8107621017

Metodyka ustalania naturalnych standardów jakości wód na przykładzie zbiorników wód podziemnych oraz zasad gospodarowania wodami z uwzględnieniem problemów jakościowych

21 maja 2004 w Akademii Górniczo-Hutniczej odbyło się seminarium zorganizowane przez Zakłady Hydrogeologii i Ochrony Wód oraz Fizyki Środowiska pi. Melodyka ustalania naturalnych standardów jakości wód na przykładzie zbiorników wód podziemnych oraz zasad gospodarowania wodami z uwzględnieniem problemów jakościowych. W spotkaniu wzięto udział ok. 100 osób. w tym także goście z zagranicy (5 osób z Nie-

id podziemnych w

Część pierwsza dolyczyla podsumowania projektu BASELINE „Naturalne standardy jakości wód jako podstawa gospodarowania zasobami zbiorników wód podziemnych" (NATURAL BASEUNE OUALITY IN EURO-PEAN AOUIFERS: A BASIS FOR AOUIFER MANAGEMENT. EVK1-CT1999-0006). Projekt ten realizowany byt w ramach V programu ramowego Unii Europejskiej przez 12 krajów, z ramienia Polski w projekcie uczestniczyły zakłady ZHiOW oraz ZFŚ AGH. Kierownikiem polskiego zespołu byt Prot. dr hab. inż. Stanisław Witczak.

Głównym celem projektu BASEUNE było określenie kryteriów wyznaczenia naturalnych standardów jakości wód podziemnych oraz ocena możliwości jednolitego zastosowania wypracowanej metodyki w Europie w związku z implementacją Ramowej Dyrektywy Wodnej UE (2003).

Projekt BASELINE skupił się również na uwzględnieniu skali czasowej naturainycn zjawisk i intensywności procesów kształtujących jakość wód podziemnych. Oceniano także zasięg degradacji pierwotnie czystych wód przez wnikające do zbiornika wód podziemnych wody zmienione antropogenicznie.

Dając naukowe podstawy do rozważań, rezultaty projektu stworzyły przestanki do kształtowania nowej polityki wodnej UE, a w szczególności nowej dyrektywy dotyczącej ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem przygotowanej zgodnie z artykułem 17.1 RDW (Dyrektywa córka. 2003). Projekt stal się w związku z tym forum do dyskusji z ludźmi tworzącymi politykę wodną oraz z użytkownikami wód.

Program BASEUNE rozwijał badania w ramach serii powiązanych wzajemnie piakietów roboczych (WP). których rezultaty zawarte są w wydzielonym raporcie (BASEUNE Work Package Repoits; szczegóły można znaleźć na stronie internetowej projektu http://www.bgs.ac.uk/

WP1 - Podstawowe założenia i definicje projektu

WP2 - Charakterystyka substancji nieorganicznych w wodach pod-

WP3 - Charakterystyka substancji organicznych w wodach piodziem-

WP4 - Modelowanie geochemiczne

WP6 - Trendy zmian jakości wód podziemnych

WP7 - Polityka w zakresie gospodarowania wodami podziemnymi

WP8 - Popularyzacja rezullatów badań

WP9 - Monitoring jakości wód podziemnych

Ogółem zostało opracowanych 25 zbiorników wód podziemnych traktowanych jako zbiorniki referencyjne. Reprezentują one przykłady zbiorników wód podziemnych z 12 krajów europejskich (UK, B. BG CH CZ. DK, EE, F, ES. M PL, PT). Dla każdego ze zbiorników zostały wykonane oddzielne raporty (BASEUNE Relerence Aquiler Reports). Rezultaty przedstawiono na podstawie własnych badań w nawiązaniu do warunków hydrogeologicznych i geochemicznych oraz w nawiązaniu do danych archiwalnych. Dla każdego zbiornika wód podziemnych zgodnie z przyjętą metodyką pokazano medianę oraz górną granicę tla hydrogeocherr nego (97.7% na wykresie probabilistycznym) dla ponad 80 paramel fizykochemicznych. Te wartości oraz charakterystyki rozkładu dla szczególnych składników wody były podstawą syntetycznego opracc nia zmienności składu wód podziemnych Europy.

Odrębny raport został przygotowany dla występowania w wodach podziemnych naturalnych substancji organicznych (pakiet roboczy WP3). Rezultaty wskazują, że wartość mediany dla zawartości rozpuszczonych w wodzie naturalnych substancji organicznych (RWO) wynosi 1,85 mg/L, a ogólny węgiel organiczny (OWO) posiada stężenia podobnego rzędu. Oznacza to, że OWO może być dobrym wskaźnikiem zanieczyszczenia

nalnych. Do wyników trzeba jednak podchodzić ostrożnie, gdyż istnieją również naturalnie podwyższone stężenia OWO.

Szczegółowe modelowanie hydrogeochemiczne (pakiet WP4) zostało przeprowadzone na trzech zbiornikach wód podziemnych uznanych za reprezentatywne w Portugalii, Francji i Anglii. Pozwoliło to na pokazanie w sposób ilościowy działania głównych procesów geochemicznych rządzących ewolucją zmian składu wód podziemnych, specjalnie wzdłuż

wód podziemnych dały się opisać za pomocą stosunkowo prostych modeli transportu masy, które mogą byc wykorzystane do prognozowania

in pola hydrogeochemicznego w ch wód. Wykazano, że zbiorniki wód podziemnych należy traktora system dynamiczny o zmiennych stężeniach rozpuszczonych

Badania znaczników środowiska (pakiet roboczy WP5) zostały użyte w szerokim zakresie do poznania skali czasowej w wybranych zbiornikach wód podziemnych dla wykazania ewolucji jakości wód podziemnych w warunkach naturalnych i^Ar. ^,4C, ⁴He). a w szczególności w celu wykrycia wód „młodych" podatnych na zanieczyszczenia antropogeniczne (H ³He/³H, “Kr, CFC, SF₆). Kombinacja szczegółowych studiów nad zmiennością składu wód wzdłuż linii prądu w połączeniu z oceną wieku wód i modelowaniem hydrogeochemicznym stworzyła możliwość dobrego zrozumienia systemu wód podziemnych. Badania znacznikowe okazały się szczególnie cenne w pokazaniu procesów mieszania się wód

BIP I 30/1 ■

- CZERWI EC/LIPIEC

II