2012-02-29
Metody empirycznych badań społecznych
Wykład 2
Plany badawcze
dr Marcin Kocór
IS UJ, 2011/2012
Plan wykładu
" Przedmiot badań
" Perspektywa podmiotu: jednostka czy grupa
" Rodzaje planów badawczych
" Perspektywa czasowa: stan obecny czy zmiana
" Badania dynamiczne (powtarzalne)
1
2012-02-29
Co jest przedmiotem badań w socjologii?
Przedmiotem badań jest RZECZYWISTOŚĆ SPOA
ECZNA.
Co jÄ… stanowi?
" Obiekty materialne i ich cechy: zbiorowości ludzi i ich
cechy.
" Obiekty idealne: idee, stereotypy, wierzenia,
przesÄ…dy.
Jednostki czy grupy?
Zbiorowości i zbiory Procesy i zjawiska
Instytucje społeczne
społeczne społeczne
" Grupy społeczne " Agendy różnego " Zmiany przebiegające
" Zbiory społeczne rodzaju regularnie
(zbiorowiska i kategorie " Ustabilizowane formy " Uzewnętrznione i
społeczne) współdziałania masowe wytwory
(małżeństwo, rodzina) współżycia oraz
" Zasady i normy wzajemnego
regulujące współżycie oddziaływania na
ludzi siebie (ruchliwość
społeczna, postawy i
zachowania, wierzenia,
zainteresowania, itp.)
2
2012-02-29
Przekrój czy dynamika?
" Ujęcie przekrojowe: charakterystyka własności
jakichś przedmiotów w danym czasie (dokładne
zobrazowanie pewnej rzeczywistości).
Badania takie mogą mieć charakter: opisowy lub
wyjaśniający.
" Ujęcie dynamiczne: analiza zmian zachodzących w
badanych zjawiskach, zdarzeń i procesów, jakim
podlegajÄ….
Przekrój czy dynamika?
Przykłady badań przekrojowych:
" Obraz typowego Polaka w starszym wieku (CBOS).
" Wydarzenie roku 2011 w Polsce i na świecie (CBOS).
" Czy Polacy bojÄ… siÄ™ kryzysu? (CBOS)
Przykłady badań dynamicznych:
" Samopoczucie Polaków w ostatnim dwudziestoleciu
(CBOS)
3
2012-02-29
Rodzaje planów badawczych
Badania wstępne mające rozpoznać
Badania eksploracyjne
problematykÄ™ badawczÄ…
Badania te mają charakter jakościowy:
" Analizy danych zastanych
" Indywidualne wywiady pogłębione (IDI)
" Zogniskowane wywiady grupowe (FGI)
" Wywiady z ekspertami
" Obserwacja
" Jakościowa analiza treści
Rodzaje planów badawczych
Badania eksploracyjne Badania konfirmacyjne
Opisowe Wyjaśniające
Charakterystyka przedmiotu badań
Badania te mają charakter ilościowy:
" Sondaże (ankiety bądz
wywiady)
" Ilościowa analiza treści
" Obserwacja systematyczna
4
2012-02-29
Rodzaje planów badawczych
Badania eksploracyjne Badania konfirmacyjne
Wyjaśniające
Przyczynowe
Mają na celu wyjaśnienie pewnych zjawisk
Eksperyment
(określenie relacji przyczynowo-skutkowej)
Rodzaje planów badawczych
Badania eksploracyjne Badania konfirmacyjne
Opisowe Wyjaśniające
Przekrojowe Dynamiczne Przyczynowe
" Sondaże powtarzalne
" Badania trendów
" Badanie kohort
" Badania panelowe
5
2012-02-29
Rodzaje planów badawczych
Rodzaj badań Eksploracyjne Konfirmacyjne
DajÄ… wglÄ…d w problematykÄ™ i Testowanie hipotez i badanie
Cel
pozwalają uzyskać zrozumienie relacji między zmiennymi
Luz
no określone, jakich Jasno, precyzyjnie określone,
informacji poszukujemy. jakich informacji poszukujemy.
Proces badawczy jest Proces badawczy jest
Charakter elastyczny. ustrukturalizowany.
Małe niereprezentatywne Duże, reprezentatywne próby.
próby. Dane ilościowe.
Dane jakościowe
Wstępne, wymagające Potwierdzone, pewne,
Wyniki potwierdzenia, opisujące daną ostateczne, dające się uogólnić
próbę, nie populację. na populację.
Zazwyczaj następują po nich Wyniki są wykorzystywane przy
Zastosowanie dalsze badania: eksploracyjne podejmowaniu decyzji,
lub potwierdzające. formułowaniu teorii.
Stan obecny czy zmiana?
Badania dynamiczne
Badania przekrojowe
Badania przeprowadzone na
Wybrana próba lub populacja są
określonej próbie tylko raz.
badane wielokrotnie.
Ocena parametrów populacji w
Pomiar zmiany netto (na poziomie
danym punkcie czasu (lub okresie, w
wielkości zagregowanych) lub brutto
którym parametry nie podlegają
(na poziomie jednostkowym).
istotnym zmianom).
6
2012-02-29
Badanie kohort
" Kohorta to zbiór obiektów, najczęściej ludzi, wyodrębniony z
populacji z uwagi na zachodzące jednocześnie dla całego
zbioru wydarzenie lub proces, w celu przeprowadzenia
analizy.
" Kohortę wyodrębniamy na podstawie istotnych statystycznie
cech i powinna ona być jednorodna.
" Celem badania kohort jest identyfikacja efektu kohorty
Fakt, że kolejne pokolenia różnią się od siebie nie tylko wiekiem, ale też
szeregiem innych zmiennych, nosi nazwÄ™ efektu kohorty (ang. cohort
effect).
(Metcalfe 1998, Zimbardo 1999).
Badanie trendów
" Badamy dwie różne próby dobrane z tej samej populacji więcej
niż raz.
" Popularne w badaniach opinii publicznej
" Badania trendów dostarczają informacji tylko na temat zmiany
netto  na poziomie zagregowanym.
I badanie: 30% badanych popiera wprowadzenie podatku liniowego, 70% nie
popiera.
II badanie: (12 m-cy póz
niej) 45% popiera wprowadzenie podatku liniowego,
55% nie popiera.
Poparcie wzrosło o 15%, ale jak zmieniały się poglądy wewnątrz grup?
7
2012-02-29
Badanie panelowe
" Badamy tę samą próbę w dwóch różnych punktach czasowych.
" Możliwość szacowania zmiany netto ale przede wszystkim brutto.
" Dają możliwość oceny związków przyczynowo skutkowych oraz
przeprowadzania innych analiz.
Wyłącznie badania panelowe pozwalają uchwycić zmiany na
poziomie indywidualnym (brutto), ale należy mieć też na
uwadze ich wady:
" efekt uczenia się uczestników panelu,
" efekt wymierania panelu.
Przykłady badań dynamicznych
" Badania trendów:
Ä…ðbadania CBOS: zaufanie spoÅ‚eczne,
bezpieczeństwo, preferencje polityczne
" Badania kohort demograficznych
Ä…ðbadanie stylów życia reprezentantów różnych
grup wiekowych
" Badania panelowe
Ä…ðDiagnoza spoÅ‚eczna (część panelowa)
Ä…ðBadanie EUROFAMCARE
Ä…ðBadanie stulatków w Polsce
8