8416074337

JAKOŚĆ WÓD RZEKI MIEJSKIEJ NA PRZYKŁADZIE POTOKU ORUŃSKIEGO

Karolina Cieślińska¹, Roman Cieśliński²

1 - Uniwersytet Gdański, Wydział Historyczny, 2 - Uniwersytet Gdański, Katedra Hydrologii

Rzeką miejską nazwać można ten ciek, który znajduje się w granicach administracyjnych miasta oraz którego znaczna powierzchnia zlewni jest silnie przekształcona przez człowieka. Jednocześnie w sensie hydrograficznym jej koryto jest przemodelowane antropogenicznie (obudowa i wzmocnienie brzegów, występująca zabudowa hydrotechniczna, infrastruktura techniczna obserwowana wzdłuż jej biegu itd.), przez co „inaczej” reaguje hydrologicznie na warunki meteorologiczne. Jakość wód takiej rzeki powinna odbiegać od typowej rzeki naturalnej, co wynika z mniejszej ilości potencjalnych źródeł zanieczyszczeń. Trzymając się powyższej definicji za ciek miejski uznać można Potok Oruński, który swoją historię wiąże z miastem Gdańsk, a ściśle z jedną z jego dzielnic Orunią. Stanowi on, obok Kanału Raduni, jedną z głównych osi hydrograficznych tej dzielnicy.

Celem pracy jest ocena jakości wód Potoku Oruńskiego zlokalizowanego w granicach administracyjnych miasta Gdańska. Pod pojęciem jakości należy rozumieć zespół cech fi-zyczno-chemicznych wyróżniającą daną wodę od innych (Wolford, Bales, 1996). Celem dodatkowym pracy jest wykonanie charakterystyki hydrograficznej rzeki i jej zlewni oraz prześledzenie zmian hydrologicznych wynikających z powodzi jaka nawiedziła miasto w 2001 roku.

Główne prace związane były z pracami terenowymi oraz laboratoryjnymi. W okresie 2010-2012 wykonano łącznie 12 patrolowych wyjazdów, podczas których dokonano poboru próbek wody na wyznaczonych 9 punktach pomiarowych, które dowiązane były do badań wcześniejszych autorów tj. Krefty (2010) i Pietruszyńskiego (2010) oraz Pietruszyń-skiego i in. (2012). Pobrane próbki zostały następnie poddane analizie w Laboratorium Hydrochemicznym Katedry Hydrologii Uniwersytetu Gdańskiego. W ich ramach określono stężenie podstawowych kationów (wapń, magnez, sód, potas) i anionów (wodorowęglany, chlorki, siarczany) oraz określono wielkość pH i przewodności właściwej. Również określono stężenia wybranych miogenów tj. azotanów i fosforanów.

Oznaczenia chlorków, siarczanów, sodu, potasu, wapnia i magnezu odbyło się przy użyciu chromatografu jonowe DIONEX 1100, zaś azotanów i fosforanów przy użyciu spektrofotometru VIS PhotoLab Spectral firmy WTW. Wodorowęgany oznaczono przy wykorzystaniu metody miareczkowej, natomiast wielkość pH i przewodności właściwej uzyskano przy pomocy urządzenia wieloparametrowego firmy WTW.

Potok Oruński (inna nazwa Orana, Struga Łostowicka) jest lewostronnym dopływem Kanału Raduni. Wypływa spod składowiska odpadów „Szadółki” w Gdańsku, gdzie ujęty jest w betonowy kolektor powstały jeszcze w czasie II wojny światowej, stanowiący fragment planowanej przez władze hitlerowskie autostrady. Poniżej wysypiska potok płynie naturalnie zapiaszczonym korytem przez użytki rolne. W środkowym biegu płynie przez teren ogródków działkowych. W dolnym biegu przepływa przez Park Oruński założony w XVII wieku.

Potok Oruński na całej swojej długości przepływa przez liczne zbiorniki retencyjne m.in. zbiornik retencyjny Świętokrzyska 1, Świętokrzyska 2, Augustowski, czy dwa zbior-

18