8719220296

przebiega resocjalizacja, a granice jej skuteczności są bardziej ograniczone. Problem resocjalizacji jest dostrzegany zazwyczaj dopiero wtedy, gdy trudności wychowawcze wyraźnie niepokoją, gdy dom i szkoła normalnymi środkami oddziaływania nie potrafią osiągnąć poprawy. Należy zawsze podjąć pracę resocjalizacyjną z przekonaniem, że wyniki będą pozytywne, jeśli będzie prowadzona systematycznie i konsekwentnie.

W przypadkach wczesnego i długotrwałego przebiegu demoralizacji jednostki proces resocjalizacji wymaga najczęściej długotrwałej pracy. Wprawdzie nie możemy przywrócić jednostce straconego czasu, zmarnowanego dla kształtowania pozytywnych cech osobowości. Możemy jednak lepiej przystosować ją do wymogów społecznych. O właśnie mobilizuje do udzielania my wsparcia i pomocy.

Niedostosowanie społeczne jest najczęściej funkcją bardzo złożonych wpływów. Zaburzenia w zachowaniu się nie są tylko rezultatem niekorzystnych wpływów środowiska. Oprócz zaniedbań wychowawczych istnieją także inne czynniki, które powodują odchylenia od normy zachowania.

Często zdarza się również, że rodzice dzieci niedostosowanych społecznie również posiadają zaburzenia charakterologiczne i psychiczne. W takich właśnie rodzinach rozwój społeczno-moralny dziecka jest zagrożony z różnych względów. Jednostka obciążona dziedzicznie, ze słabszą strukturą nerwową, wymaga szczególnie troskliwej opieki i starannego wychowania, a rodzice o zmniejszonej sprawności psychicznej nie mogą zapewnić dziecku takiej właśnie opieki. Dochodzi wtedy do wytworzenia się niekorzystnego układu:

•    rodzice niesprawni w spełnianiu funkcji wychowawczych,

•    dziecko obarczone dziedzicznie sprawia duże trudności,

•    rodzice bezradni wobec narastających trudności.

W takich wypadkach wyniki resocjalizacji są mniejsze niż wtedy, gdy czynnikiem utrudniającym wychowanie jest tylko środowisko, a nie zadatki wrodzone i dziedziczne. Środowisko wychowujące można zmienić, trudniej natomiast zmienić układ biologiczny, który stanowi podłoże zjawisk psychicznych. Istnieje niewątpliwa zależność między prawidłowością funkcjonowania centralnego układu nerwowego a życiem psychicznym, a także między możliwością rozwoju podłoża biologicznego a rozwojem psychicznym. Jeśli na skutek działania czynnika chorobowego lub traumatycznego uległ uszkodzeniu ośrodek nerwowy, którego komponentem jest np. współczucie lub litość, to nie ma możliwości spowodowania, aby dziecko doznawało takich uczuć.

W takich przypadkach resocjalizacja zmierza do możliwie najlepszego przystosowania jednostki do norm współżycia społecznego, choć z góry wiadomo, że cel ten będzie osiągalny tylko w ograniczonym zakresie. Rezultaty wysiłków zależne są bowiem od:

•    zadatków dziedzicznych i wrodzonych,

•    rodzajów zmian w centralnym układzie nerwowym,

•    stosunków środowiska do dziecka z zaburzeniami rozwojowymi.

U dziecka z defektami zmysłów praca resocjalizacyjna polega przede wszystkim na kompensacji istniejącego braku. W resocjalizacji dzieci społecznie niedostosowanych kompensacja ma także szerokie zastosowanie, jeśli przyczyną trudności wychowawczych są braki lub uszkodzenia organiczne.

Granice resocjalizacji są wyznaczone przez:

1.    stopień wykolejenia i zaburzeń charakterologicznych dziecka,

2.    środowisko wychowujące.

Nawet trudne przypadki niedostosowania społecznego nie powinny zniechęcać wychowawcy. Jeśli zważy się, że jednym z podstawowych czynników, od których zależny

-3-