AÅšCIWOÅšCI
Materiały naturalne czyli te, wymagają jedynie nadania kształtu(drewno, skóra,
niektóre kamienie, skały i minerały)
Materiały inżynierskie:
Metale i ich stopy  charakteryzujące się wiązaniem metalicznym .Właściwości:
dobre przewodnictwo cieplne i elektryczne; połysk metaliczny, dodatni
temperaturowy współczynnik rezystowności, plastyczność.
Polimery są tworzone przez węgiel, wodór i inne pierwiastki niemetaliczne.
Właściwości :mała gęstość, dobre izolatory, słabo odbijają światło, zwykle są
przezroczyte, są giętkie i odkształcalne lecz nie nadają się do pracy w podwyższonej
temperatury, duża odporność
Ceramika- materiały nieorganiczne o jonowych i kowalencyjnych wiązaniach.
Właściwości: duża twardość, dobre właściwości dielektryczne i mechaniczne,
odporność na działanie wysokiej temperatury i czynników chemicznych, Wadą
ceramiki jest kruchość(plastyczność bliska zeru),bardzo wysoka wytrzymałość,
niezdolność do poddawania obróbce cieplnej i plastycznej.
Kompozyty- składa się z osnowy: metalowej, ceramiczne i polimerowe.
Wzmocnienie(zbrojenie): w postaci cząstek, włókien krótkich lub długich, mat
Własności materiału złożonego są odmienne od własności poszczególnych
składników.
7. MATERIAA
Y KOMPOZYTOWE
Materiał kompozytowy jest kombinacją dwóch lub więcej materiałów różniących się
rodzajem lub składem chemicznym w skali makroskopowej. Własności materiału złożonego
są odmienne od własności poszczególnych składników.
Budowa: osnowa (zwana tez lepiszczem- np. żywice) i wzmocnienie (zbrojenie): w postaci
cząstek, włókien krótkich lub długich, mat. (np. włókno szklane, kwarc, azbest, kevlar czy
włókna węglowe dając materiałowi dużą odporność na rozciąganie)
Materiały kompozytowe są stosowane nie tylko w celu zapewnienia odpowiednich własności,
np.: mechanicznych, elektrycznych, cieplnych, trybologicznych, zwiÄ…zanych z pracÄ… w
różnych środowiskach
8. WPA
YW ODORÓW NA POWSTANIE ZAGROŻEO W PRACY
Odory, czyli  złowonne gazy to związki chemiczne wywołujące nieprzyjemne odczucia
węchowe. Powstają zarówno w środowisku naturalnym, jak i w środowisku pracy i jako
połączenia lotne przedostają się do powietrza. Wielkość ich emisji w procesach naturalnych
nie zagraża człowiekowi, natomiast odory powstałe w środowisku pracy, emitowane do
środowiska w nadmiernych ilościach wywołują dolegliwości takie jak bóle głowy,
nudności, a przy wyższych stężeniach utratę świadomości, a nawet zgon.
Materiały dydaktyczne  SEMINARIUM 2011 studia inżynierskie
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
9. METODY BADAC
MATERIAA
ÓW
Badania materiałów dzielą się na :
Badania nieniszczÄ…ce (badania wizualne, penetracyjne, endoskopowe, prÄ…dami
wirowymi, magnetyczno proszkowe, badania struktury obiektów metodą replik i inne)
Badania niszczące (Badania właściwości materiałów:-mechaniczne: statystyczna
próba rozciągania, pomiary twardości, udarność, wytrzymałość na ściskanie,
zgniatanie, próby giecia, skręcania, zmęczenie , pełzanie; -fizyko-chemiczne:
rozszerzalność cieplna, przewodnictwo elektryczne i cieplne, magnetyczne;-
technologiczne: lejność, spawalność, zgrzewalność, tłoczność, podatność do gięcia,
hartowania;-użytkowe: odporność na ścieranie, erozję, korozję.
Badania struktury materiałów -badania wymagające wykonania zgładów np.
mikroskopia swietlna, skaningowa i inne)
10. NA CZYM POLEGA WSPÓA
CZESNE PODEJÅšCIE DO ZARZ
DZANIA JAKOÅšCI

ZarzÄ…dzanie to dysponowanie zasobami (ludzkimi, rzeczowymi i finansowymi ).
Współczesne podejście polega na ciągłym doskonaleniu zgodnie z zasadą PDCA (zaplanuj;
wykonaj; sprawdz
i działaj). Takie podejście prezentowane jest m.in. w filozofii TQM ,
systemach zarządzania jakością w oparciu o normy ISO. W przypadku jakości ważnym jest
również nastawienie na Klienta.
11. PODZIAA
ZAGROŻEC

Zagrożenie to stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę
człowieka.
FIZYCZNE (czynniki mechaniczne, hałas ustalony, nieustalony, ultradz
więkowy
promieniowanie optyczne (widzialne, podczerwone i ultrafioletowe);-promieniowanie
jonizujÄ…ce  promieniowanie laserowe;-pole elektromagnetyczne  pole
elektrostatyczne; -pyły przemysłowe; -mikroklimat; -wibracja (ogólna i
oddziaływująca na organizm człowieka przez kończyny górne)
BIOLOGICZNE (mikroorganizmy roślinne i zwierzęce(bakterie ,wirusy, grzyby,
pierwotniaki) oraz wytwarzane przez nie toksyny i alergeny -makroorganizmy
roślinne i zwierzęce
PSYCHOFIZYCZNE -obciążenia fizyczne (statyczne i dynamiczne) -obciążenia
psychonerwowe
CHEMICZNE (upośledzające funkcje rozrodcze-rakotwórcze-drażniące-uczulające
-toksyczne-mutagenne)
Materiały dydaktyczne  SEMINARIUM 2011 studia inżynierskie
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
12. METODY OCENY RYZYKA
metoda jakościowa wg PN-N*18002:2000 dla czynników niemierzalnych, w skali 3 lub 5
stopniowej, gdy nie są wyznaczone wartości dopuszczalne
metoda ilościowa wg PN-N-18002:2000 dla czynników mierzalnych, wartości
dopuszczalne wyznaczone
metoda wskaz
nikowa Risc Score - Iloczyn R=S*E*P (ryzyko= skutki*czas ekspozycji*
prawdopodobieństwo)
inne:
üð metody matrycowe np. tablice ryzyka
üð metody graficzne np. graf ryzyka
üð analiza ryzyka np. listy kontrolne
üð programy komputerowe.
13. PROCES TECHNOLOGICZNY OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH
Proces technologiczny oczyszczania ścieków dzielimy na cztery etapy oczyszczania:
Oczyszczanie mechaniczne sprowadza siÄ™ do oddzielania, w urzÄ…dzeniach oczyszczalni
ścieków, ciał stałych o wielkości 40 - 100 mm (na kratach rzadkich), 10 - 30 mm (na kratach
gęstych i sitach) oraz cząstek większych niż 0,2 mm (w płaskownikach).
Oczyszczanie biologiczne jest technicznym naśladownictwem naturalnych procesów
zachodzących w przyrodzie. Urządzenia techniczne oczyszczalni ścieków intensyfikują te
procesy dzięki stworzeniu warunków optymalnych dla rozwoju mikroorganizmów takich jak
bakterie, glony, pierwotniaki, wrotki. Proces biologicznego oczyszczania ścieków może być
spowolniony lub nawet zatrzymany przez obecność w ściekach nadmiernych ilości substancji
trujÄ…cych, niskÄ… temperaturÄ™ lub zbyt niski albo za wysoki odczyn pH.
Oczyszczanie chemiczne polega na poddaniu ścieków działaniu koagulantów,
powodujących łączenie cząstek koloidów w większe zespoły, wytrącające się w postaci
osadów.
Odnowa wody jest szeregiem procesów i metod prowadzących w efekcie do takiego
stopnia oczyszczenia ścieków, że mogą one być ponownie użyte jako woda pitna i na
potrzeby gospodarcze albo nabrać cechy wód naturalnych.
Materiały dydaktyczne  SEMINARIUM 2011 studia inżynierskie
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
14. WYMIEC
I OMÓW WSKAy
NIKI WODY
Wyróżniamy wskaz
niki:
fizyczne (temperatura, zapach, smak, mętność, przezroczystość, barwa wody);
wskaz
niki chemiczne ( to odczyn wody, utlenialność, twardość wody, zasadowość,
kwasowość, poziom substancji biogennych (zwłaszcza związków azotu i fosforu),
chlorków, siarczanów, żelaza, rozpuszczonego tlenu, ChZT, dwutlenku węgla, metali
ciężkich )
wskaz
niki biologiczne stosowane w monitoringu wód dawniej stosowane były
przede wszystkim do określania warunków sanitarnych, np.:- miano Coli, wskaz
nik
saprobowości , BZT . współczynniki fitoplanktonowe itd.)
Przykłady:
FIZYCZNE, np. temperatura  wielkość fizyczna będąca miarą stopnia nagrzania wody
CHEMICZNE, np. odczyn wody - ilościowa skala (skala pH ) kwasowości i zasadowości
roztworów wodnych związków chemicznych;
twardość wody - cecha wody, będąca funkcją stężenia soli wapnia, magnezu i innych metali,
które są zdolne do tworzenia soli na wyższym niż pierwszy stopniu utlenienia;
ChZT Chemiczne zapotrzebowanie tlenu - Stosowane jako miara zanieczyszczeń w wodzie i
ściekach. Wartość ChZT służy do określenia ilości substancji które można całkowicei
mineralizować tzn: utlenić w sposób ilościowy do CO2 i wody.
BIOLOGICZNE, np
BZT  biochemiczne zapotrzebowanie tlenu  wartość BZT wody służy do określenia
zawartości zanieczyszczeń, które można utlenić na drodze mikrobiologicznej do CO2 i wody
15. CHARAKTERYSTYKA STOSOWANYCH W PRZEMYÅšLE
RAKOTWÓRCZYCH SUBSTANCJI CHEMICZNYCH.
Czynniki rakotwórcze zaliczone do kategorii 1 lub 2 substancji rakotwórczych, zamieszczone
w wykazie substancji niebezpiecznych wg rozporzÄ…dzenia ministra zdrowia z dnia 2
września 2003 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i
oznakowaniem.
Wykaz obejmuje 42 substancje kategorii 1, 775 kategorii 2 (670 z nich stanowiÄ… produkty
węglo- i ropopochodne)
Wśród nich najniebezpieczniejszymi są : benzen, chrom, kadm, arsen, ołów, azbest
Benzen  najprostszy węglowodór aromatyczny najgroz
niejsza trucizna przemysłowa, duża
lotność i możliwość tworzenia dużych stężeń w powietrzu. Szczególnie niebezpieczne są
Materiały dydaktyczne  SEMINARIUM 2011 studia inżynierskie
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
procesy o dużej powierzchni parowania Benzen powoduje uszkodzenie układu nerwowego,
uszkodzenie szpiku kostnego - białaczkę.
Możliwość zatruć występuje przede wszystkim w przemyśle gumowym, chemicznym,
farmaceutycznym, farb i lakierów, a ostatnio w przemyśle tworzyw sztucznych.
Chrom - Chrom metaliczny jest srebrzystoszarym metalem Tworzy trwałe kompleksy z
cząsteczkami ,np. DNA, prowadząc do uszkodzeń kodu genetycznego. Silniejszym
działaniem rakotwórczym wykazują się cząsteczki chromu sześciowartościowego, trudniej
rozpuszczalne ,więc trudniej usuwalne, a w dodatku łatwo przenikające przez błony
biologiczne.
Kadm -. Stosowany jako zabezpieczenie antykorozyjne, w produkcji zasadowych
akumulatorów, tzw. baterii niklowo-kadmowych, w reaktorach jądrowych oraz m.in. w
przemyśle metali nieżelaznych, zwłaszcza cynku , ołowiu i miedzi, Istotnym z
ródłem
narażenia na kadm jest pożywienie i woda w okolicach zakładów z których kadm emitowany
jest do atmosfery. Głównym miejscem magazynowania metalu są wątroba i nerki , a także
trzustka, jelita i gruczoły , oraz płuca (ekspozycja zawodowa).
Arsen - z
ródłem arsenu są kopalnie węgla, huty miedzi, zakłady produkcji szkła,
detergentów, garbarnie. Związki arsenu są składnikami preparatów farmaceutycznych,
barwników, a także środków ochrony roślin i nawozów Nieorganiczne związki arsenu
wykazują u ludzi działanie rakotwórcze.najczęściej powodują rak płuc, oraz skóry.
Ołów - Około 30% ołowiu znajdującego się w powietrzu osadza się w płucach człowieka.
Związki chemiczne w jakich ołów występuje w powietrzu są zróżnicowane. Nierozpuszczalne
mogą być wchłaniane drogą fagocytozy. Pyły ołowiu osadzają się też w górnych odcinkach
dróg oddechowych , z których mogą też być usunięte lub połknięte.
Azbest - Główną przyczyną aktywności kancerogennej azbestu jest wydłużony kształt jego
cząstek, a więc kształt Włókna cienkie są łatwiej przenoszone i odkładają się w końcowych
odcinkach dróg oddechowych
16. BEZPIECZENSTWO PODCZAS PRAC KONSERWACYJNYCH I
REMONTOWYCH MASZYN I URZADZEN W SWIETLE ZASADY LOCKOUT
System Lock out jest to pewne zaplanowane działanie, które obejmuje odłączanie
energii zasilającej od urządzeń przemysłowych i maszyny na czas wykonywania na nich prac
remontowych. Do tego służą liczne blokady i zabezpieczenia, m.in.: blokada wtyczek
elektrycznych, blokada bezpieczników elektrycznych, blokada wyłączników panelowych,
blokada gniazd komputerowych, OBECNIE W SYSTEMIE LOCK OUT UŻYWA SI

ODPOWIEDNICH KA
ÓDEK BEZPIECZEC
STWA.
System wspomagajÄ…cy - TAGAUT (wywieszki, przywieszki zawieszki z informacjÄ…, barierki).
Materiały dydaktyczne  SEMINARIUM 2011 studia inżynierskie
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
17. JAKIE S
GA
ÓWNE y
RÓDA
A ZAGROŻENIA PRZY SPAWANIU
ELEKTRYCZNYM?
Podczas spawania ( procesu Å‚Ä…czenia metali za pomocÄ… ich miejscowego stapiania)
pracownik narażony jest między na:
zagrożenie pożarem.
pyły i gazy spawalnicze
promieniowanie nadfioletowe i widzialne
porażenie prądem elektrycznym
uszkodzenia mechaniczne
wymuszoną pozycje ciała.
18. WARUNKI JAKIE MUSI SPEA
NIAC POMIESZCZENIE DO GALWANIZACJI
Wymogi które musi spełniać pomieszczenie do galwanizacji określa rozporządzenie ministra
gospodarki z dnia 23 lipca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy procesach
galwanotechnicznych (Dz. U. z dnia 10 sierpnia 2009 r.)
Najważniejsze z nich to:
szczelność pomieszczenia,
łatwość zmywania powierzchni ,
materiały budowlane z których zbudowany jest budynek powinny być odporne lub
zabezpieczone przed niszczącym oddziaływaniem substancji i preparatów
stosowanych w procesach galwanotechnicznych,
wyposażenie budynku w instalacje wodno-odpływową,
wyposażenie budynku w odpowiednią wentylację (grawitacyjną , mechaniczną:
ogólną lub miejscowa)
instalacja rozwiązań technicznych zabezpieczających przed poślizgiem.
19. JAKIE CZYNNOÅšCI S
NIEDOPUSZCZALNE PODCZAS NATRYSKIWANIA
LUB NAPYLANIA FARBAMI I LAKIERAMI?
Niedopuszczalne jest natryskiwanie lub napylanie instalacji lub urządzeń pod
napięciem,
Składowanie na stanowisku opróżnionych naczyń i materiałów związanych z tą
czynnością,
używania materiałów bez znajomości technologii ich nakładania oraz działania
toksycznego,
Nie dozwolone jest używanie grzejników z otwartą spiralą lub ognia otwartego,
prowadzenie jakichkolwiek prac spawalniczych oraz stosowanie narzędzi iskrzących
natryskiwanie lub napylanie: w pomieszczeniach nie spełniających warunków BHP;
bez zastosowania odpowiednich środków ochrony zbiorowej i indywidualnej
Materiały dydaktyczne  SEMINARIUM 2011 studia inżynierskie
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
20. ZINTEGROWANE SYSTEMY ZARZ
DZANIA
Zintegrowany system zarządzania to połączenie procesów, procedur i praktyk działania
stosowanych w organizacji w celu wdrożenia jej polityki, które może być bardziej skuteczne
w osiąganiu celów wynikających z polityki niż podejście poprzez oddzielne systemy.
Najczęściej obserwuje się próby integracji systemów zarządzania jakością ( w oparciu o
normę ISO 9001), zarządzania środowiskowego (ISO 14001) oraz bezpieczeństwem i higieną
pracy ( w oparci o normÄ™ PN-N 18001)
Istotą integracji jest zapewnienie ciągłego doskonalenia i skutecznego zarządzania we
wszystkich obszarach integrowanych systemach.
Uwaga: dodatkowe pytania mogą dotyczyć: wymień 6 podstawowych procedur SZJ
wynikajÄ…cych z normy ISO 9001; jakie obszary integrujemy; czym jest system zarzÄ…dzania
jakością, środowiskiem albo bezpieczeństwem
21. CZYNNIKI WPA
YWAJ
CE NA WIELKOŚĆ EFEKTU TOKSYCZNEGO
Efekt toksyczny (odwracalny lub nieodwracalny efekt działania substancji chemicznej na organizm,
który wywiera szkodliwy wpływ na stan zdrowia) .zależy od :
drogi wchłaniania związków(układ oddechowy; układ pokarmowy; skóra)
i ilości wchłoniętej dawki
właściwości fizycznych oraz chemicznych związku, ( np.: rozpuszczalność; temp.
wrzenia i parowania; wielkość cząstek)
budowy chemicznej związku ( m.in.: wiązań, izomeria; obecność podstawników -
grup funkcyjnych)
cech indywidualnych organizmów (wiek, płeć, hormony, stosowane używki, stan
zdrowia, genetyczne )
czynników środowiskowych (światło , temp. , skład chemiczny środowiska)
mechanizmów: (wiązania, -kumulacji, -biotransformacji, wydalania zw.
Chemicznych)
Efekt toksyczny może byd: SYNERGICZNY  efekt jest większy niż suma poszczególnych
oddzielnych działao. ANTAGONISTYCZNY  efekt jest mniejszy niż suma poszczególnych
oddzielnych działao.
22. ANTROPOGENICZNE y
RÓDA
A ZANIECZYSZCZENIA ATMOSFERY
y
ródła antropogeniczne czyli spowodowane działalnością człowieka można podzielić na 4 grupy
Energetyczne- spalanie paliw stałych
Przemysłowe- procesy technologiczne w zakładach chemicznych, spożywczych,
rafineriach, hutach, kopalniach, cementowniach i innych.
Materiały dydaktyczne  SEMINARIUM 2011 studia inżynierskie
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
Komunikacyjne- głównie transport samochodowy, ale także kolejowy, wodny i
lotniczy
Komunalne- gospodarstwa domowe poprzez tzw. niskÄ… emisjÄ™ oraz utylizacja
odpadów, oczyszczanie ścieków, a także rolnictwo.
Zanieczyszczenia te prowadzą do degradacji środowiska naturalnego
23. METODY I PRZYRZ
DY DO POMIARU ST
ŻEC
AEROZOLI W POWIETRZU
Najbardziej popularną metodą jest metoda pomiaru za pomocą mierników stężeń aerozoli,
działających na zasadzie pomiaru rozproszonego światła laserowego. Są to tak zwane monitory
stężenia aerozolu w powietrzu (pyłu zawieszonego) lub inaczej fotometry laserowe lub pyłomierze,
które w czasie rzeczywistym pokazują stężenie aerozolu w powietrzu. Instrument taki wykonuje
pomiar tłumienia światła laserowego rozproszonego na badanej próbce pod kątem 90 stopni. Próba
powietrza jest zasysana do aparatu przez wbudowanÄ… pompkÄ™ i przechodzi przez komorÄ™ pomiarowÄ…
w taki sposób, że jest oddzielona od ścianek kuwety kurtyną powietrzną. Zabezpiecza to układ
pomiarowy od zanieczyszczeń. Najbardziej rozpowszechnione monitory stężeń aerozoli to monitory
DUST TRAK oraz pyłomierze SIDE PAK
24. POST
POWANIE PRZYGOTOWAWCZE PRZED PRZYST
PIENIEM DO
POMIARÓW SUBSTANCJI CHEMICZNYCH NA STANOWISKU PRACY
Należy żebrać informacje dot. rodzaju badanej substancji chemicznej i jej właściwości; ustalić metodę
badania, ustalić osobę odpowiedzialną (posiadająca uprawnienia) za wykonanie badania( ew. zlecic
prace specjalistycznemu laboratorium), przygotować odpowiedni sprzęt i stanowisko badawcze oraz
środki ochrony indywidualnej i zbiorowej  jeżeli są wymagane.
Odpowiedz
można uzupełnić
Zebranie informacji powinno obejmować dane:
rodzaj i przebieg procesu technologicznego; utworzenie listy substancji występujących na
ocenianych stanowiskach
rodzaj stosowanych substancji lub preparatów chemicznych (przygotowanie listy substancji i
preparatów chemicznych występujących na ocenianych stanowiskach pracy oraz na
stanowiskach sÄ…siadujÄ…cych, zapoznanie siÄ™ z kartami charakterystyk)
działania toksycznego oraz wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń (jeżeli ustanowiono)
substancji chemicznych stosowanych w procesie pracy
chronometrażu pracy poszczególnych pracowników
liczby pracowników (w tym mężczyzn, kobiet, kobiet w ciąży i okresie karmienia,
młodocianych)
stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej
profilaktycznych środków organizacyjnych
dotychczasowych wyników pomiarów substancji szkodliwych w środowisku pracy
Materiały dydaktyczne  SEMINARIUM 2011 studia inżynierskie
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
25. METODY OGRANICZANIA UCI
ŻLIWOŚCI ODPADÓW
Do najważniejszych należy zaliczyć:
TechnologiÄ™ bezodpadowÄ… (TBO) zastosowanie tzw. czystych technologii, bez powstawania
odpadów, a jeśli odpady powstają w jednej fazie procesu technologicznego powinny być
bezpośrednio wykorzystane w fazie następnej.
Sortownie i segregację odpadów- to podział odpadów według rodzaju materiału z jakiego
zostały wykonane, oddzielenie materiałów, które nadają się do powtórnego wykorzystania.
Recykling- odzysk (chemiczny, energetyczny, surowcowy, materiałowy) polega na
powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie
produkcyjnym
Kompostowanie- naturalna metoda, polegająca na rozkładzie substancji organicznej przez
mikroorganizmy  bakterie tlenowe.
Spalarnie- utylizacja
Proces odsiarczania spalin- proces usuwania tlenków siarki ze spalin aby nie emitować ich
do atmosfery.
26. NA CZYM POLEGA OCHRONA PRZED ZAGROŻENIAMI POPRZEZ
ZASTOSOWANIE ODLEGA
OÅšCI BEZPIECZEC
STWA
Odległość bezpieczeństwa to minimalna odległość między granicą strefy niebezpiecznej a
urządzeniem ochronnym nadzorującym tą strefę, która uniemożliwia dostęp do niej albo
uniemożliwia kontakt z czynnikiem zagrażającym.
Ochrona poprzez zastosowanie odległości bezpieczeństwa polega na zastosowaniu
odpowiednich barierek, ogrodzeń , siatek , osłon(stałych, ruchomych) itd. tak aby
uniemożliwić sięgnięcie do strefy zagrożenia całym ciałem lub jego częścią. Jest to ochrona
przez oddalenie czyli utrzymanie ciała ludzkiego lub jego części poza strefą zagrożenia.
Osłony powinny: być mocnej konstrukcji, trudne do usunięcia lub wyłączania, umieszczone w
odpowiedniej odległości od strefy zagrożenia, powodować jak najmniej utrudnień w procesie
pracy, nie powodować powstawania zagrożeń, umożliwiać wykonywanie, jeżeli to możliwe -
bez ich usuwania, koniecznych prac związanych z instalowaniem i/lub wymianą narzędzi czy
konserwacją przy ograniczonym dostępie tylko do obszaru, w którym prace te mają być
wykonywane.
27. ZAGROŻENIA POWSTAJ
CE PODCZAS STOSOWANIA SUWNIC I ŻURAWI
Operator żurawia czy suwnicy narażony jest na zagrożenia mechaniczne; elektryczne;
fizyczne; psychofizyczne; chemiczne
Zależą one jednak od kilku czynników. Należą do nich min:
- miejsce wykonywania pracy  teren zewnętrzny czy w pomieszczeniach,
- rodzaj ładunków, które są transportowane,
Materiały dydaktyczne  SEMINARIUM 2011 studia inżynierskie
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
- występowania innych pojazdów transportowych (np. wózki widłowe),
- rodzaju żurawia (budowlane, samojezdne, żurawiki itp.)
- rodzaju sterowania suwnicy (kabina lub poziom zero)
- występowania w bezpośrednim sąsiedztwie innych prac mogących mied wpływa na
bezpieczeostwo
operatora itp.
Do podstawowych zagrożeo należą:
Przygniecenie, uderzenie przez transportowany Å‚adunek spowodowane min poprzez:
- przebywanie pod Å‚adunkiem
- uszkodzenie lub niesprawność elementów dz
wignicy i zawiesi
- nieprawidłowego zamocowania i zabezpieczenia ładunku
Urazy kończyn górnych spowodowane przez:
nieosłonięte elementy dz
wignicy
zamocowywaniu Å‚adunku
Potknięcia, poślizgnięcia
ubytki posadzki
zalegajÄ…ce elementy na drogach komunikacyjnych
Uderzenia o elementy znajdujÄ…ce siÄ™ na stanowisku pracy
Porażenie prądem elektrycznym
Pożar
Urazy układu mięśniowo  szkieletowego podczas ręcznego transportu ładunków
(obciążenie dynamiczne)
Obciążenie statyczne operatora znajdującego się w kabinie
Stres
Warunki atmosferyczne w razie wykonywania pracy na terenie zewnętrznym
Upadek z wysokości - wchodzenie do kabiny operatora
28. JAKIE S
GA
ÓWNE ZAGROŻENIA PRZY SPAWANIU ELEKTRYCZNYM
zagrożenie poparzeniem
szkodliwe działanie dymów spawalniczych (zagrożenia chemiczne i pyłowe)
zagrożenie odpryskami spawalniczymi
uszkodzenia wzroku i skóry na skutek promieniowania nadfioletowego i
podczerwonego
zagrożenie pożarem lub wybuchem
zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym przy spawaniu elektrycznym, związane
z użytkowaniem spawarek i ich wyposażenia
zagrożenie fotochemiczne siatkówki oczu przy spawaniu elektrycznym
Zagrożenie uderzeniem o nieruchome elementy, spowodowane ograniczoną
powierzchniÄ… spawania
Zagrożenie uderzeniem lub przygnieceniem z powodu obsunięcia się przedmiotu
spawanego
Materiały dydaktyczne  SEMINARIUM 2011 studia inżynierskie
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
Zagrożenie urazowe związane z użytkowaniem narzędzi ręcznych z napędem
elektrycznym, np.: nożyc i wycinarek do blachy, pił tarczowych do metalu, szlifierek
tarczowych
Narażenie na hałas wytwarzany podczas: spawania łukiem plazmowym, czyszczenia
mechanicznego elementów spawanych
Niedostateczne natężenie oświetlenia
Materiały dydaktyczne  SEMINARIUM 2011 studia inżynierskie