b) różnorodnej organizacji działań dziecięcych - powinny to być działania zarówno indywidualne, jak i zespołowe, a także społeczne, typu: pełnienie różnorakich funkcji, samorządność, współzawodnictwo grupowe, różne formy współpracy itp. oraz pewne próby samowychowania;
c) aktywizacji dzieci - każdy uczeń powinien czynnie uczestniczyć w wykonywaniu zadań i występować samodzielnie w różnorodnych i wszechstronnie pomyślanych rolach społecznych;
d) motywacji - zadania muszą być tak pomyślane, aby odpowiadały potrzebom dzieci, uwzględniały ich inicjatywę i pozostawiały pewną swobodę wyboru zgodnie z ich zainteresowaniami;
e) ideowości - dzieci powinny być świadome wyższych racji i celów, którym te zadania służą;
f) zespołowości - dzieci powinny niektóre zadania wykonywać w zespołach
o stałym lub doraźnym składzie;
g) udziału wychowawcy - wychowawca powinien przyjmować rolę nie tylko kierownika, przewodnika i organizatora działań zespołu klasowego, ale także jego członka i uczestnika działań.
6) Realizacja integralnego wychowania i nauczania powinna przebiegać w odpowiednio dużym wymiarze godzin.
Proces równoległej realizacji celów wychowawczych i celów nauczania konkretnej jednostki metodycznej składa się z ciągów sytuacyjnych, w których dziecko jest pobudzane do pożądanych działań i zachowań. Jeżeli przez te zachowania zaspokoi swoje potrzeby i motywy, czyli zostanie nagrodzone, przeżyje uczucie przyjemności i zadowolenia, a zachowanie to utrwali się w postaci cech i postaw, to będzie można powiedzieć, że dziecko ma dyspozycje do tegoż zachowania. Rodzi się zatem pytanie, jakie sytuacje sprzyjają kształtowaniu się pożądanych zachowań, czyli jakie sytuacje mają charakter wychowujący? Zdaniem Muszyńskiej (1974) muszą one spełniać następujące warunki: a) zawierać elementy odpowiadające motywacji dziecka, czyli musi ono dostrzegać w nich możliwości zaspokojenia własnych potrzeb, b) wywoływać aktywność dziecka, a nie nauczyciela, c) przynosić następstwa dla przeżywanych motywacji, czyli dostarczać nagród i kar za przejawianą aktywność dziecka, d) zapewniać możliwość wyboru zachowań spośród wielu innych, a nie zmuszać do ściśle określonej aktywności.
Dla zobrazowania toku integralnej jednostki tematycznej złożonej z szeregu sytuacji wychowawczo-dydaktycznych przedstawiamy za Muszyńską (1974, s. 42 i dalsze) konspekt zajęć:
Konspekt integralnej jednostki tematycznej
Temat: Kochamy nasze mamy - 4 godziny Klasa: la, Szkoła Podstawowa nr 89 Wychowawca: Halina Adamczyk Data: 6 listopada 1970 roku
Przedmioty i zadania programowe
1) Język polski: Wypowiadanie się dzieci na podstawie przeżyć oraz zgromadzonych obrazków zgodnie z tematem „Pomagamy mamusi w pracy". Wprowa-
35